In de elektronicaproductie is Geplande Veroudering (het vanbinnenuit stuk laten gaan van producten, of ze door het uitbrengen van een nieuw model achterhaald laten lijken) een veelgebruikte bedrijfsstrategie. Vooral in de kerstperiode zwichten consumenten, op zoek naar het ultieme cadeau, voor het hipste gadget, dat binnen een paar weken alweer achterhaald zal zijn door het verschijnen van een nieuw model of een upgrade.

Hardware wordt bijvoorbeeld vaak zo ontworpen dat die niet bestand is tegen nieuwe software. De gemiddelde computer stopt er na twee jaar mee en reparatie is duurder dan nieuwkoop, als reparatie al mogelijk is: losse onderdelen zijn niet te verkrijgen of het apparaat is dichtgelijmd.

Innoveren, consumeren, profiteren

Bedrijven profiteren, want meer verkoop betekent meer winst. Ook overheden stimuleren graag technologische ontwikkeling, want innovatie en consumptie moeten een uitweg uit de financiële crisis bieden. Elders in de wereld wordt de prijs betaald voor elektrische en elektronische overconsumptie: ‘e-waste’ (alle afval met een batterij of een snoer) is vaak extreem giftig en wordt gemaakt uit grondstoffen die schaars zijn. 

De landen die de grondstoffen onder vaak erbarmelijk omstandigheden produceren, krijgen het giftige afval ter verwerking terug als de Westerse consument is uitgekeken op zijn elektronische gadget. Ook de illegale verwerking van giftige plastic- en metaalafval uit elektronica neemt toe.

Giftig elektronicakerkhof

Agbogbloshie, een voorstad van Accra in Ghana, is een beruchte dumpplaats voor elektronisch afval en staat in de top 10 van de meest vervuilde plaatsen ter wereld. Jaarlijks krijgt Agbogbloshie 215.000 ton tweedehandse consumptiegoederen te verwerken, waarvan 129.000 ton elektronisch afval.

Veel items worden gerecycleerd, uit anderen worden de waardevolle grondstoffen gehaald. Om die grondstoffen te kunnen verwijderen moeten er vaak eerst andere delen verbrand worden, wat leidt tot giftige rookwolken, die kwik en lood bevatten. Zo’n 250.000 mensen worden blootgesteld aan de giftige dampen. De Ghanese regering verbood eerder al de import van koelkasten die giftige stoffen bevatten, maar de zwarte handel gaat door. Het merendeel van het afval dat in Agbogbloshie terecht komt, is in West-Europa afgedankt.

E-waste, Quatar dumpt het meest 

In 2012 werd er wereldwijd 50 miljoen ton e-waste geproduceerd, in verhouding tot 10 miljoen ton in 2000. Die trend lijkt te continueren en het rapport “Solving the e-waste problem” voorspelt dat dit getal in de komende vijf jaar met 33% zal groeien.

Inwoners van de Verenigde Staten produceerden in 2012 29,8 kilo e-waste, binnen De EU is het gemiddelde 19,2 kilo. In België lag het gemiddelde in 2012 iets hoger: 22,4 kilo e-afval per inwoner. Qatar spant de kroon met 63 kilo per inwoner, terwijl de gemiddelde Indiër voor 2,25 kilo e-afval verantwoordelijk is.

Het rapport, dat zijn bevindingen baseert op schattingen van de levensduur van deze producten en harde gegevens over afgedankte producten in verschillende landen, is het eerste openbare rapport dat wereldwijd gegevens over e-waste vergelijkt.