Het bedrijf waar mijn gesprekspartner de plak zwaait, ligt verscholen achter een knalroze gevel met appelgroene accenten. Het onthaal is professioneel en hartelijk, de koffie dampend en sterk. Paul Cornelis werkt nog wat telefoontjes af en slaakt een vermoeide zucht wanneer hij bij mij aan tafel schuift. Het woord ‘hectisch’ valt. Paul Cornelis
is een bezig man, maar van zodra ik mijn bezoek toelicht, is hij een
en al focus en vuur. Ik vraag of hij als ondernemer opgetogen is met
de nieuwe regering, die het ondernemerschap zo’n warm hart
toedraagt.

De
mens dient de economie

“We
hebben een VBO-gerichte regering gekregen. De economie staat
centraal. Onze economie staat niet meer ten dienste van de mensen,
maar de mensen staan ten dienste van de economie. Die waan is er niet
zomaar gekomen, maar hebben we onder meer te danken aan de
mondialisering. We kennen geen
grenzen meer. Er is nog maar één grens en dat is de dampkring.
Daarbuiten kunnen we tot nader order niet leven. Zo zijn er anonieme
en ongrijpbare krachten ontstaan, die alle belang hebben bij dat
dictaat van de economie. Eigenlijk zeg ik: de parasieten die op de
economie teren, de onzichtbare nooit genoeg hebbende aandeelhouders.
Vroeger hadden we nationale
bedrijven die lokaal verankerd waren. Daardoor was onze economie
relatief transparant.”

“Door de enorme schaalvergroting heeft de
economische sector geen gezicht meer. Bedrijven hebben enkel nog een
façade. Die anonieme en duistere krachten sturen en manipuleren ons
al in een bepaalde richting en bepalen de spelregels. Uiteindelijk
gaat het over winst en macht. Winst op aandelen en gokproducten. Maar
mensen kunnen niet omgaan met macht. Ook sommige ondernemers niet. En
dat is nu net wat we al decennia zien gebeuren: dat een bepaald soort
ondernemers steeds meer macht krijgt. Dat is het soort ondernemers
die enkel bezig zijn met de groei van het aandeel van het bedrijf, in
het belang van de aandeelhouders waarvoor zij werken. Daarin schuilt
een enorm gevaar.”

“Kleine
kmo’s hebben geen inzicht in of toegang tot die mondiale
mechanismen. Alles wordt over ons hoofd heen beslist en geregeld.
Heel veel ondernemers zijn idealisten, maar raken ontmoedigd. Dat is
nefast voor een samenleving. Ondernemers zijn inderdaad broodnodig,
maar ik vul het begrip ‘ondernemer’ ruimer in dan men doorgaans
bedoelt: iedereen die initiatief neemt, is een ondernemer. Dat kan een
kunstenaar zijn, een journalist, mensen die verenigingen oprichten en
aansturen, … We hebben zulke mensen nodig, mensen die de handen uit
de mouwen steken, ideeën ontwikkelen en uitwerken.”

Jagers
werden rovers

“De
huidige politieke tendens is economisch gezien totale onzin. Europa
heeft eeuwenlang de rest van de wereld gekoloniseerd. Jagers werden
rovers. We zijn rijk geworden door gebieden met veel grondstoffen
leeg te roven en door oorlog te voeren. Maar de lokale bevolking
bleef niet dom en liet zich niet onder de knoet houden. Intussen
steken zij het Westen aan een razend tempo voorbij. Zij vernieuwen en
innoveren, terwijl wij vastroesten in onze oude systemen. We zitten
vast aan oude rommel die we nog niet hebben afgeschreven. Ons hele
economische systeem was gebaseerd op export.”

“Nu de anderen ook
produceren, raken de stocks overvol en zitten we mondiaal met een
gigantische overproduktie en dat op een eindige planeet. De
economische groei kan eenvoudigweg niet aan dit tempo doorgaan. Toch
is dat nu net waarop het beleid inzet. Dat men mensen zover krijgt om
in een dergelijke, achterhaalde en absurde filosofie mee te gaan, dat
is toch werkelijk om wanhopig van te worden?”

“Er
is geen stabiliteit meer. Er zijn geen seizoenen meer. Er is alleen
nog onrust. We moeten gewoon stoppen met dit systeem, omdat het
onhoudbaar is.
En
toch doen we verder, met Europa als alibi, met korte
termijnmaatregelen nemen die ons nog verder van huis brengen. De
financiële crisissen volgen elkaar steeds sneller op. Dit kan niet
anders dan eindigen in een grote clash.”

Langetermijnvisie nodig

“Men
is bang om op lange termijn te denken. Ons hele politieke systeem is
gebaseerd op het kortetermijndenken. Onze structuren zijn niet
aangepast aan de uitdagingen die ons te wachten staan. Uitdagingen
die we zelf hebben gecreëerd. Economie, ecologie en het sociale zijn
nauw met elkaar verbonden. Je kan het ene niet los zien van het
andere. Neem het bnp. Dat is de grootste onzin die er bestaat. Dat
slaat gewoon nergens op, het is gewoon een irrelevant gegeven. Je
gaat toch niet meten hoe het gesteld is met een samenleving aan de
hand van achterhaalde en irrelevante parameters? Het berekenen van
het bnp houdt nergens rekening met sociale en ecologische aspecten,
je krijgt dus een totaal vertekend beeld. En
uitgerekend op die parameters bepalen wij ons economische systeem. Het
hele economische verhaal is gebaseerd op leugens.”

“Uiteraard
moeten we rationeel en efficiënt werken. Maar dat is niet hetzelfde
als besparen. Nu gaat de overheid de dienstverlening dus efficiënter
inrichten met minder mensen. Mensen worden uit het systeem gezet om
er langs de andere kant, via de achterdeur, weer in te sluipen. En zo
kosten die mensen ons op langere termijn evenveel of zelfs meer dan
wanneer ze nog gewoon in dienst waren. Een overheidswerknemer kost
ons gemiddeld 5.000 euro per maand. Wel, wanneer we hem ontslaan, zal
hij ons op termijn evenveel kosten: aan werkloosheidsuitkering, aan
verminderde consumptie en op nog langere termijn aan ziekte of
depressie. Wie geen rol heeft in de samenleving, die wordt ziek. En
snoeien in de koopkracht van mensen doet de consumptie uiteraard
afnemen, en dat terwijl men net beweert economische groei te willen
realiseren. Begrijpe wie begrijpen kan.”

“Geef
mensen gewoon zinvolle jobs en een rol in de samenleving.”

Minder
werk voor meer mensen

“Fijn
hoor, dat ik als ondernemer cadeaus krijg, maar dat wil ik eerst nog
wel eens zien. Bepaalde maatregelen, zoals het feit dat de werkgever
nu twee maanden ziekte voor z’n rekening moet nemen in plaats van één, die
heffen de kleine cadeautjes gewoon op. Intussen worden mensen nog
vaker en langer ziek, omdat ze zo onder druk staan. Het vreemde is dat
ook werknemers meegaan in de absurde logica die heerst. Toch zijn
velen van hen echt fysiek en mentaal uitgeblust.”

“Je kan mensen toch
niet zomaar eventjes heroriënteren op hun zestigste? Een metser na veertig jaar buitenwerk kantoorwerk laten doen, dat gaat gewoon niet.
Bovendien staat er een heel leger aan jonge mensen klaar die geen
werk vinden. De mondiale bevolkingscijfers stijgen spectaculair. Er
is gewoon niet genoeg werk voor iedereen. De combinatie van meer
mensen, minder werk en langer werken is dan ook onmogelijk en
absurd.”

Waar
blijft de visie?

“Ik
probeer het positief te bekijken. De tijd is rijp om een beleid te
voeren op lange termijn waarin we een duurzaam transitieproces kunnen
uitstippelen. Onze grondstoffen raken
inmiddels op en we kunnen ze niet
meer elders gaan stelen. Dus zullen we moeten recycleren, innoveren
en een beroep doen op duurzame energie. Dat is van onschatbare
economische waarde en creëert werk en welzijn op lange termijn. Als
we een derde van ons gespaarde
kapitaal investeren in hernieuwbare
energie en betere isolatie van onze gebouwen, dan kan dat een
oplossing bieden voor de werkloosheid, de opwarming van de aarde, het
energieprobleem en onze afhankelijkheid.”   

“Hetzelfde
geldt voor mobiliteit. Er is geen visie. Er wordt niet geïnvesteerd.
De NMBS is een openbaar dienstbedrijf. Dat kan je niet vergelijken
met een klassieke, private onderneming. Koning Auto is nog altijd
heilig. Aan de kern van het mobiliteitsprobleem gebeurt er niets. Er
is geen plaats meer op de wegen. Alles slibt dicht. Toch krijgen we
meer van hetzelfde. Er wordt totaal niet nagedacht over efficiëntie
en duurzame mobiliteit.”

“Er
liggen zoveel opportuniteiten klaar, die we niet benutten of
stimuleren. Beseft men dit niet of doet men het bewust? Macht
verblindt en ons democratische systeem faalt. We leven niet langer in
een democratie, maar in een kapitalistische dictatuur. In Brussel
stikt het van de lobbyisten. Met 15.000 zijn ze, die dagelijks onze
beleidsmakers aansturen en manipuleren. Waar gaat dat in vredesnaam
over? Het eigenbelang primeert. Als kleine ondernemer heb ik hier ook
geen boodschap aan. We creëren een gigantische hypotheek op de
toekomst.”

Verandering van onderuit

“Aan
het einde van de rit moeten mensen met elkaar praten. Die andere wil
ook geborgen leven, zoals wij allemaal. Of je nu op een berg geld zit
of van een karig loon leeft, niemand wil zorgen. Maar moeten sommigen
echt zoveel hebben dat ze niet meer weten wat ze ermee moeten doen?
Is dat echt nodig? Ik betaal graag belastingen als ze goed worden
geïnvesteerd in de samenleving, niet wanneer ze ten goede komen van
diegenen die de lakens uitdelen met slechte bedoelingen. Ik zou happy
moeten zijn met al de cadeaus die ik krijg als ondernemer, maar dat
ben ik niet. Ik zie dat het voetvolk wordt bestolen en de koopkracht
ingeperkt, en dat gaan wij als kmo ook voelen.”

“Er
wordt nog steeds bespaard op arbeid, niet op vermogen. Het
profitariaat van het vermogen wordt met rust gelaten. Dat ondermijnt
ons systeem en het versnelt de onstabiliteit van de markt. Gegok en
gespeculeer slaan de hele economie uit het lood. Intussen wordt
aan gewone mensen wijsgemaakt dat het de werklozen en de
steuntrekkers zijn die profiteren en dat die ons veel geld kosten.
Dat is een mythe. De lage lonen dienen het grootkapitaal. De vrienden
van DAVOS dicteren en intussen worden mensen tegen elkaar opgezet en
blijven de grote machten uit het vizier.”

“Verandering
zal er niet van bovenaf komen, maar van onderuit. En dan telt het
getal. Het is nodig dat we weer leren collectief denken en handelen.
Ik
hoop dat mensen gaan inzien wat er niet klopt. Wij bepalen zelf mee
hoe onze samenleving eruitziet. We zijn dus mee
verantwoordelijk voor haar deficit.”