“De grote dame”, zo noemt ex-Sabénien Filip Van Rossem, die bekendheid verwierf als de woordvoerder van de piloten, zijn oud-werkgever die op 7 november 2001 de boeken neerlegde. Tien jaar later blijft de woede levensgroot. “Op die dag werd euthanasie gepleegd op een luchtvaartmaatschappij die een pionier was en een uitmuntende reputatie had.”
Verschillende rechtszaken richten de pijlen op Swissair, de luchtvaartmaatschappij die in 1995 een minderheidsaandeel in Sabena verwierf en het bedrijf in zes jaar tijd helemaal mismeesterde en leegzoog met als triest hoogtepunt de bestelling van 34 Airbus-toestellen in 1997, toestellen die Sabena niet allemaal nodig had en de luchtvaartmaatschappij met een extra schuld van 2 miljard euro opzadelden.
Maar Van Rossem heeft het ook gemunt op de politieke verantwoordelijken. “Er was een politieke onwil om Sabena te redden”, zegt Van Rossem. De werknemers sloegen vaak alarm, zoals over de zwarte kassen waarmee de top van het bedrijf zich verrijkte, maar al die alarmkreten werden in de wind geslagen.
Van Rossem meent ook het motief te kennen. “Sabena moest wijken voor het euro-ego van de premier (Guy Verhofstadt, nvdr). In Europa was er slechts plaats voor vijf grote luchtvaartmaatschappijen, zo vond men toen in de Europese Commissie en Verhofstadt die toen de ambitie had om voorzitter van de Europese Commissie te worden, dacht met het opgeven van Sabena een heldendaad verricht te hebben.”
Bij alle politici waar ze gingen aankloppen, vingen de werknemers bot. “Door Luc Coene werden we uitgescholden. Pas achteraf vernamen we dat hij bij het hotelakkoord aanwezig was (op de geheime vergadering met de top van Swissair waar het doodsvonnis van Sabena werd getekend, nvdr). Toen we bij Karel De Gucht over de plundering van Sabena kloegen, botsten we op een ijzingwekkende stilte en apathie.”
Donderdag volgt een uitspraak in één van de procedures. Dan beslist de Raadkamer wie er naar de correctionele rechtbank wordt verwezen en wie er dus zal worden vervolgd voor het faillissement van Sabena. “Dat Sabena geplunderd werd, wisten de werknemers al maanden voor het faillissement. Wij kunnen aantonen dat de politici daarvan wel degelijk op de hoogte waren en dat ze niets hebben gedaan om het faillissement te vermijden”, zegt advocate Riet Vandeputte.
Van 2001 tot nu
Het faillissement van Sabena heeft het leven zoals het is op de luchthaven grondig veranderd. Jorn Hansen, vakbondsvertegenwoordiger bij bagage-afhandelaar Aviapartner: “Terwijl Aviapartner aanvankelijk dacht meer klanten te kunnen krijgen door het verdwijnen van Sabena, kwam al snel de ontnuchtering. Flightcare nam Sabena Groundhandling over. Een poging van de vakbonden om te vertrekken van het arbeidsreglement en de voorwaarden bij Aviapartner werd afgewimpeld. Sindsdien staan we ook bij Aviapartner onder constante druk: meer polyvalentie en flexibiliteit zonder looncompensatie.”
“De liberalisering van de sector heeft een moordende concurrentie op gang gebracht. Er zijn tot 30 verschillende beginuren, split-shifts, korte contracten, werkonzekerheid, onvrijwillig deeltijds werk, ingekorte rusttijden, structurele onderbezetting en kapotte ruggen zijn schering en inslag”, zegt Marijke Persoone van ACV-Aviation, een samenwerkingsverband tussen de verschillende christelijke vakbondscentrales die op de luchthaven actief zijn.
Personeel en reizigers kregen na de herdenking een flyer in de handen gedrukt waarin de vakbond een boekje open doet over de werkomstandigheden. Zo moet vliegend personeel soms tot 19 uur aan een stuk werken zonder pauze. Cargo-personeel moet soms om 3 uur opstaan zonder dat dit als nachtwerk wordt aangezien. Bij een afhandelingsbedrijf moeten alle werknemers beginnen met een deeltijds contract omdat ze zo meer flexibel kunnen worden ingezet. Pas na twee jaar krijgen ze een definitief contract van 75 procent.
“We begrijpen dat reizigers graag goedkoop vliegen. Maar besef dat er een ondergrens is”, klonk het nog bij ACV-Aviation.
