Vroeger was het voldoende om even een klein handnet buiten boord te houden om genoeg vis te vangen voor een rijkelijk maal, vertelt Ali Mohsen, een getaande visser met witgebleekte haren uit Alexandria. Maar vanmorgen is hij na een urenlange tocht binnengelopen met precies 4 kilogram ondermaatse vissen in zijn netten.

Vishandelaars in Alexandria bieden visjes aan die op sardines lijken, maar tot soorten behoren die volwassen 2 kilogram wegen. Mohsen maakt zich boos als hij uitlegt hoe steeds meer vissers verboden fijnmazige netten gebruiken. Hier heten ze “el-shabah” (het spook), omdat ze bijna onzichtbaar zijn als ze eenmaal uitgeworpen zijn. Ook de allerkleinste vissen raken erin gevangen.

“Ze verpesten de markt voor iedereen van ons”, windt Moshen zich op. “Visbroed is bijna niets waard, en je verhindert de vissen te groeien en zich voort te planten.”

Vissen met insecticide

Dat blijkt uit de cijfers. De Egyptische zeevissers halen steeds minder boven. Volgens de Algemene Autoriteit voor de Ontwikkeling van de Visbestanden brachten ze in 2009 nog 81.000 ton vis aan de wal, 9000 ton minder dan in 2010. Volgens nog niet gepubliceerde rapporten was de vangst in 2010 nog slechter.

Ironisch genoeg doen de teruglopende vangsten veel vissers naar illegale praktijken overschakelen. Ze gebruiken fijnmazige netten, lokken ‘s nachts vissen aan met fijnmazige netten of proberen snel een grote buit te maken met dynamiet of giftige stoffen die de vissen doden en doen bovendrijven.

“Sommige vissers gooien grote hoeveelheden insecticide in het water”, zegt Moshen. “Kan je je voorstellen wat er met de mensen gebeurt die dergelijke vissen eten?

Weinig controles

De illegale vissers lopen weinig risico om betrapt te worden. De Egyptische havens aan de Middellandse Zee worden goed gecontroleerd, maar op zee is er nauwelijks toezicht. De kustwacht kijkt vooral uit naar Israëlische schepen die de territoriale wateren schenden of naar smokkelaars die over zee wapens naar de Gazastrook proberen te brengen. Vissers aanhouden die met illegale netten in de weer zijn, behoort niet tot hun prioriteiten.

“Ook de markten worden niet gecontroleerd”, zegt Alaa El-Haweet, een zeebioloog. “De vissers kunnen vangen hoeveel ze willen en waar ze maar willen.”

De overheid reikt alleen vergunningen uit voor de visserij. Egypte telt ongeveer 4000 vissersschepen en 40.000 boten zonder motor die in de Middellandse Zee mogen vissen. De havenautoriteiten controleren af en toe de vergunningen van vissers die aanmeren, maar gaan zelden op zoek naar illegale uitrusting. Als er toch eens een visser betrapt wordt, kan die zich makkelijk vrijkopen met wat smeergeld.

Tijdelijk vangstverbod

Om de visbestanden in de Middellandse Zee de kans te geven zich wat te herstellen, had de Egyptische regering de afgelopen jaren een vangstverbod ingesteld tussen 1 mei en 15 juni. De commerciële vissers gebruikten die periode om hun schepen op te kalefateren.

“Het vangstverbod viel samen met het paaiseizoen van twintig belangrijke soorten”, legt El-Haweet uit. “Eigenlijk duurt het paaiseizoen drie maanden, maar we konden het vangstverbod niet langer maken omdat de vissers hun gezin moeten kunnen onderhouden.”

Dit jaar viel het vangstverbod helemaal in het water. Ambtenaren kregen het aan de stok met woedende vissers toen ze hen probeerden te verhinderen uit te varen. De opstand die in februari tot het vertrek van president Hosni Moebarak leidde, heeft prijsstijgingen meegebracht die ook de vissers pijn doen. Bovendien is het respect voor de overheid fel verminderd. Toen het verzet van de visser gewelddadig werd, besloot de Visserijautoriteit het vangstverbod maar helemaal te vergeten voor dit jaar. Experts van de autoriteit voorspellen dat dit de vangstcijfers voor dit jaar kan doen toenemen, maar dat de weerslag de volgende jaren groot kan zijn.