Een nieuwe uitdaging voor Cubaanse coöperatieven (deel II)

Een nieuwe uitdaging voor Cubaanse coöperatieven (deel II)

woensdag 20 april 2016 18:13
Spread the love

Het voorbije weekend evalueerde de Communistische Partij van Cuba op haar VIIde Congres de economische politiek van de laatste vijf jaar. Ze tekende ook een langetermijnvisie 2017 – 2030 uit. In twee artikels belicht oud-FOS-medewerker Wim Leysens een aantal belangrijke aspecten van de economische evoluties in Cuba: de zelfstandige ondernemers en de coöperatieven. Vandaag deel II.

De landbouw in Cuba is voornamelijk georganiseerd in coöperatief verband. Sinds 2011 stimuleert de overheid ook de vorming van coöperatieven in andere economische sectoren.

“Twee jaar geleden nodigde de overheid de directie en de vakbond van het toenmalig overheidsbedrijf uit om de stap te zetten tot de vorming van een coöperatieve.  We hingen toen af van het Ministerie van de Bouw en de 44 werknemers mochten enkel de wagens van datzelfde Ministerie uitblutsen en herspuiten. Nu is die beperking weggevallen en werken we voor gelijk welk ministerie en ook voor particulieren. M.a.w. de markt is opengegooid.  ”. Aan het woord zijn María Elena Benavides Sotolongo, vakbondsvertegenwoordigster en Denis García Hurtado,  de productiechef van de afdeling ‘carrosseriewerk’ van de coöperatieve AUTOCHAPT. “We werken nu met 165 werknemers, de meeste van hen zijn socios, lid van de coöperatieve. Met de gemaakte winsten en dank zij een bankkrediet hebben we twee andere werkplaatsen  opgestart, één voor zetelbekleding en een andere voor zwaar vervoer zoals vrachtwagens en kraanwagens.  Daarnaast gaan we ook het plaatwerk voor microbussen en voor camions aanpakken”. 

Verzelfstandigen

AUTOCHAPT is één van de succesvolle voorbeelden van de nieuwe coöperatieven. Een eerste experiment vormden de kapperszaken. Aan de werknemers werd gevraagd om de zaak over te nemen in eigen beheer. In 2013 werkten reeds 1.387 kapperszaken[1] op zelfstandige basis. Tegen een zachte huurprijs kan men het lokaal en de uitrusting van de zaak overnemen van de overheid. Tevens kunnen de kapperszaken hun basisproducten blijven aankopen bij de overheid met  20% korting.

Vanwaar die idee om overheidsbedrijven te verzelfstandigen? Binnen het kader van het nieuwe economisch beleid wil de overheid haar uitgaven saneren. De oprichting van coöperatieven is een sociale manier om overheidsbedrijven[2] die onder staatsbeheer niet efficiënt draaiden,  te verzelfstandigen. Ondernemingen in niet-strategisch sectoren zoals gastronomie, persoonsverzorging, vervoer, kleinhandel, kleine werkplaatsen voor textiel, meubels, enz.  komen hiervoor in aanmerking. 

De overheid verkiest de vorming van coöperatieven boven een privatisering om verschillende redenen. Deze samenwerkingsvorm sluit nauw aan bij het socialistisch ideaal van het collectief bezit van de productiemiddelen. Tegelijk garandeert het coöperativisme de directe betrokkenheid en participatie van de leden of ‘socios’ bij de productie en het beheer.  En verder dragen de coöperatieven een sociale verantwoordelijkheid naar de gemeenschap voor wie ze diensten levert.

Deze politieke voorkeur vertaalt zich in een stimuleringsbeleid dat coöperatieven voordelen biedt die zelfstandige ondernemers niet krijgen. Zo betalen de coöperatieven minder belasting, krijgen ze vlotter krediet en kunnen zij hun basisproducten aan preferentiële prijzen aankopen.

Motivatie

In maart 2015 hadden 435 niet-landbouwcoöperatieven hun erkenning aangevraagd. Een grote helft van deze coöperatieven werken in Havana,  en bijna alle overige in de omliggende provincies. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ruim 59% restaurants zijn, die draaien op het toerisme. De andere sectoren zijn: bouwbedrijven (19%), herstellingsateliers (10%), transport (4%) en recyclagebedrijven (5%). Maar daarna is de overheid wat de erkenningen betreft op de rem gaan staan, in afwachting van een grondige evaluatie op het Congres van Communistische Partij van april 2016.

De socios of leden-arbeiders van de coöperatieven zijn alvast tevreden over hun loon. Gemiddeld verdient men 1.680 CUP of drie keer meer in vergelijking met wat ze voorheen verdienden, toen het bedrijf nog van het ministerie afhing. Daarbij moet nog de deelname in de winst gerekend die op het eind van het jaar wordt bepaald.  Een ander voordeel heeft te maken met de motivatie van de werkers. Deze sterke motivatie is vanzelfsprekend verbonden met de betere lonen, maar ook het beter werkklimaat en het zelf mee kunnen beslissen schat men naar waarde.

Die sterke betrokkenheid van de arbeiders kan Pedro Fuentes Sabrada bevestigen. Hij is directeur van de coöperatieve G’OBRAS, gespecialiseerd in de renovatie van grote gebouwen. Momenteel renoveert G’OBRAS twee volledige vleugels van hotel Rivera in Havana. “De bouwheer, het Ministerie van Toerisme stond 4 maanden achter met haar betalingen, maar de arbeiders werkten ondertussen door en werden uitbetaald. Een overheidsbedrijf zou het werk stilgelegd hebben. Hier bij ons blijft men werken, ook al werkt de lift in Rivera niet en moeten ze alles met de trap naar het 20ste verdiep dragen”.

De praktijk heeft geleerd dat de overstap van overheidsbedrijf naar zelfstandige coöperatieve niet evident is. Sociale onderzoekers hebben vastgesteld dat de meest succesvolle coöperatieven degene zijn die werden opgericht door zelfstandige personen. In al te veel voormalige overheidsbedrijven werd de beslissing te sterk van boven opgelegd; de werknemers hadden de indruk  geen andere keuze te hebben.  Vandaar de nood aan bijsturingen.

Tekst & Foto: Wim Leysens

Dit artikel maakt deel uit van een volledig dossier van Wim Leysens over private bedrijven in Cuba. Lees het hier.

[1] Cubainformación, http://cubainformacion.tv/index.php/economia/52094-un-cambio-de-estilo-peluquerias-convertidas-en-cooperativas-en-cuba

[2] Camila Piñeiro Harnecker, Nuevas cooperativas cubanas: logros y dificultades. pag. 53. In: Omar Everleny Pérez Villanueva, e.a., Miradas a la economía Cubana, Análisis dele sector no estatal., Ed. Caminos, La Habana, 2015.

take down
the paywall
steun ons nu!