Omdat het zo al een tijdje doorgaat en de onthullingen niet meer te
tellen zijn, ontwikkelt het publiek er een zekere ongevoeligheid
voor. Daarom moet het steeds een stukje verder gaan om opzien te
blijven baren. Dat valt niet mee, want we hebben al heel wat mindere
kanten van Erdogan en zijn kornuiten gezien. Toch kwam er afgelopen
week weer heel wat fraais op straat te liggen.
Bagis
Voormalig minister van Europese Zaken
Egemen Bagis belde met Metehan Demir, een bevriende tv-journalist. Er
werd heel wat afgelachen, de heren hadden de grootste pret. Ook over
de islam. Voor Bagis valt het geloof zo te horen onder de verplichte
oefeningen. Hij plukt iets van internet en bidt dan maar wat. Bagis
doet in religieuze zin wat er van hem verwacht wordt, maar het
enthousiasme loopt er niet vanaf.
Dit ligt gevoelig. Over corruptie kan
de AKP haar ultrareligieuze en conservatieve stemmers veel wijsmaken,
maar niet over de islam. Zeker van een AKP-politicus wordt verwacht
dat hij daar ernstig en met respect over spreekt. Daarom zal binnen
de AKP-achterban zeker opgekeken zijn van de lichte toon waarmee
Bagis over religieuze aangelegenheden praat.
Het viel te verwachten dat de media
van Erdogans aartsvijand, de imam Fethullah Gülen, ervan smulden.
Gülens krant Todays
Zaman liet theologen aan het woord om uit te leggen
hoe fout Bagis wel niet was.
Het gesprek van Bagis toont een
nieuwe invalshoek bij de onthullingen. Eerder gingen die over
corruptie en controle van de media, maar nu wordt het ook over de
religieuze boeg gegooid.
Star
In 2011 had Erdogan een
telefoongesprek met Mustafa Kaaralioglu, de hoofdredacteur van Star.
Deze krant staat bekend als regeringsgezind, maar toch verschenen er
stukken die de premier niet bevielen. De columns van journalist
Mehmet Altan, om precies te zijn. Vroeger werd Erdogan volmondig door
Altan verdedigd, bijvoorbeeld tijdens de processen tegen militairen.
Naarmate Erdogan en Gülen met elkaar in conflict
raakten, veranderde Altan echter in een uitgesproken criticus van de
premier.
Erdogan liet Kaaralioglu heel
duidelijk weten dat hij Altan niet bij Star accepteerde. ‘Doe wat
nodig is, laat het niet te lang duren’, beet hij de uiterst
onderdanige hoofdredacteur toe. Wat er vervolgens gebeurde is niet
geheel bekend, maar vast staat dat Altan begin 2012 bij Star vertrok.
Tuksal
Erdogan sprak met Kaaralioglu ook
over Hidayet Sefkatli Tuksal, een columniste met
religieus-conservatieve opvattingen en een hoofddoek. Erdogan heeft
zich uitgesloofd voor liberalisering van de hoofddoek en meent
daardoor te kunnen rekenen op de loyaliteit van conservatieve dames.
Die krijgt hij niet van mevrouw Tuksal, want ze levert stevige
kritiek op hem. Dat steekt. Kaaralioglu kreeg Erdogans frustratie
over zich heen:
‘Erdogan: Heeft zij enig recht om
me te verketteren? Wie denkt ze dat ze is?
Karaalioglu: We zorgen ervoor meneer,
het staat op onze agenda.
Erdogan: Wie gaf haar het recht om
mij in naam van het volk te belasteren? Heeft ze enige autoriteit als
het om de waarheid gaat?
Karaalioglu: Dat is verkeerd meneer,
we zullen het regelen.
Erdogan: Wat ik bedoel, is dat ze
zich probeert te vergoddelijken met deze nonsens, alsof ze autoriteit
tracht te krijgen. Is dat haar bedoeling?
Karaalioglu: Ja, het is ongelooflijk.
Het is ongelooflijk. We zullen het regelen.’
In het kader van crisismanagement
hield de redactie van Star vol dat de gesprekken met Karaalioglu
montages waren. Ook Hidayet Sefkatli Tuksal vertrok echter bij Star.
Uiteraard wederom koren op de molen van Gülens
media.
Kilicdaroglu
Niets geen montage, dacht Kemal
Kilicdaroglu, de oppositieleider van de Republikeinse Volkspartij
(CHP). Hij weet dat Erdogan het liefst nooit geen vreemd
vrouwenhaar meer zou zien, maar hij zag zijn kans schoon en wekte de
indruk dat het de premier om de hoofddoek van Tuskal te doen was.
Kilicdaroglu:
‘Ik richt me tot alle vrouwen. Een
dictator, die politiek over jullie hoofddoeken bedrijft, kon niet
leven met een vrouw die een hoofddoek draagt en een column schrijft,
waardoor hij zorgde dat ze haar baan kwijtraakte.’
Het blijft speciaal om dit uit de
mond te horen van Kilicdaroglu, wiens CHP het Turkse secularisme
uitvond. En daarmee ook het verbod op de hoofddoek in openbare
ruimten, dat tot de komst van de AKP van toepassing was in Turkije.
In een verkiezingstijd komen dat soort historische pietluttigheden
echter al snel onder het tapijt terecht.
Turkish Airlines
Het derde telefoongesprek dat ik in
dit artikel wil noemen, werd gevoerd tussen Erdogans adviseur Mehmet Karatas
en Mustafa Varank, een directielid van de luchtvaartmaatschappij
Turkish Airlines. Onderwerp: wapentransporten
door Turkish Airlines naar Nigeria, het land waar de islamistische
terroristen van Boko Haram aanslagen plegen op christelijke doelen en
niet terugschrikken van moord op kinderen.
Het zat Varank niet lekker: ‘Ik weet niet of deze wapens
gebruikt worden om christenen of moslims te vermoorden. Het voelt als
een zonde.’
Het zou toch niet dat Turkije…?
Waarom ook eigenlijk niet? In Syrië steunt de AKP jihadisten die de
lever van hun vijand willen opeten, dus waarom niet in Nigeria? Het
is onwaarschijnlijk dat de AKP daar christenen steunt. Dus wie kregen
die wapens?
FATF
AKP-steun aan terroristen strekt niet
tot aanbeveling bij de Financial Action Task Force (FATF). Deze
organisatie bestrijdt de financiering van terrorisme en had in dat
verband twee jaar geleden al veel kritiek
op Turkije. Vorig jaar dreigde de FATF Turkije op een zwarte lijst te
plaatsen, samen met landen als Noord-Korea en Iran.
Vorige maand velde de FATF een nieuw
oordeel over Turkije en het viel wederom niet mee. De zwarte lijst
bleef de Turken nog net bespaard.
Een wonder eigenlijk, aangezien het vertrouwen bij de FATF er door
het corruptieschandaal rond de AKP niet op vooruit zal zijn gegaan.
In het bijzonder omdat Iran daarbij genoemd wordt.
Dat wil zeggen, via de Iraanse
zakenman Reza Zarrab, die zwendelde met de op zich al dubieuze
olie-voor-goud deal tussen Iran en Turkije. Om zijn criminele
constructie gladjes te laten lopen zou Zarrab miljoenen dollars
smeergeld betaald hebben aan AKP-ministers en hun familieleden.
Ahmedinejad
De partner van Zarrab in Iran, de
zakenman Babak Zanjani, werd in Iran in de kraag gevat. Zanjani was
in duistere zaken betrokken met Mohammed Reza Rahimi, de eerdere
vicepresident onder voormalig president Ahmedinejad,
die de aandacht van de onderzoekers in Iran nu ook op zich gevestigd
weet.
Ze zullen in Teheran best slimme
manieren hebben om Zanjani aan het praten te krijgen. Ook over
Turkije en dan kan het interessant worden, want het plaatje over
Zarrabs zaken en de betrokkenheid daarbij van de AKP is nog lang niet
volledig.
Mogelijk komen de onthullingen over
corruptie binnen Turkse regeringskringen dus binnenkort ook via Iran.
De columnist Ertugrul
Özkök verwacht zwaar weer voor Erdogan uit die
richting. Dat zal niet voor de verkiezingen van volgende week
gebeuren, maar het blijft een spannend vooruitzicht. Een dreigend
vooruitzicht ook, want naarmate Erdogan meer druk voelt, zal hij de
vrijheden van de Turken verder beperken. Tel daarbij op dat de
Vereniging
van Turkse artsen voor zijn emotionele toestand vreest
en er staat Turkije nog heel wat te wachten.
Ik had de laatste woorden nog maar
net geschreven of het nieuws verscheen dat Twitter van het Turkse
internet is verbannen.
Dat de bevolking beschermd moet worden is uiteraard een flutverhaal.
In plaats daarvan doet Erdogan wanhopige pogingen om te voorkomen dat
meer onthullingen via Twitter bij de media terechtkomen. De kans dat
hij daarin slaagt is klein. Twittergebruikers vonden al snel middelen
om de blokkade te ontwijken. Ook nadat het verbod van kracht was
geworden werden veel
tweets verstuurd. Het ziet er dus naar uit dat Twitter
de bron blijft voor sappige informatie over Erdogan.
De eerdergenoemde AKP-gezinde krant
Star verwacht dat voorafgaand aan de verkiezingen, ook
compromitterende video’s over de AKP verspreid zullen worden. Star
legt maar vast uit dat met echt lijkende maskers,
zoals in de film Mission Impossible, veel verkeerde indrukken kunnen
worden gewekt. Zal zeker, maar voorzorgsmaatregelen als in Star
kunnen ook begrepen worden als vrees voor een catastrofale onthulling
in de komende dagen. Dat Erdogan veel buitenlandse kritiek voor lief
neemt met de plotselinge verbanning van Twitter, duidt echt op
paniek.
Nog ruim een week, dan weten we meer.
Volg Peter Edel op twitter
Peter Edel is schrijver van De diepte
van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012,
uitgeverij EPO, Antwerpen)
