Beste Anuna & Ivo,
Ik heb me gerept om in Cinema Zed in Leuven toen het nog kon I Am Greta te zien. En, jawel, het is een aanrader, al was het maar omdat hij ons herinnert aan de scholierenstakingen tegen de klimaatregeling en het inspirerende voorbeeld van Greta Thunberg daarbij, want beiden zijn zoals zovele andere zaken sinds de coronacrisis danig ondergesneeuwd geraakt. Ik had voorwaar niet gedacht dat we in de film met Greta letterlijk in de boot naar New York op weg naar de VN-klimaatconferentie zouden zitten! Op het festival in Venetië heeft Greta haar tevredenheid over de docu geuit, me dunkt ook omdat uit de film onder meer blijkt dat zij haar speeches zelf schrijft (en zij dus niet wordt gemanipuleerd door één of andere duistere lobby zoals in de media wel eens is rondgestrooid).
Tegelijk mis ik iets in I Am Greta. In Venetië, na de wereldpremière van de film, wordt filmmaker Nathan Grossman in een interview met RFI Mostra de Venise: ‘I am Greta’ Thunberg, un portrait très intime ten slotte gevraagd of hij zelf bij het maken van zijn film is veranderd. Antwoord: “Dit onderwerp interesseerde me al langer maar ik wist niet wat ik vandaag weet. Greta heeft me veel geleerd, vooral om naar de bronnen van de informatie te gaan en die te lezen en bijvoorbeeld het Klimaatakkoord van Parijs te bestuderen”.
OK, alleen blijkt dat amper of niet uit de film, in zodanige mate zelfs dat te betwijfelen valt of het anderen zal aanzetten om over de klimaatontregeling te gaan lezen. Ik ben na de film niet dat klimaatakkoord gaan bestuderen, wel heb ik teruggegrepen naar het boekje Niemand is te klein om het verschil te maken van De Bezige Bij. Slechts 80 pagina’s in klein formaat waaruit het sterke punt blijkt van Greta Thunberg, die zovele keren de wereld heeft voorgehouden de wetenschap te volgen.
Zoals bij haar toespraak in de Franse Assemblée Nationale in Parijs op 23 juli 2019, in haar boekje, vanaf p.65, onder het hoofdstukje getiteld “Luister naar de wetenschap”, waarbij zij haar gehoor van volksvertegenwoordigers op de beschuldiging dat de scholierenstakers paniekzaaiers zijn en overdrijven “het laatste IPCC-rapport, pagina 108 van hoofdstuk 2” voor de voeten werpt. Online te al snel te zien in de video op YouTube: Greta Thunberg speech in Assemblée Nationale. Wat alvast bij sommige waarnemers niet in dovemansoren is gevallen (en overtuigend is bevonden), Rapport GIEC: nous avons lu la p. 108 conseillée par Thunberg.
Besluit van Roland Séférian, die hier geldt als een coauteur van dat hoofdstuk 2: “Greta Thunberg heeft inderdaad bijgedragen tot de vulgarisering van de bevindingen van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change). Dat rapport heeft allerlei disciplines rond het klimaat verenigd, wat het rapport vollediger en meer evident heeft gemaakt. Tal van ngo’s beroepen zich erop, zo ook Greta Thunberg en de beweging die zich rond haar heeft gevormd. Greta heeft er een belangrijke dimensie aan toegevoegd, de kwestie van de onrechtvaardigheid ten opzichte van de generaties, het is haar generatie die het volle pond van de klimaatontregeling zal ondergaan”.
Niemand betwist Nathan Grossman het recht om een intiem portret van Greta te maken, maar Greta staat voor meer. En niet alleen voor scholierenstakingen, die zonder haar enorme belezenheid waarschijnlijk niet zo’n hoge vlucht zouden hebben genomen. Idem voor de motivatie van de filmmaker zelf in Interview: Nathan Grossman • Director of I Am Greta – Cineuropa: It took off fairly quickly outside the parliament building: people stopped and asked her about different things, and I noticed how articulate she was in her responses. “She’s got something,” I started to think. Dit wordt naar mijn mening in I Am Greta niet hard wordt gemaakt. Zodat bijvoorbeeld de recensent van I Am Greta in de Filmkrant gewaagt van een geslaagd eerbetoon (wat ongetwijfeld waar is) maar ook niet meer. Hiermee wordt gezegd dat de film het debat niet echt terug aanzwengelt, alsof iedereen al alles zou weten. Jullie hebben er goed aan gedaan om te herinneren aan het Eindrapport Panel voor Klimaat en Duurzaamheid: https://www.klimaatpanel.be/nl.
I am Greta beperkt zich tot de tijdspanne van augustus 2018 tot september 2019. Sindsdien leven we – althans in landen die zoals het onze tot nu toe onbekwaam zijn gebleken om bij een uitbraak van het virus de haard ervan te traceren en te onderdrukken – nu onder de volle dwingelandij van de coronapandemie. Volgens het al geciteerde interview op Cineuropa hebben de cineast en Greta eraan gedacht de pandemie te betrekken in de film en bijvoorbeeld het einde ervan te veranderen, maar “there will be a day after corona. And I’m sure the climate crisis won’t just go away”, zegt Grossman.
Maar wat als het nu om één zelfde crisis gaat? De media zeggen het amper of niet maar de pandemie zou dus voortkomen uit de ontbossing en de industriële veeteelt. Onlangs ving ik in de media even op dat het uitsterven van talrijke diersoorten (waarop Greta ook regelmatig wijst) virussen ook zou verplichten om over te springen op mensen.
En eind oktober op de RTBF Coronavirus: la pollution de l’air aurait contribué à 21% des décès dus au Covid-19: volgens de internationale studie gepubliceerd in het tijdschrift Cardiovascular Research zou de luchtbezoedeling, die zonder corona zo al voor voortijdige overlijdens zorgt, onder de huidige pandemie wereldwijd tot een gemiddelde oversterfte van 15 procent hebben geleid, en in België tot 21 procent (en deze wetenschappers pleiten dan ook voor een groene omslag met propere en hernieuwbare energiebronnen die zowel het milieu als de volksgezondheid zouden bevorderen).
Wat nog? Het vaccin wordt nu voorgesteld als het licht aan het einde van de tunnel. Maar wat als het virus muteert of er nieuwe virussen en pandemieën opduiken? Volledig akkoord, Anuna, met je voornemen om ervoor te zorgen dat in de media de link wordt gelegd tussen corona en klimaatopwarming. Maar ik zou daarvoor niet teveel rekenen op de traditionele media.
Bruno Bové, gepensioneerd ambtenaar, 67 jaar
