Alles wat je ooit wou weten over de synthetische patat, maar niet durfde vragen.
Op 29 mei 2011 haalde de Field Liberation Movement, of Veldbevrijdingsbeweging, de pers met een geslaagde ‘aardappelruil’, waarbij een proefveld met genetisch gemanipuleerde patatten werd geviseerd, en een betwistbaar aantal ervan werd uitgetrokken. De betrokken ‘synthetische’ aardappelen zouden resistent zijn tegen phytophtora infestans, of de aardappelziekte.
Onmiddellijk werd de actie in diverse media gecriminaliseerd en afgedaan als een anti-wetenschappelijke en anti-democratische actie. Het aardappelveld zelf werd beschreven als een geheel onschuldige en vrijblijvende zoektocht naar aardappelsoorten die een zegen zouden kunnen zijn voor de natuur (minder gif nodig) en de kleine boeren (geen grote biotech firma’s betrokken, maar een Nederlands Durph-consortium, bestaande uit kleine bedrijfjes).
Tijd voor wat verduidelijking, en meteen een spoedcursusje in het ggo-patattenthema.
Anti-democratisch?
Er wordt vaak verwezen naar het feit dat het proefveld, bestaande uit 26 maal vier ‘Durph’-aardappelvarianten van de Universiteit van Wageningen, en één maal vier ‘BASF Fortuna’ aardappelen, democratisch is goedgekeurd door de Bioveiligheidsraad. Onderzoekswerk in onder meer De Morgen en De Standaard toonde echter aan dat de besluitvorming in de Bioveiligheidsraad helemaal niet zo transparant en democratisch verliep, en dat er zich een serieus probleem van belangenvermenging stelt bij diverse leden van die raad. Onder meer de Gentse prof bio ethiek Sigrid Sterckx stelt dat de bioveiligheidsraad op dit moment helemaal geen democratisch instelling is. Er is trouwens nooit een ‘groen licht’ gegeven voor de ggo-aardappelen, enkel een ‘oranje licht’.
Anti-wetenschappelijk?
Intussen is al duidelijk dat er zich net binnen de FLM-sympathisanten heel wat wetenschappers bevinden, en dat de ganse opzet van de aardappelveldproef eerder ruikt naar een uitgekiende marketingstunt dan naar een onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek.
Enkele argumenten hiervoor op een rijtje:
– Heel veel argumentatie vanuit de organisatoren van de veldproef (Ugent, Hogent, Instituut voor Landbouw- en Visserij Onderzoek en Vlaams Instituut voor Biotechnologie) ruikt verdacht veel naar het simplistische discours van de biotech-industrie. En ja, er wordt toegegeven dat door de commotie rond de ‘wetenschappelijke’ veldproef, er wellicht voor miljoenen euro’s minder zal geïnvesteerd worden in de Belgische biotech-industrie.
– Navraag leert dat geen enkele van de vier partners echt een gedegen wetenschappelijke inbreng heeft in de veldproef. Het gaat om aardappelen die vooral gemonitord worden vanuit Nederland en Duitsland, en in het geval van de BASF Fortuna aardappellen weet NIEMAND ons te vertellen over welke aardappelsoort het hier precies gaat. Belangrijk om weten is, dat BASF een zeer intense samenwerking met de Ugent en VIB heeft, waarbij laatstgenoemden overeengekomen zijn om de vrucht van een deel van hun genen-onderzoek aan BASF te schenken. Check hiervoor ook het FLM-aardappeldossier. Maar, met een beetje geluk trekt BASF zich binnenkort echter terug uit de ggo-aardappelbusiness, zo wordt gefluisterd.
– De Durph-aardappelen bevatten combinaties van drie resistentie-genen, waarvan er twee al gepatenteerd zijn door BASF. Het is dus niet onzinnig te stellen dat omzeggens ALLE aardappelen op het bewuste veld te Wetteren BASF-aardappelen zijn. Ook over de redenen waarom er per sé BASF Fortuna-aardappelen gepland moesten worden naast de Durph-rijen, lopen de redenen nogal uiteen, en is er vanuit VIB flink gelogen.
– Vaak wordt beweerd dat het hier om ‘cisgene’ aardappelen gaat, die dus enkel genen bevatten die uit andere ‘oer’-aardappelen komen. Nochtans blijken de meeste Durph-aardappelen wel degelijk nog transgene antibiotica-resistente markergenen te bevatten, waarbij heel wat discussie bestaat of die nu al dan niet onder het EU-verbod van 2008 vallen. De reden waarom ggo-experten als prof Angenon of prof emeritus Van Montagu steeds opnieuw ‘cisgene’ modificatie willen voorstellen als ‘duurzamer’ en ‘veiliger’ dan gewone kruising en veredeling, heeft wellicht te maken met het Europese biotech-offensief om ‘cisgene’ modificatie UIT de redelijk strenge ggo-reglementering te heffen, wat een enorme economische boost zou geven aan de Vlaamse biotech-industrie, waar heel vele biotechnologen vervolgens hun brood mee kunnen verdienen. Een ontluisterend filmpje over het leugenachtige discours van een pro-biotech-europarlementariër vind je via deze link.
– De laatste jaren is er een enorme verstrengeling vast te stellen tussen de universitaire en de bedrijfswereld, waarin niet zelden de onderzoeksvragen bepaald worden door de industrie, en de resultaten van publiek wetenschappelijk onderzoek uiteindelijk in patenten worden gegoten, ten voordele van privé belangen.
Duurzaam?
Niemand zal ontkennen dat het beter is om minder gif te spuiten op aardappelen. Vanuit de biotech-wereld wordt de boer en de burger echter een volkomen valse keuze voorgesteld. Of je moet heel veel spuiten op je aardappelen (zodat ze niet ziek worden), of je moet kiezen voor ggo-aardappelen. Nochtans bewijzen veel bio- en andere boeren dat je helemaal geen gif hoeft te spuiten en toch een mooie (aardappel)opbrengst kunt hebben.
Durph-aardappelen een zegen voor de kleine boeren?
Steeds opnieuw krijgen we te horen dat de Durph-aardappelen geen commercieel doel hebben. We melden al dat de meeste Durph-aardappelen gedeeltelijk al eigendom zijn van chemiereus BASF. Heel wat belanghebbenden verklaarden intussen ook al dat, indien de Durph-aardappel het ooit tot op de markt schopt, op zijn minst de commercialisering en distributie ervan zal overgelaten worden aan een grote speler. En dat de aardappelen sowieso verder gepatenteerd zullen worden, en die patenten uiteraard verder verkocht kunnen worden. Momenteel is zo’n negentig procent van de ggo-teelt in handen van één bedrijf, Monsanto, en de rest bij een heel klein clubje wereldspelers. Deze spelers zijn stuk voor stuk tegelijk pesticidenproducenten, en zijn in een razendsnel tempo alle onafhankelijke zadenbedrijven aan het opkopen. Willen we de wereld voeden en de kleine boeren helpen, dan is ggo-technologie niet echt een optie. Dat heeft zowel de Europese landbouwcommissaris Ciolos door, als de speciale VN-rapporteur Olivier De Schutter. Bij hen draait het eerder om meer kleinschalige en lokalere voedselproductie en -consumptie, agro-ecologie, gewasrotatie, meer investeren in bodemvruchtbaarheid en natuurlijke gewasbescherming, enz.
Wat kunnen we in België nu verder doen om onze voedselproductie te beschermen tegen ggo’s, en tegen de winstgedreven logica van de agro-industrie?
– Laten we zoveel mogelijk transparantie eisen over de samenwerkingsovereenkomsten tussen de biotechindustrie en de universiteiten. Waar bestaan de echte onderzoeksagenda’s uit? Hoe zit het met de volgende ggo-gewassen die in de pijplijn zitten in en rond het Vlaams Instituut voor Biotechnologie, en in de ‘spin offs’ van Bayer en BASF te Zwijnaarde?
– Laten we ons met zoveel mogelijk geïnteresseerden instuderen op het ggo-thema. Hoe precies zijn de methodieken om vreemde genen te introduceren in een gewas én om de mogelijke effecten hiervan te meten op korte en langere termijn? Wat kunnen de effecten zijn op ons ecosysteem, op de micro-organismen in de bodem, enz? Waarom zijn cisgene gewassen evengoed ggo’s? Wat is de agenda van het handjevol biotech-wereldspelers? Wat is hun geschiedenis en in hoeverre kunnen we vertrouwen op hun integriteit en bekommernis om een betere toekomst voor allen? Hoe zit het met het stimuleren en als ‘verantwoord’ labelen van ggo-gewassen voor biobrandstof en veevoeder, en de kwalijke rol van bepaalde ngo’s hierin (bijv WWF)?
– Laten we zoveel mogelijk burgers informeren over de gevaren van ggo’s, en samen met hen Vlaanderen, net als eerder al Wallonië en Brussel, of recent nog Nijmegen, uitroepen tot ggo-vrije zone.
– Laten we het ggo-aardappelveld te Wetteren, alsnog juridisch vernietigen, op basis van heel wat van bovenstaande argumenten.
Wie helpt mee?
In de ganse wereld wordt het verzet tegen ggo’s intenser. Ook de Veldbevrijdingsbeweging draagt hier heel graag haar steentje toe bij. Dit kan echter enkel maar door zoveel mogelijk bezorgde burgers en consumenten bij haar campagne te betrekken en vooral een werkbaar alternatief naar voor te schuiven, gebaseerd op een ruimere visie op landbouw en voedselproductie. Maar ook met een mening over de rol van wetenschap en politiek, en de positie van de mens tegenover de natuur, tegenover de mensheid in Noord en Zuid, én tegenover de toekomstige generaties.
Het worden ongetwijfeld nog boeiende tijden…
