Een doodgewoon rijhuis in Brussel dat nu volhangt met spandoeken en pamfletten. Binnenin een zestal kamers met in elke kamer drie tot zes mannen.
Opinie, Nieuws, België, Dossier:vluchtelingen -

Een tekort aan menselijkheid

De 23 asielzoekers aan de VUB zijn al 77 dagen in hongerstaking en nog steeds is er geen oplossing. De media hebben eindelijk de weg naar hen gevonden, maar de politici blijven opvallend stil. Het zijn de moralisten die nu het toneel bezetten.

zondag 1 april 2012 17:26
Spread the love

Terzake wou  begin deze week een politiek debat over deze zaak organiseren. Geen enkele vertegenwoordiger van de Vlaamse meerderheidspartijen kwam opdagen. CD&V, Open Vld en sp.a hielden de lippen stijf op elkaar. Ook de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Maggie De Block stuurde haar kat.

Wie wel de moeite nam om naar de studio te komen, was Freddy Roosemont, directeur-generaal van de Dienst Vreemdelingenzaken. ‘Er zijn regels en deze asielzoekers vallen buiten de regels’, was zijn boodschap. In een interview in Het Laatste Nieuws voegde Maggie De Block daar aan toe: “De hongerstakers willen meer rechten dan andere mensen.”

Ook Etienne Vermeersch bleek volledig achter De Block te staan. “Wat kan een minister anders doen dan de wet respecteren?”, vroeg hij zich af in Terzake. Hij ging zelfs een stap verder door de hongerstaking een komedie te noemen. Vermeersch sprak streng en autoritair. Hij ziet ethiek als regelgeving en doet alsof die eenduidig rationeel afgeleid kan worden uit de wet. Hij heeft geen oog voor ambivalente en moeilijke afwegingen en neemt zo deel aan de constructie van onze hardvochtige samenleving. In de pers wordt deze lijn ook aangehouden door Loobuyck en Naegels: laat u niet leiden door emoties. Dura lex, sed lex. En de moraalwetenschapper zal u daarin als expert leiden.

Wat een contrast met VUB-rector De Knop. Die liet zien hoe complex de werkelijkheid is, hoe sitiuaties groeien, hoe hij telkens moest reageren in concrete situaties, hoe het jarenlange immobilisme in het beleid hem voor die problemen stelt. Zijn leidraad was telkens weer humanitair te reageren.

Ziedaar precies het ethische dilemma: hoe te reageren wanneer de wet zichtbaar tot schrijnende situaties leidt? De enen willen niet raken aan de macht van regering, wetten en regels en komen dan uit bij morele politionele regels: laat dokters hen manu militari naar (verschillende) hospitalen voeren. Onder het mom van “hulp aan mensen in nood” zijn we dan meteen ook van de actie af. Anderen, zoals wij, beginnen niet met de motieven van mensen in actie te veroordelen. Wij vertrekken van een luisterend respect voor wat hier wil gezegd worden. Mensen zonder papieren hebben, behalve geen papieren, ook geen rechten. Geen rechten betekent geen leven. Dit is wat de hongerstakers ons proberen duidelijk te maken.

En dat is wat wij horen. Het is niet omdat je op een bepaalde plaats niet onder de regels valt dat je vraag niet gerechtvaardigd kan zijn. De wet moet altijd geïnterpreteerd worden en die interpretatie is altijd tegensprekelijk! En we weten ook dat de procedures niet altijd de juiste beslissingen produceren.

We stellen trouwens vast dat waneer het wetten voor mensen met papieren betreft, men de toepassing van de wet altijd “regelt”. In dossiers over zonevreemde woningen of bouwovertredingen worden regelingen getroffen. In dossiers over belastingfraude wordt geregulariseerd en worden akkoorden met de fiscus afgesloten. Neem nu bijvoorbeeld de overeenkomst tussen tapijtengigant Beaulieu en de fiscus. En hoe is het met onze strikte moraal gesteld in ons dagelijks leven? Sluikstorten, bellen in de auto, dubbel parkeren, zwartwerken… Toepassen die wet! Nee maar: wij zijn  ook maar mensen. Dan moet er begrip zijn, dan worden er steevast “omstandigheden” ingeroepen. Maar als het gaat om de zwakkeren, in dit geval de hongerstakers, kan dat blijkbaar niet.

De strijd van de hongerstakers voor een aantal minimumrechten stelt men gelijk aan chantage. Elke strijd of beweging komt op tegen de wet of tegen een bepaalde interpretatie van de wet. Dit is niet illegaal. Het is niet de taak van dokters of moraalfilosofen zo’n strijd te breken.

Het gaat hier niet om het gelijk of ongelijk van de hongerstakers. Dat is niet de vraag. De hongerstakers vragen om rekening te houden met een aantal argumenten. Sommige verblijven al tien jaar in België.  Ze willen dezelfde goodwill als bijvoorbeeld EU-burgers. Wat is nog de logica achter aanvaarde migratie uit EU-landen en verboden migratie uit traditionele migratielanden voor België? Waarom EU wel en Marokko niet? De hongerstaking wijst op de discrimnatie in onze wetgeving. De hongerstakers vragen een kans te krijgen.

Ze wijzen ook op een realiteit. Er zijn vele mensen zonder papieren en die worden ook economisch uitgebuit. Wie hieraan twijfelt, moet maar eens gaan kijken aan het Klein Kasteeltje hoeveel Mercedessen daar elke ochtend dagloners komen ophalen. Vermeersch en anderen met hem zouden zich beter boos maken op het systematisch niet toepassen van de sociale wetgeving, over de vele overtredingen van de arbeidswetgeving, over zwarte betalingen, over mensenhandel, enz. Daarover geen woord in deze discussie.

De hongerstakers doen een beroep op onze rechtvaardigheid en onze solidariteit. De samenleving is niet perfect. De wetgeving is onvolkomen. Ongelijkheid bestaat en de sterken/rijken hebben het makkelijker. Is dat de prijs die we betalen voor onze hang naar “winners” en  “loosers”, voor ons systeem van ratings en concurrentiecapaciteit? Misschien zijn de hongerstakers wel diegen die we wegstemmen in onze “eilandenraad”. Wij pleiten voor menselijkheid, waardigheid en mededogen met zwakkeren. Mededogen wijst hier niet op medelijden maar op een zekere zachtheid, want er is veel hardvochtigheid in de discussies. Daarom heeft de VUB mensen niet in de kou op straat gelaten. Daarom moet men rekening houden met de facto situaties, en daarom is een zekere achting voor de strijd van deze mensen welgekomen. Dat is ‘medemenselijkheid’. En dat mankeert onze samenleving. Hun moraal en de onze!

Bleri Lleshi is politiek filosoof en documentairemaker
Eric Corijn is cultuurfilosoof en sociaal wetenschapper

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!