Normaal duurt het tien tot veertien dagen voor het effect van nieuwe maatregelen kan afgelezen worden uit de coronacijfers. De verstrengde maatregelen die op 9 oktober ingingen (onder meer de cafés die om 23 uur moesten sluiten) zouden nu al merkbaar moeten zijn. Op het effect van de sluiting van de horeca is het nog even wachten.

Dat de regering- De Croo daarmee een gigantische gok neemt, wordt snel duidelijk als je de cijfers bekijkt. Woensdag lagen er 3.274 coronapatiënten in het ziekenhuis, van wie er 525 op de intensieve zorgen liggen. Tussen 15 en 21 oktober werden gemiddeld elke dag 319,1 nieuwe patiënten opgenomen in het ziekenhuis, een stijging met 88 procent in vergelijking met de week ervoor.

De onverbiddelijke cijfers

Tijdens de absolute piek van de eerste golf lagen er op 6 april 5.759 mensen in het ziekenhuis na een coronabesmetting. Daar zitten we nog even vanaf, maar gezien de exponentiële stijging niet al te lang meer. Op Twitter schreef onderzoeker Bart Mesuere: “De ziekenhuisopnames gedragen zich de laatste dagen zeer voorspelbaar met een stijging van 95-100% per week.” Op basis daarvan maakt hij een statistische inschatting van wat ons de komende weken te wachten staat.

Het aantal ziekenhuisopnames zou rond 2 november de kaap van 1.000 per dag overschrijden. Nauwelijks een dag of twee later zouden er meer dan 10.000 coronapatiënten in de Belgische ziekenhuizen liggen. Rond 7 november – op het einde van de herfstvakantie – zouden alle 2000 bedden op intensieve zorg ingenomen zijn door coronapatiënten die vechten voor hun leven.

De curve moet dus heel snel ombuigen om dat dramatische moment te vermijden. Le Soir liet het ook even berekenen. Zij melden dat alle Waalse provincies én Brussel binnen vijf dagen de piek van de vorige golf in april overschrijden. Dat is nu al het geval voor de provincie Henegouwen.

Grenzen overschreden

Dat zijn de projecties. Het probleem is dat veel grenzen nu al overschreden zijn. Het testsysteem kan het aantal besmettingen niet volgen. Mensen die geen symptomen vertonen, hoewel ze in contact waren met besmette mensen worden niet meer getest. Ook de tracers geraken niet meer bijgebeend.

Maar het is vooral in de ziekenhuizen zelf dat het systeem kraakt. Lucien Bodson, coördinator van het urgentieplan van het universitair ziekenhuis van Luik legt dat uit aan RTBF. “We kunnen de diensten niet leegmaken zoals we dat gedaan hebben in maart en april.” Alle niet-coronapatiënten die toen naar huis gestuurd werden, kloppen nu opnieuw aan voor hun nier- hart of longproblemen die alleen maar ernstiger werden. “We kunnen die niet nog eens uitstellen”, zegt Bodson.

De sfeer is ook helemaal anders dan tijdens de eerste golf. De zorgverleners gingen er toen vol goede moed tegen aan, aangevuurd door het dagelijks applaus. Na die slopende maanden en te weinig rust in de zomer zit de klad er nu in. Aan Franstalige kant zit 20 procent van het zorgpersoneel thuis door ziekte of door een opgelegde quarantaine.

Door dat personeelstekort komen die quarantaines in het gedrang. Het collectief La Santé en Lutte verzamelde de getuigenis van een zorgkundige op een spoedafdeling. Toen ze dit weekend aankwam op het werk werd ze aangemaand om meteen een FFP2-masker op te zetten. Dat zijn maskers die stevig sluiten rond de neus en de mond en dus niet aangenaam zijn om constant te dragen. Deze keer moest het masker niet alleen beschermen tegen de patiënten, maar tegen de spoedarts. Die was positief getest maar moest toch opdraven omdat hij geen al te erge symptomen vertoonde.

Overwerkt

In De Morgen kwam een assistent-arts aan het woord die vorige week 92 uren aan het werk was in het ziekenhuis. Een ander werkt al enkele weken 85 uur en werd gevraagd of hij er nog een extra shift kon bijnemen.

Niet alleen in de ziekenhuizen is het alle hens aan dek. Claudia werkt als onthaalmedewerkster in een medisch centrum. Zij getuigt hoe de artsen er elke dag tot 22u werken. “Zo was het gisteren, eergisteren en alle dagen daarvoor. Maar voor hoelang nog ?” Ze voegt er aan toe : “Ongewild zitten we nu al in het stadium dat we niet langer elke patiënt correct kunnen behandelen.”

Daar zitten we dus nu al. Eén maand nadat de regering-Wilmès een laatste keer de maatregelen versoepelde (onder impuls van de ‘laten we leven met het virus’-brievenschrijvers), dreigt de gezondheidszorg te kapseizen. Zo snel kan het dus gaan.

Het ziet er naar uit dat de regering voorlopig niet zal luisteren naar de roep om strengere maatregelen. Vrijdag zal vooral gesleuteld worden aan de bestaande protocollen in de cultuur- en sportwereld. Maar de scholen, winkels en bedrijven zouden open blijven.

Dat is de grote gok die de regering neemt. Een korte maar harde lockdown zoals onder meer Marc Van Ranst voorstelt zou de curve snel doen ombuigen. Zelfs als de maatregelen werken, zal de daling wellicht te traag gaan om de toestand in de ziekenhuizen op korte termijn te verzachten. Het zorgpersoneel dreigt daardoor nog vele weken en misschien zelfs maanden compleet onder druk te staan.

Vraag is hoelang die elastiek kan uitgerekt worden en waar het individuele en collectieve breekpunt ligt. Dat is een vraag die we stilaan ook mogen stellen over het onderwijspersoneel die na de herfstvakantie nog maar eens geconfronteerd worden met een nieuwe lijst maatregelen die de werkdruk en stress de hoogte in jagen. Misschien moeten we toch overwegen om al die mensen wat perspectief te bieden. Een ontspannen december na een korte, stevige lockdown, zou dat geen goed idee zijn?

De situatie van België en de impact van een lockdown

De ernst van de situatie in België wordt duidelijk als we de razendsnelle evolutie zien en als we ons land vergelijken met landen in de buurt. Veertien dagen geleden stond België binnen Europa nog op de vijfde slechtste plaats qua aantal besmettingen per 100.000 inwoners van de voorbije 14 dagen. Vandaag doet enkel Tsjechië het nog slechter dan ons.

Italië, dat zeer zwaar getroffen werd tijdens de eerste golf, doet het vandaag vijf keer beter dan ons en Duitsland tien keer beter.

In diverse landen worden vandaag allerhande maatregelen getroffen om het virus in te dammen: sluiten van horeca en cultuur, avondklok, geen supporters bij sportwedstrijden, enz. Maar zoals de grafiek toont is dit niet voldoende om het virus klein te krijgen. Israël en Madrid zijn er wel in geslaagd om de curve drastisch naar beneden te halen. Niet toevallig werd daar een lockdown doorgevoerd. In Israël is de besmettingsgraad op 14 dagen tijd tot een derde herleid. In Madrid, waar de lockdown iets minder strikt was, is de besmettingsgraad bijna gehalveerd.

In Ierland en Wales, waar de besmettingsgraad ongeveer drie keer lager is, zijn ze in lockdown gegaan. Ook Tsjechië gaat in (gedeeltelijke) lockdown. Volgens premier De Croo moeten we streven naar minder dan 100 besmettingen per 100.000 inwoners over een periode van twee weken. Pas dan is volgens zijn kabinet de pandemie beheersbaar. We zitten daar nu bijna 9 keer boven.