Waarom zijn we niet bezorgd en geschokt door de miljoenen doden die elk jaar in de wereld vallen als gevolg van honger, gemakkelijk te voorkomen infectieziekten, of geweld? Zien we ze als problemen van verre landen, zijn we eraan gewend geraakt, aan die ‘normaliteit’ die alleen ‘de anderen’ treft? We zijn doodsbang voor de tragedie die wordt veroorzaakt door een pandemie als covid-19. Omdat het dichterbij komt, en ruimschoots in de media een plaats krijgt. Aan het einde van het eerste semester van het jaar (30 juni) meldde de WHO iets meer dan 500.000 sterfgevallen door covid-19 in de wereld, waarvan de meeste bij volwassenen en ouderen.

Wat zijn de oorzaken?

• Ineffectieve investeringen in de gezondheidszorg, waarbij voorrang werd gegeven aan ziekenhuizen en complexe diensten (veel overheidsmiddelen werden naar de particuliere sector doorgesluisd), maar met weinig aandacht voor de eerstelijnszorg en preventie op het platteland en in de sloppenwijken. Zo werd de kloof tussen arm en rijk verdiept.
• Massaontslagen in de gezondheidssector op alle niveaus, met vervangingen door nieuw en onervaren personeel. Evenals de demotivatie van het gezondheidspersoneel.
• Succesvolle programma’s zoals het vaccinatieprogramma (PAI), of strategieën voor uitgebreide zorg voor kinderen (AIEPI) werden stopgezet. Bovendien botste men op de moeilijkheid om beleidsplannen te implementeren die gericht zijn op het verbeteren van de gezondheid en de zorg voor de jongste kinderen, tijdens de zwangerschap en de eerste levensmaanden van de kinderen.
• De afschaffing van sociale participatie, zoals die van cliëntengroepen, lokale gezondheidsraden, … en de vervanging ervan door cliëntelistische mechanismen ten dienste van de politieke machthebbers.

Op dit moment zijn er weinig positieve vooruitzichten. De huidige regering van Alianza PAIS (president Lenin Moreno sinds 2017) geeft geen signalen dat men de problemen in de zorg wil aanpakken. Integendeel, het gebrek aan visie is gewoonweg verbijsterend. Echte sociale participatie is nog steeds verboden, massale ontslagen in de gezondheidszorg vinden nog steeds plaats, en er is geen samenhangend en gecoördineerd nationaal gezondheidsplan.

De huidige situatie zal door de economische crisis als gevolg van covid-19 zowaar nog verslechteren. De ontoereikende reactie op de pandemie is slechts een voorproefje. De verantwoordelijkheid voor de grote problemen in de gezondheidszorg ligt echter niet alleen bij de laatste twee regeringen. Het is duidelijk dat er structurele problemen zijn die het land al tientallen jaren meesleept. Problemen die verhinderen dat ogenschijnlijk gemakkelijk te voorkomen ziektebeelden worden overwonnen, wat leidt tot de grote kindersterfte.

© ms.akr

Sterfte bij oudere kinderen (vanaf een maand) is in principe het gemakkelijkst op te lossen. De oorzaken liggen vooral bij ondervoeding en besmettelijke ziekten, als bij ongelukken en geweld. Het overlijden van de jongste kinderen (0-1 maand) is vaak het gevolg van een complexer probleem. Het is vaak een gevolg van gezondheidsproblemen bij de moeder en gebrekkige zorg tijdens de zwangerschap. Evenals de onbeschikbaarheid van anticonceptiemiddelen kan hiermee worden geassocieerd.

De moeilijke leefomstandigheden van veel vrouwen zowel in stedelijke als plattelandsgemeenschappen in Ecuador hebben een impact op de groei in de baarmoeder, wat vaak leidt tot vroeg- of premature geboorte. De laatste decennia steeg het aantal aangeboren misvormingen, dit is vaak het gevolg van infecties bij, of vervuilde leefomgevingen van de moeders. In die gebieden is de toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg zeer problematisch.

Veel vrouwen zijn werkzaam in de industrie of agro, zoals in de bloemensector. Deze vrouwen kunnen rekenen op een vrij goed functionerende sociale zekerheid, wat de zwangerschap en de pasgeborenen ten goede komt. Echter, deze vrouwen moeten na twee maanden terug aan het werk. Het zware werk, om niet te spreken van uitbuiting, zowel als de blootstelling aan pesticiden en andere chemicaliën heeft een enorme impact op de gezondheid van de jonge kinderen. De chronische afwezigheid van de vader in de zorg thuis, deel van de kapitalistische arbeidslogica, bemoeilijkt de situatie. De economische en sociale achterstelling is rechtstreeks verbonden met hoge sterftecijfers bij kinderen. De situatie is nog ernstiger bij de inheemse, Afro- en Montubiobevolking.