Na de grootse betoging van de vakbonden afgelopen donderdag 6 november, liet Bart De Wever die zelfde avond nog stellig weten dat “er geen alternatief is”. Een goed jaar na het overlijden van Margaret Thatcher komt haar favoriete machtspreuk terug bovendrijven. Tijdens de jaren 80 van vorige eeuw gebruikte de Britse Eerste Minister deze dooddoener om haar ideologie als de enige mogelijke werkelijkheid voor te stellen: het conservatief liberalisme van Thatcher zou de enige oplossing zijn om om te gaan met een veranderende wereld. De rest werd, zoals we hebben mogen ervaren, geschiedenis. Volgens Fukuyama zelfs het einde van de geschiedenis.
Samen met zijn liberale collega’s wil Bart De Wever ons vandaag van eenzelfde feitelijkheid overtuigen: deze regeringsbeslissingen zijn de enige juiste. In de hoofden van de heren en dames politici van liberale strekking en hun ondersteunende schare bedrijfsleiders zal dat best zo zijn: om op deze manier winsten te kunnen blijven maken, is er geen andere mogelijkheid. Besparingen zijn de enige optie. Wat echter volledig vergeten wordt, is het eenvoudige feit dat deze ‘oplossing’ niet meer is dan een simpele keuze. Een beredeneerde keuze, ja zelfs, een gelegitimeerde keuze (de kiezer had immers beslist, toch?). Maar de enige keuze? Verre van. Dat Bart De Wever vandaag claimt dat er geen alternatief mogelijk is, heeft niet zozeer te maken met het feit dat de wereld geen alternatief toestaat, maar veel meer met het feit dat De Wever en consoorten die wereld hun keuze willen opdringen. Het is eenzelfde dynamiek als tijdens het bewind van Thatcher: de samenleving is vandaag zoals ze is, niet omwille van het feit dat ze enkel zo kan zijn, maar omwille van het feit dat de groten der aarde hebben beslist dat ze die richting uit moet. De huidige socio-economische conjunctuur en de nood om erop te besparen heeft met andere woorden niets te maken met een noodlottige gegevenheid van de werkelijkheid, maar alles met bepaalde wensen over hoe die werkelijkheid eruit zou moeten zien. Wat de besparingen en vooral de daaropvolgende stakingsacties in die zin laten zien, is niet het noodzakelijke en historische pad van de geschiedenis, maar veeleer het feit dat mensen overtuigd en gewonnen kunnen worden door een idee. Het geeft aan hoe een denken (logos) gevangen kan worden door de kracht van bepaalde ideeën (idea). Of met andere woorden: de uitspraak van Thatcher en De Wever zijn een schoolvoorbeeld van ideologisch denken. Daarmee wil ik niet beweren dat er een andere mogelijkheid zou zijn, eentje die ontsnapt aan haar eigen ideologische karakter. Het omgekeerde is eerder waar: de realiteit als dusdanig is ideologisch. Of nog: we kunnen ons niet baseren op een buiten-ideologisch standpunt. Ons begrip van de werkelijkheid is noodzakelijk ideologisch gekleurd. Wat de vakbondsacties en de reacties van de meerderheid in die zin aangeven, is niet enkel het simpele feit dat de regeringsbeslissingen gekenmerkt zijn door een bepaalde ideologie, maar ook dat veel mensen het niet eens zijn met dat ideeëngoed. In die zin, getuigt de manier waarop de stakingsacties door De Wever worden afgedaan als een druppel op een hete plaat (er is immers geen alternatief) dan ook van een verregaande ideologische blindheid. Of hij is zich bewust van zijn opzet en maakt makkelijk gebruik van strategieën van zijn politieke voorgangers die ook al geen te hoge pet ophadden van vakbonden, sociaal overleg en fundamentele gemeenschapsvorming.
Hoe de sociaal-economische werkelijkheid er binnen vijf jaar zal uitzien is met deze huidige politieke meerderheid niet echt een raadsel. Dat die werkelijkheid geen vaststaand gegeven is, maar de keuze van die meerderheid, dát is de ware inzet van deze staking. Het is aan elk van ons om daar een verantwoordelijkheid in te nemen. Vooral aan een politieke meerderheid die haar eigen ideologisch karakter ontkent.