Wadi Kubaniya, Egypte,

In Wadi Kubbaniya (Egypte) heeft men een jonge man (20 tot 25 jaar oud) gevonden die begraven was rond 23.000 BP. Hij was gedood door pijlen. Men vond twee pijlpunten in zijn skelet. Zijn rechterarm was gebroken toen hij 15 was, in wat volgens de onderzoekers een verdedigende beweging was geweest. Zijn linkerarm had een gedeeltelijk genezen wonde. Het leven in Wadi Kubbaniya was niet zo idyllisch als het zou kunnen lijken. Mensen kenden plaatsen waar veel vis en voedsel aanwezig was en die met geweld ingenomen of verdedigd waren.

Jebel Sahaba, Soedan, 14.000 jaar BP

Jebel Sahaba plan van de verspreiding van de gevonden skeletten

Geweld is ongetwijfeld één van de grootste plagen van de mensheid. Het is een weerkerend fenomeen, zowel op individueel als collectief (raids, oorlogen) niveau. Sommige onderzoekers zijn er nog van overtuigd dat geweld zich pas ontwikkelde toen de beschaving (zoals in Mesopotamië en Egypte) ontstond en zich sociale klassen vormden. Dit is niet waar. Eén van de oudst bekende voorbeelden van collectief geweld, is dat van Jebel Sahaba in Noord-Soedan, niet ver van Egypte. Daar werden skeletten gevonden die tussen 13.140 en 14.340 jaar oud waren In Jebel Sahaba werden 58 skeletten van mannen vrouwen en kinderen gevonden; 24 van de skeletten tonen tekenen van geweld. Er werden ook 116 artefacten van vuursteen gevonden. Het merendeel van deze waren onderdelen van speren of pijlen. Sommige zaten in de lichamen van de slachtoffers zoals in hun schedel. Sommige slachtoffers waren doorzeefd met pijlen. De andere skeletten toonden oude genezen wonden die zouden kunnen wijzen op een geschiedenis van gewelddadige kwetsuren. Er waren ook verschillende defensieve breuken van de voorarm, een pijlpunt in de heup van een man en gebroken sleutelbenen. Een man van middelbare leeftijd (Graf 21) was getroffen door 19 vuurstenen. Er werden projectielen gevonden in zijn heup, zijn voorarm, zijn onderbeen, zijn ribbenkas en de basis van zijn nek. Vrouwen en kinderen Een jonge vrouw (Graf 44) was getroffen door 21 vuurstenen; drie daarvan waren waarschijnlijk de weerhaken van een speer die haar gezicht doorboorde en de basis van haar schedel had bereikt. Kinderen waren ook niet gespaard. Twee jongeren  die samen waren begraven (Graf 13 en 14) hadden vuurstenen punten in hun nek en wervels. Zij zouden een genadeslag kunnen gekregen hebben. Het conflict zou kunnen gebaseerd geweest zijn op wedijver om die plaats aan de Nijl te controleren, want die was gunstig voor de visvangst en er groeide veel van het eetbare nut grass (Cyperus rotundus) [1], in het Nederlands moer gras, zegge..
[1] C. rotundus has many beneficial uses. It is a staple carbohydrate in tropical regions for recent hunter-gatherers and is a famine food in some agrarian cultures.

Jebel Sahaba Opgravingen in 1965

In Ofnet (D), een site van circa 7.200 jaar oud, werden 34 gescalpeerde en opeengestapelde schedels gevonden van mannen, vrouwen en kinderen. Ze waren bijna allemaal met bijlen onthoofd. In 2 putten lagen respectievelijk 27 en 6 skeletten. De meerderheid waren vrouwen en kinderen. Er waren veel hoofdwonden, voornamelijk bij de mannen. Een man was gedood met zes of zeven bijlslagen. Nochtans waren deze mensen bijgezet met schelpen die van ver kwamen, sommige van de Middellandse Zee. Dure schelpen die men niet zomaar aan vijanden zal hebben meegegeven. Deze mensen werden dus waarschijnlijk in wat lijkt op kleine veldslagen door vijanden gedood of geexecuteerd en door verwanten begraven.

In Talheim (D), werden de resten van 18 volwassenen en 18 kinderen gevonden. Ze waren rond 7.000 BP met minstens 6 verschillende types bijlen gedood. Wereldwijd waren veel van de eerste dorpen versterkt. Geweld en oorlog zullen niet ophouden als de landbouw opkomt.(690) De indruk is eerder dat met het aannemen van de 689 Steven Mithen, After the Ice. A Global Human History 20,000-5,000 BC. Weidenfeld & Nicolson, London, 2003, p. 451-452. landbouw het geweld toenam. Laurence Keeley: “Naar waarheid, is het eerder de vrede die een zeldzame staat uitmaakte voor de hordes, stammen en chefferies.”(691)

In het boek: Marc Vermeersch. De geschiedenis van de mens. Deel I. Jagers en verzamelaars. – Boek 1, van Pan tot Homo sapiens. (2de uitgebreide druk 2014), p. 342-344 staan nog veel meer voorbeelden van geweld in de prehistorie.
Men mag besluiten dat geweld tussen mensen zeer oude wortels heeft en nooit weg is geweest uit de menselijke maatschappij.

Dr. Marc Vermeersch  –  marc.vermeersch@gmail.com

Ik plaats de tekst in het publiek domein. Dat wil zeggen hij mag onveranderd gekopieerd en verspreid worden. Geplaatst op sites, gedrukt in een blad enz.
Als je één van deze mogelijkheden gebruikt: geef mij een seintje, ik blijf graag op de hoogte.
Ik kan de tekst ook mailen in Word-formaat. Mail mij daarvoor.

Andere blogs in de kleine geschiedenis van geweld
Deel 1: Geweld bij chimpansees, bonobo’s en de mens 
Deel 2: Het moordinstinct
Deel 3: in de prehistorie
Deel 4: het neolithicum
Deel 5: bij de Australische Aboriginals