Eeuwen voor onze tijdrekening, lang voor er sprake was van het christendom, leefde de Indo-Europese traditie om de langste nacht van het jaar, de winterzonnewende, te vieren op 21 december. Dit was een feest van vreugde en blijdschap wegens de overwinning van het licht op het donker, het goede op het kwade.

Een spar stond in deze viering centraal, als symbool van leven en de verbondenheid tussen mens en natuur. De spar blijft immers groen in de winter. Deze viering had niets te maken met de geboorte van een kind of een ster van Betlehem. De viering van de langste nacht stamt uit het mitraïsme, de religie die het christendom ver vooraf ging en waaraan het christendom zijn symbolen ontleende.

Voor de komst van keizer Constantijn de Grote (circa 280-337) werd, ook in onze contreien, nieuwjaar gevierd in maart, bij het exacte begin van de astronomische lente, wanneer dag en nacht exact even lang zijn en de dagen daarna steeds langer worden. Het begin van het jaar viel dus in maart (rond de 21ste).

Omdat Constantijn het christendom wilde promoten, verschoof het einde van het jaar naar het einde van december. In december herkennen we ‘deca’: ‘tien’. December was oorspronkelijk de tiende maand van de kalender en niet de twaalfde.

Ook de geboorte van Jezus is een idee dat gekopieerd is uit het mitraïsme. Mitra staat voor de zon en liefde. In de fabels is Mitra geboren uit een maagd. Mensen vierden op 21 december de ‘geboorte van de zon’ tijdens de langste nacht. Dit gebruik bestaat nog steeds in heel wat landen. Mensen komen samen met hun familie, vieren feest, eten granaatappels en watermeloen omdat de rode kleur verwijst naar de gloed van de zon, en kijken naar de zonsopgang.

Constantijn wilde dit eeuwenoude gebruik, dat zeer sterk en populair was, uitroeien ten voordele van het christendom. Daarom verving hij dit feest door de fabel van de geboorte van Jezus.

Kerstbomen zijn dus geen kerst-bomen. Een ‘kerstboom’ is een (slecht) aangepaste versie van de spar als symbool van de overwinning van de zon op de duisternis en van de verbondenheid van natuur en mens. Het christendom heeft, op artificiële wijze, van een mooie eeuwenoude traditie het symbool gemaakt van een religie die al meer dan 2000 jaar oorlogen veroorzaakt en angst predikt.

Bovendien beledigt het christendom deze traditie zelfs. De spar wordt gekapt en in huis gebruikt als decoratie om nadien weggegooid te worden. Toen het mitraïsme bloeiend was, was het nodeloos kappen van een boom of op een andere manier een levende plant doden, verboden en strafbaar.

De Brusselse discussie over ‘het beschermen van onze christelijke waarden’ is een valse discussie. De spar die eind december in de belangstelling staat, heeft in wezen niets met het christendom te maken.

Mieke Stessens

Mieke Stessens is lid van de familie Stessens – Rouhani.