Primo:
is het de schuld van de werkende bevolking dat men – de demografische
scenario’s goed kennende – geen voldoende begrotingsreserves heeft
aangelegd ? Secundo: zijn we misschien ook medeplichtig aan de
financiële crisis van 2008, die een gat in de begroting sloeg en de
schuldgraad naar omhoog katapulteerde?

Falend
beleid

In
de politieke wereld is het windstil rond het Zilverfonds. In het
voorwoord van het rapport schiet de voorzitter van de Raad van
Bestuur met scherp. Ik citeer hem even: “De
onmogelijkheid om bij ontstentenis van begrotingsoverschotten vers
geld aan het Zilverfonds toe te wijzen, vormt wellicht de verklaring
voor de chronische politieke onverschilligheid.”
Een niet-coulante beschouwing, echter wel correct gesteld !

Hoeveel
zit er nu in kas? Op 31 december 2013 bedroegen de reserves 15.135
miljoen euro. Dit is een stijging van een half miljard vergeleken met
het voorgaande jaar. Reken daarbij de 283 miljoen euro van de
ontvangen interesten van de beleggingen en we komen uit op een totale
portefeuille van 19.963 miljoen oftewel een stijging van nagenoeg 800
miljoen. Dit is uiteraard bitter weinig.

Opstart

In
2001 werd het Zilverfonds opgericht om de budgettaire gevolgen van de
vergrijzing van de bevolking op te vangen. De Zilverfondswet voorziet
dat het concreet gaat om de periode 2010-2030.

Er
moesten voor die welbepaalde periode reserves aangelegd worden om de
extra-uitgaven van de diverse wettelijke pensioenstelsels van de
sociale zekerheid te financieren voor werknemers, van de
zelfstandigen en van de overheid. Bovenop komt ook nog het stelsel
van de inkomensgarantie voor ouderen.

Er
werd vastgelegd dat de inkomsten van het fonds bestaan uit
begrotingssurplussen, overschotten van de sociale zekerheid en
niet-fiscale ontvangsten, naast de opbrengsten van het beleggen van
de reserves.

In het verlengde van
de oprichting van het Zilverfonds werd tevens afgesproken om
jaarlijks een zilvernota op te stellen. Hierin wordt onder meer de
evolutie op lange termijn vande sociale uitgaven
geanalyseerd in verband met de vergrijzing en het begrotingsbeleid op middellange en lange
termijn toegelicht. Men steunt hiervoor op het rapport van de
Studiecommissie
voor de Vergrijzing.

Utopische
wens

Gedurende
de eerste jaren waren het in hoofdzaak niet-fiscale ontvangsten die
de reserves vormden. Voorbeelden hiervan zijn het dividend van
Belgacom, de winst van de Nationale Bank, de meerwaarde van het goud
en de verkoop van niet ingewisselde bankbiljetten. Ook werden de
opbrengsten van de verkoop van Credibe en van de eenmalige
bevrijdende aangifte in het fonds gestort.

Oorspronkelijk
was het wel de bedoeling om het Zilverfonds met
begrotingsoverschotten te voeden. Met een wetswijziging einde 2005
koos men trouwens voor een meer structurele financiering.Maar
pas in 2006 werd via een begrotingssurplus een bedrag van 176 miljoen
euro gestort. Daarna
was het afgelopen. In de periode 2007-2009 werd er zelfs niets meer
gestort, terwijl
we vanaf
2010 enkel kortetermijninteresten – een te verwaarlozen bedrag – en
interesten van de ‘Schatkistbons-Zilverfonds’ noteren.

Financiële
crisis

De wetswijziging
stipuleerde verder dat het effectief aan het Zilverfonds toegewezen
jaarlijks bedrag gelijk zou zijn aan het gerealiseerde
begrotingssurplus in het betrokken begrotingsjaar. Door het ontbreken
van overschotten is deze bepaling tot op heden een dode letter
gebleven. Aan deze financiering is bovendien een stringente
voorwaarde verbonden, namelijk de verhouding tussen de
overheidsschuld en het bruto binnenlands product moet lager zijn dan
zestig procent. Echter, door de financiële crisis in 2008 werd dit
sowieso onmogelijk, want er kwam ‘onverwachts’ een einde aan de
systematische daling van de schuldgraad.

Slotsom

We moeten er geen
doekjes omwinden. Er is geen bereidheid om het Zilverfonds met
niet-fiscale ontvangsten te voeden. Daarenboven heeft men in de
periode 2007-2013 nooit gebruikgemaakt van de mogelijkheid om de
opbrengsten van de maatregelen die de overheidsschuld verminderen, te
storten in het fonds. En een aanpassing van de Zilverfondswet om
inkomsten via fiscale ontvangsten te genereren, zal er zeker nooit
komen. Deze politieke onverschilligheid lijkt sterk op een
schuldbekentenis voor een falend begrotingsbeleid doorheen de jaren.
Diegenen die het gelag zullen betalen, zijn bij voorbaat gekend !

Bronnen

Jaarverslag
over de werking van het Zilverfonds in 2013, medegedeeld aan de
Regering en aan de federale wetgevende Kamers in uitvoering van
artikel 41 van de wet van 5 september 2001 tot voortdurende
vermindering van de overheidsschuld en tot oprichting van een
Zilverfonds

http://www.jaarverslag.financien.belgium.be/nl/verslag/andere-verslagen/zilverfonds

Zilvernota
Belgische
Kamer van volksvertegenwoordigers. Begroting van ontvangsten en
uitgaven voor het begrotingsjaar 2014. Algemene toelichting, 31
oktober 2014 (document 52 3069/001)

http://www.zilverfonds.be/pdf/AT%20-%20Zilvernota%202014.pdf

Informatie

Schatkistbons-Zilverfonds:een
specifiek schuldinstrument op maat van het Zilverfonds. In feite
niet-verhandelbare effecten uitgegeven door de Schatkist op verzoek
van het fonds.

Credibe:
overheidsbedrijf dat een deel van de activiteiten voortzette van
het vroegere Centraal Bureau voor Hypothecair Krediet (CBHK). Omdat
de verkoop van het CBHK in zijn geheel onmogelijk bleek, werd de
instelling in verschillende delen gesplitst die afzonderlijk werden
verkocht, o.a. aan Argenta en ABN Amro.

Opbrengst van
de maatregelen, die de overheidsschuld verminderen: ze mogen geen
weerslag hebben op het vorderingssaldo van de begroting en zijn
jaarlijks beperkt tot 250 miljoen euro voor de periode 2007-2010 en
500 miljoen euro voor de volgende jaren.