Deze tekst is opgesteld door Eddie Gijbels, directeur van een centrum voor mensen met een handicap, Oostrem, in Herent.

Ik deel zijn tekst graag met de lezers van DeWereldMorgen.be:

Willy VERBEEK  www.acwherent.net

De tekst:

Op zijn minst een rare titel boven een artikeltje in de nieuwsbrief van een organisatie die de zorg voor mensen met een handicap op zich neemt. De inhoud van deze titel zou ik nooit kunnen onderschrijven. Niemand verklaart zichzelf gehandicapt. De handicap wordt onderzocht en toegekend door een officiële instantie. Uit ervaring weet ik dat de federale overheid niet gul is met het toekennen van de graad van handicap. Integendeel, zelfs bij personen van wie wij weten dat ze volledig aangewezen zijn op hulp van derden, probeert de gevolmachtigde ambtenaar een zo laag mogelijke graad vast te stellen.

De uitspraak komt van Karel De Gucht, eurocommissaris voor handel.

Vooraf 2 opmerkingen.

1. We spreken al lang niet meer van gehandicapten, alsof de handicap behoort tot de persoonlijkheid van iemand. Een persoon ‘is’ niet gehandicapt, maar ‘heeft’ een handicap.

2. Het aantal mensen met een handicap is een gegeven. Ze zijn met zovelen. Daar kan men omwille van de kostprijs voor de gemeenschap, niets aan veranderen. Men kan toch niet zeggen “de uitgaven voor de mensen met een handicap zijn hoog, dus gaan we maar hun aantal verminderen”. Liquideer ze dan. Men kan hoogstens zeggen dat de kostprijs voor de gemeenschap te hoog is en dat het mechanisme van toekenning van de tegemoetkoming moet aangepast worden. En dan nog.

Ik geef toe dat ik het interview met de commissaris niet heb gelezen. Ik heb wel zijn commentaar en uitleg gehoord aan Marcel Vanthilt. Daar heb ik geen nuancering gehoord, maar de gewone klap van ‘een zogezegd hardwerkende Vlaming die niet klaagt over een beetje rugpijn, maar die vindt dat sommige mensen te gemakkelijk overstappen naar een tegemoetkoming door de staat i.p.v. te werken voor de kost en zorgen voor inkomsten voor de staat.”

We kennen de heer De Gucht als orakel, flapuit, recht voor de raap, wild in’t rond schietend met de eerste de beste gedachte die bij hem opkomt (soms een flipperkast) en niet gehinderd door enige grondige kennis van het thema waarover hij een mening mag spuien.

NVA was er als de kippen bij om die stelling te bevestigen : veel gehandicapten zijn luiaards die liever een tegemoetkoming krijgen van de staat i.p.v. zelf te werken en bovendien zijn het vooral de Walen die het meest profiteren. Voilà dat weten we dan ook weer en probeer daar maar eens een speld tussen te krijgen.

Wat zei mijnheer De Gucht nog meer? Dat hij bezorgd is voor de staatsfinanciën en dat er in tijden van schaarste niet te vlug mag overgegaan worden op uitkeringen aan mensen die niet meer kunnen werken, maar dat men hen moet aanzetten een job te zoeken. Hij zei letterlijk dat er teveel mensen zijn die het label van handicap opgespeld krijgen en daarvoor een tegemoetkoming ontvangen. Eigenlijk dus profiteurs en dat op een moment dat de schatkist bijna leeg is.

Ik heb niet gehoord dat er in België, in vergelijking met de omliggende landen, te veel ministers zijn met bovendien te grote kabinetten. Ik geloof zelfs dat een minister per maand van de Staat evenveel krijgt als het leefloon van 16 mensen met een handicap.

Ik heb niet gehoord dat het stelsel van de belastingen in het voordeel is van de meestverdienenden. Nochtans profiteert deze groep evenveel van al de voordelen van de Staat.

Ik heb niet gehoord uit de mond van de commissaris dat er voor veel personen met een handicap, die kunnen werken, geen plaats meer is op de arbeidsmarkt. De beschutte werkplaatsen moeten vechten om het hoofd boven water te houden, de concurrentiestrijd met de bedrijfswereld is hard en heelwat mensen voor wie er vroeger nog betaald werk was, worden nu doorgestuurd naar de dagcentra. Daar betaalt de gemeenschap nu voor hun opvang en begeleiding, waar zij voordien nog opbrachten voor de gemeenschap.

Het Vlaams agentschap heeft door de creativiteit van de sector een nieuwe begeleidingsvorm erkend : “begeleid werk”. Mensen met een handicap die geacht worden niet te kunnen werken (economisch niet-rendabel) gaan vrijwilligerswerk verrichten in de economische en de dienstensector : poetsen, kinderopvang, mailings verzorgen, afwassen in de horeca, onderhoud van bossen, paarden verzorgen, …. Allemaal zinvol werk, maar waarvoor men niet meer wil of kan betalen. Toch een beetje de wereld op zijn kop.

Nog een bedenking :

Zouden de mensen die een tegemoetkoming krijgen omwille van hun handicap, hun werkloosheid, hun leeftijd, gevraagd hebben om een handicap te hebben, om werkloos te zijn, om bejaard en zorgbehoevend te worden? Vergeet niet dat ieder van ons ooit tot één van deze groepen, of van allemaal tegelijkertijd, kan behoren, ongevraagd… en wat dan? Is dat niet ons solidair samenlevingsmodel dat we liefst koesteren en verdedigen?

Van een politicus zou ik verwachten dat hij spreekt met kennis van zaken. Dat hij zich onthoudt van gratuite, ondoordachte, schofferende uitspraken. Het is iets te gemakkelijk andere mensen te bruuskeren omdat men zelf ook wel geschoffeerd wordt en dus tegen een stootje moet kunnen.

Beweren dat hijzelf voor 75% gehandicapt is door een slechte rug, is nog zo’n denigrerende, veralgemenende bewering. Eigenlijk zegt hij : ik ben ook voor 75% gehandicapt, maar ik zeur daar niet over en ik moet daarvoor geen tegemoetkoming ontvangen. Die anderen zouden dat dus ook zo kunnen doen. Ik als voorbeeld voor al de anderen.

Voor het werk dat mijnheer De Gucht doet zal die rugklacht wellicht niet van cruciaal belang zijn. Voor een metser spreken we al heel anders. Bovendien zou mijnheer De Gucht eens een diagnose moeten laten stellen. Objectief zou hij dan misschien maar uitkomen op 13%. ’t Is maar welk werk je doet of kan doen dat de graad van handicap bepalend is.

Mijnheer De Gucht beschouwt zichzelf als referentiepunt : zoals ik ben, is iedereen en moet iedereen zijn.

Tot slot nog dit :

Het systeem is er om gebruikt te worden, correct. Ook ik ben tegen misbruiken. En mensen met een handicap voelen zich misbruikt als er gesjoemeld wordt. Politici hebben ook gunstige systemen uitgedacht voor bedrijven om tewerkstelling te creëren. Hoeveel bedrijven maken daar misbruik van? Dat moet ook gezegd worden, maar ik wil dit niet als excuus gebruiken om misbruiken in het sociale systeem goed te praten. Ik durf wel beweren dat de misbruiken door gewone mensen een veel kleiner gevolg ressorteren dan de grote fraude.

Eddie Gijbels, algemeen directeur Oostrem vzw