De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Een sociaalecologisch, postkapitalistisch alternatief 4/10

Een sociaalecologisch, postkapitalistisch alternatief 4/10

woensdag 23 maart 2011 20:28
Spread the love

Aflevering 4: uitgangspunt

De noodzaak van de ontmanteling

De maatschappelijke en ecologische crises die onlosmakelijk met het kapitalisme gepaard gaan, kunnen niet binnen dit economisch stelsel zelf tot een oplossing gebracht worden. Het kapitalisme is een bodemloze put. Het is gedwongen steeds meer geld aan de (wereldwijde) samenleving te onttrekken en naar zichzelf toe te sluizen, om zo te voldoen aan de groeidwang die uiteindelijk voortvloeit uit de moordende concurrentie. Dat geld wordt aan de samenleving ontstolen, en onthouden aan het noodzakelijk onderhoud van de natuur.

Dit proces gaat telkens zolang door tot ernstige crises in de productieve en/of financiële sector uitbreken en het systeem op sterven na dood is. Gelukkig voor het stelsel zijn daar dan altijd de politieke elites, die het systeem niet alleen tussen de crises door in het zadel houden, maar ook als het de zwanenzang zingt het weer in staat stellen zo snel mogelijk te herrijzen op de puinhopen die het heeft aangericht. En dit alles altijd op kosten van samenleving en milieu, willens en wetens, met opzet en doelbewust, en met gebruik van schaamteloze politieke middelen, ook binnen zogenaamde democratische landen. Er ontwikkelt zich steeds meer een superklasse van politieke elites en economische machtsgroeperingen (transnationals), die louter kapitalistisch optreedt, en kennelijk zonder protest van de slachtoffers die zij maakt in de onderklasse, de wereld schaamteloos kan opzadelen met meer markt, minder overheid, verdere bezuinigingen op de sociale zekerheid, op gezondheidszorg, onderwijs, infrastructuur in grote steden, op milieuverbetering, et cetera. En dit alles uitlopend op grotere ongelijkheid, armoede en een milieuverslechtering die op het eind van deze eeuw een onbewoonbare planeet achter laat.

Deze problemen van het kapitalisme zullen pas verdwijnen als dat stelsel is opgeheven. Voor een werkelijke en effectieve oplossing zijn de ontmanteling van dit systeem en een sociaalecologisch, postkapitalistisch alternatief, een noodzakelijke voorwaarde waarvan het behoud van mens en planeet afhankelijk is. In het vervolg geven we een proeve van een dergelijk alternatief. We beperken ons dus niet alleen tot kritiek en analyse, we geven ook een alternatief, een alternatief niet bedoeld als blauwdruk, maar als bron van bezieling en stimulans voor het noodzakelijk maatschappelijk debat over sociaaleconomische verandering.

Uitgangspunt

Wat we in de vorige afleveringen in ieder geval duidelijk gemaakt wilden hebben, is dat de poging om geldelijke winst na te streven op de markt, altijd via moordende concurrentie en de beschreven mechanismen die daarmee verbonden zijn, uitloopt op economische en financiële crises. Concurrentie dienen we hier niet te zien in de oorspronkelijke betekenis van samenwerking om iets – de samenleving bijvoorbeeld –op te bouwen, maar als wedijver tussen rivalen, een ‘struggle for life’ ,waarbij de ene kapitalist (industrie en/of bank) zich alleen staande kan houden door de vernietiging van de ander: ‘moordende concurrentie’. Geen samenwerking dus, maar een keiharde strijd waarbij de overwinning van de een het einde op de markt betekent van de ander. In het kapitalisme, en zeker in zijn huidige neoliberale en globaliserende fase, komen mensen tegen wil en dank wereldwijd met elkaar in een verhouding van moordende concurrentie. De aarde wordt steeds meer bevolkt door individuen die, als het er op aan komt, gedwongen worden niet met elkaar samen te werken, maar moordende concurrenten, dus levensbedreigende vijanden worden van elkaar. En dit niet alleen in markttechnische zin, maar ook letterlijk. Een mensvijandige economie, zoals het kapitalisme, levert uiteindelijk ook onderlinge verhoudingen op waarin we de weg opgaan van de mens als de ergste vijand van de mens.

In een alternatieve economie zoals wij die beogen, moet het dan ook onmogelijk zijn om nog geldelijke winst na te streven. Ons postkapitalistisch alternatief heeft bijgevolg als uitgangspunt het volgende ervaringsgegeven:

‘Ieder economisch stelsel, met een structuur waarin het belangrijkste doel is geldelijke winst na te streven via investering van geld in het productieproces, zal onvermijdelijk een samenleving voortbrengen die gekenmerkt wordt door groeidwang en economische crises, of zo’n stelsel nou wel of niet gebaseerd is op privébezit van productiemiddelen. Zo’n structuur kan alleen maar in het zadel geholpen en gehouden kan worden dankzij voortschrijdende uitbuiting van mens en natuur. Dat geldt voor het kapitalisme en de verschillende varianten die ervan bestaan, en onverminderd ook het reëel bestaande socialisme. Het fundament waarop ons postkapitalistisch alternatief wordt gebouwd is dan ook de onmogelijkheid om nog geldelijke winst te kunnen maken.

De onmogelijkheid geldelijke winst na te streven betekent overigens niet dat er geen economische vooruitgang en groei in welvaart en welzijn mogelijk zou zijn. Maar zie daarvoor onze presentatie van dat alternatief in de volgende afleveringen. De volgende aflevering: opschoning van de productie

take down
the paywall
steun ons nu!