“De ontelbaren”, de roman van Elvis Peeters over hoe een maatschappij krampachtig omgaat met een plotse instroom van vluchtelingen, is hertaald naar makkelijke taal (leesniveau B1). Dat gebeurde door de gespecialiseerde Nederlands/Belgische uitgeverij Lezen voor Iedereen. Zo kunnen ook vluchtelingen in hun integratieproces proeven van deze ijzersterke literatuur.

Bij de boekpresentatie in de bibliotheek van Ukkel was ook het schrijversechtpaar Elvis Peeters aanwezig. Zij maakten er meer van dan zomaar een acte de présence: de mannelijke kant van het auteursduo plaatste in zijn toespraak het vluchtelingenthema in een bijzonder perspectief.

Elvis Peeters nam het publiek in Ukkel meer dan 12 jaar terug in de tijd. Hij en zijn vrouw zagen toen op het nieuws hoe een Koerdisch dorpje overspoeld werd door mensen op de vlucht voor de oorlog van Blair en Bush tegen het Irak van Saddam Hoessein. De oorspronkelijke inwoners van het dorpje waren plots in de minderheid.

“Ons boek wordt profetisch en visionair genoemd, maar eigenlijk deden wij in 2005, toen we het boek schreven, niet meer dan een bestaande realiteit knippen en plakken naar onze samenleving. We vroegen ons af wat er zou gebeuren als die toestanden die we op onze smartphone en onze tv-schermen zagen passeren zich niet daar zouden afspelen, maar hier bij ons. Wat als we die berichten niét zomaar zouden kunnen wegswipen of wegzappen?”

Vier wereldbollen

Ook een verbijsterende studie kwam toen in de kranten en diende tot inspiratie voor hun boek. “Als de hele bevolking de welvaart van de gemiddelde Belg zou hebben, dan hadden we vier wereldbollen nodig, wees de studie uit. Maar die hebben we natuurlijk niet. En het is heel normaal dat wie in ellende zit, op zoek gaat naar een beter leven. Dat zouden wij ook doen. Zolang we de welvaart niet beter verdelen, zal er dus migratie zijn en zullen er vluchtelingenstromen zijn, beseften we. Want niemand vlucht voor zijn plezier, behalve dan toeristen.”

Bang

“Is het normaal dat we bang zijn?” vervolgde Elvis Peeters. “Dat we onze sociale verworvenheden, economische, financiële en culturele gewoontes willen beschermen? Jazeker. Kennen wij de oplossing voor de druk op onze maatschappij door de vluchtelingenstroom? Helaas, nee.”

Elvis Peeters weet wél dat de krampachtige manier waarop we nu muren bouwen en grenzen sluiten geen oplossing biedt. “Want muren en ingewikkelde internationale verdragen zullen de migratiegolven misschien wat kunnen uitstellen en omleiden, maar nooit kunnen stoppen. Het enige wat de migratiestroom écht kan indijken, is bewuster verbruiken en de middelen rechtvaardiger verdelen.”
Het boek is recent nog vertaald naar het Sloveens en het Turks. De hertaling naar eenvoudig Nederlands is voor de auteurs minstens even belangrijk. ”Zo bereiken we meer mensen, net als met de vertalingen.”

Niet te laat

Elvis Peeters is blij dat zijn boek op zo veel belangstelling kan rekenen. Bij ons, in Nederland én ver buiten de grenzen van het Nederlandse taalgebied. Maar hij hoopt toch ook dat de profetische waarde van zijn boek niet nog groter wordt.
“In ons boek gaat de maatschappij niet goed om met de vluchtelingen. En het loopt heel slecht af allemaal. Maar het is nog niet te laat om het beter te doen dan in het boek. Maar laat ons dan onze regeringen oproepen om iets te doen aan de ellende in sommige gebieden, aan de wapenindustrie, aan het defensiebeleid, aan de manier van globaliseren. Maar dat kan echt niet lukken zolang de ongebreidelde vrije markt en de huidige logica van de banken als uitgangspunt dienen.”

Moeilijke lezers

Ook Ralf Beekveldt, directeur van de Nederlands/Belgische uitgeverij Eenvoudig Communiceren/Lezen voor Iedereen nam het woord in de gezellige bib van Ukkel. “Vijftien procent van de bevolking, dus bijna twee miljoen Belgen, heeft moeite met lezen. Niet af en toe, niet enkel op vakantie, maar elke dag.
Met alle gevolgen vandien in onze talige maatschappij: moeite om een baan te vinden, moeite om de correspondentie van de gemeente te begrijpen, last met de belastingsbrief, de facturen van de energiemaatschappij. Met onze makkelijke boeken ontsluiten we literatuur en kennis voor dit deel van de bevolking. Zo bezorgen we hen leesplezier, zodat ze graag en meer gaan lezen en zodat ze sterker staan in het leven. Dat doen we al bijna 25 jaar, met een fonds dat intussen meer dan 400 titels in makkelijke taal bevat. We hebben literaire bestsellers, detectives, boeken voor jongeren. We hebben naast fictie ook non-fictie. Boeken over geschiedenis, cultuur, de Holocaust, noem maar op.”

“Natuurlijk kijken wij ook naar wat er buiten onze kantoormuren gebeurt”, vervolgde Ralf Beekveldt. “En zagen wij de voorbije jaren ook hoe een stijgend aantal migranten deel uitmaakt van onze samenleving, zowel in Nederland als in Vlaanderen. Daarom hebben wij ons fonds uitgebreid met boeken die het thema van migratie en vluchtelingen aanraken, zoals deze hertaling van De Ontelbaren”

“Want zo laten we de nieuwkomers kennismaken met onze taal. Niet de taal uit schoolboeken, niet de lestaal, maar leestaal. De taal die de mensen spreken in het land waar je als immigrant of vluchteling komt te wonen.”