De
eerste reactie kwam van Jan de Zutter. Hij is woordvoerder van de
SP.a-fractie in het Europese parlement. Volgens hem is de figuur
‘Zwarte Piet’ inderdaad een relikwie uit een racistisch en koloniaal
verleden, en moet er gezocht worden naar een alternatief. Maar mogen
Arabieren daar geen punt van maken. Want, aldus Jan de Zutter,
“zwarte leerlingen [zijn] vaak het slachtoffer van racisme door
leerlingen van Arabische origine”.
De logica – of gebrek
eraan – van dat argument ontglipt niemand. Als je die lijn doortrekt
mogen heteromannen zich ook niet verbonden voelen met de strijd
tegen homofobie, want volgens cijfers van de Nederlandse politie zijn
het voornamelijk blanke mannen die zich schuldig maken aan homofobe
daden. In dezelfde illogica zou een atheïst zich ook niet mogen
bekommeren om islamofobie en Schindler zou ook geen joden mogen
redden uit de klauwen van Duitse nazi’s omdat de joden vooral door de
Duitsers werden uitgemoord. Het is uiteraard een absurde en moreel
verwerpelijke logica, maar het is de logica die de schrijver
toepaste

Ook
politiek filosoof Bleri Lleshi mengde zich in de discussie en ook hij
was verbolgen over de sneer van De Zutter naar Abou Jahjah. De Zutter
reageerde op de kritiek door te stellen: “Ik geef toe dat ik
even getwijfeld heb om die passage op te nemen omdat ze in de hele
discussie slechts een marginale rol speelt. Maar ik heb de laatste
maanden zoveel voorbeelden gehoord en ervaren van Afrikanen die
racistisch bejegend werden door Noord-Afrikaanse of Arabische
Vlamingen dat ik het nuttig achtte het toch te doen.
Ik denk dat
we allemaal in de spiegel moeten kijken en erkennen dat racisme
overal leeft. Het is geen ‘voorrecht’ van witte mensen. Ik ben heel
blij dat zwarte Vlamingen zoals Paul Beloy, Bambi Ceuppens of Omar Ba
zich met de Zwarte Piet-discussie bemoeien […] Ik waardeer Dyab
Abou Jahjah als kritische stem in het racismedebat – hij is een
verdraaid intelligente man die bovendien best tegen een stootje kan.
Maar in deze had hij meer kunnen betekenen door te zwijgen.”

Monddood

Beste Arabier, zwijg! Het frappante is dat Dyab Abou Jahjah
monddood wordt gemaakt terwijl hij eigenlijk niet veel heeft gezegd.
Was hij aanwezig op de actie? Nee. Trad hij op als woordvoerder voor
de camera’s van de VRT of ATV? Nee. Stond hij de geschreven pers te
woord? Nee. Dat deden de andere woordvoerders, Hans Schippers en
Karim Hassoun. Wat De Zutter dan verstaat onder een nog stillere
stilte van Abou Jahjah is ons een raadsel.

De
reactie van Bambi Ceuppens naar wie De Zutter refereerde, sprak
boekdelen. Zij is als onderzoekster verbonden aan het Koninklijk
Museum voor Midden-Afrika in Tervuren. Zij schreef: “Jan De
Zutter, los van het feit dat er geen vergelijking mogelijk is tussen
het structurele racisme van een dominante meerderheid en van een
kleine minderheid, zitten wij heus niet te wachten tot jij als een
ridder op het witte paard, ons, arme zwartjes komt verdedigen tegen
mensen van Noord-Afrikaanse of Arabische origine. Als
ervaringsdeskundige kan ik je verzekeren dat ik in mijn hele leven al
veel meer racisme heb ondervonden van witte mensen, inclusief
diegenen met een paternalistische houding zoals de jouwe, dan die van
de mensen die je hier zo nodig moet schofferen. Ze engageren zich
trouwens ook systematisch en consequenter veel sterker in het debat
rond Zwarte Piet dan witte mensen, omdat ze verdomd goed begrijpen
waarom die in zijn huidige configuratie zo problematisch is. Dat
geldt trouwens ook voor heel wat mensen van Turkse origine. Geen van
allen hebben ze wat dat betreft van jou lessen te ontvangen.”

Jan de Zutter die blij was dat Bambi Ceuppens zich in de discussie
mengde, werd vakkundig de mond gesnoerd… door Bambi
Ceuppens.

Basisgedachte

Sommigen
stelden de actie van Movement X in vraag en gingen zo ver dat ze de
beweging ervan beschuldigde een grote meerderheid van de bevolking
als racist te bestempelen. Dat is uiteraard manifest onwaar. In de
ingebrekestelling die we publiceerden op onze website, en die we
overhandigden aan het Antwerpse stadsbestuur staat:

“We zijn er
ons van bewust dat de meeste mensen geen racistische intenties hebben
bij het vieren van het Sinterklaasfeest. Voor velen die met de figuur
van Zwarte Piet zijn opgegroeid, heeft hij niets met racisme te
maken. Dit neemt echter niet weg dat de huidige Zwarte Piet zijn
oorsprong heeft in racistische denkbeelden en daardoor ook kwetsend
is voor mensen met een donkere huidskleur. Het gegeven dat zij dit
doormaken moet een reden zijn om de traditie bij te stellen, zonder
afbreuk te doen aan de basisgedachte achter het Sinterklaasfeest.”

In
De Morgen schreef Dimitri Verbelen dat Movement X een nobele
onderneming is, maar, vroeg hij zich af waarom de beweging niets
tegen homofobie onderneemt. Je kan natuurlijk ook de vraag stellen
waarom we niets tegen de opwarming van de aarde deden, of een actie
voor de invoering van een vermogensbelasting of een
sensibiliseringscampagne rond dierenrechten.

Gender

Dimitri Verbelen
had ooit op Facebook een discussie met een lid of sympathisant van
Movement X, en dacht dat hij door die discussie een officieel
standpunt van de beweging kon bemachtigen. Verbelen schrijft:
“Aanvankelijk werd mij gewezen op het feit dat ‘gender’
letterlijk in de tekst was opgenomen. Alleen slaat dat begrip enkel
op geslacht en is genderdiscriminatie in de praktijk gewoon een hippe
term voor seksisme.” Maar gender dekt wel degelijk een heel
brede lading.

Een vaak gebruikte definitie van gender studies in de academische
wereld is: “Gender studies is a field of interdisciplinary study
and academic field devoted to gender identity and gendered
representation as central categories of analysis. This
field includes women’s studies (concerning women, feminism, gender,
and politics), men’s studies, and LGBT studies.”¹
Verbelen
werd hierop gewezen op Facebook maar reageerde zo: “Letterlijk:
“Gender staat voor de gedrags- en identiteitsaspecten van sekse,
ter onderscheiding van lichamelijke en biologische aspecten.”
Weinig te maken dus met seksuele voorkeur.”

Een
meer praktische invulling van gender vinden we bijvoorbeeld bij het
Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen. In hun
jaarrapport van 2012 staat²:
“Het begrip gender omvat eveneens thema’s die ook betrekking
hebben op mannen: seksuele oriëntatie (homoseksualiteit en
biseksualiteit) en genderidentiteit (transgender en
transseksualiteit)”.

Het
blijft niet alleen dode letter. Movement X zit als jonge beweging
– nauwelijks een maand oud – in verschillende platforms en coördineert
verschillende acties met een heel scala aan verenigingen en
organisaties waaronder Merhaba, een holebivereniging van
hoofdzakelijk mensen met een Maghrebijnse origine.

Potentieel

Movement X is
een zeer brede beweging met geëngageerde mensen die allemaal het
principe van radicale gelijkwaardigheid hoog in het vaandel dragen.
We nodigen Dimitri Verbelen uit om deel te maken van Movement X, want
zoals hij zelf in De Morgen schreef: “Wanneer alle boegbeelden
van MvX even vurig en publiek ten strijde trekken tegen homohaat als
tegen racisme in de vorm van een gemediatiseerd symbool als Zwarte
Piet, koop ik mij een lidkaart.”

Wel, we kunnen je niet
garanderen dat alle leden zich altijd even vurig en passioneel zullen
engageren voor alle thema’s tegelijkertijd. Want als activisten en
mensen zijn we niet neutraal. We zijn allemaal verschillende mensen
met onze eigen netwerken, interesses en passies. We zouden het ook
een beetje onnozel vinden om te vragen aan de juristen die lid zijn
van Movement X om op straat te gaan en handtekeningen te verzamelen
voor een petitie, net zoals we het absurd zouden vinden om onze
pedagogen en ander didactisch personeel niet te laten engageren voor
een thema als meertalig onderwijs bijvoorbeeld. Dat is een verrijking
en dat is tevens de kracht van Movement X.

Maar als u werkelijk
gelooft in het potentieel van Movement X, dan heten wij je welkom om
de strijd die jou zo nauw aan het hart ligt met ons te komen voeren.
We garanderen jou, en alle geïnteresseerden, dat ze veel
medestanders zullen vinden.

Bronnen:

1. http://www.whitman.edu/academics/courses-of-study/gender-studies
2. http://www.cgvs.be/nlNew Link/binaries/Jaarverslag_CGVS_2012_tcm127-227095.pdf

Wouter
Arrazola De Onate, Nawal Fernane, Ali Salhi, Hinde Oudaha, Yassine
Channouf, Karim Hassoun, Halima Labsir, Youssef Kobo, Saïda Isbai,
Luk Groffy en Walter Antonio Andino Midence, Hans Schippers en
Abderrazak El-Omari