Maandag 11 november start de 19e klimaatconferentie van de Verenigde Naties die dit jaar plaatsvindt in Warschau. We mogen ons alvast verwachten aan een hele hoop cynische reacties waarin de onderhandelingen afgedaan worden als een ‘klimaatcircus’ of erger. Dit is spijtig en bijzonder ongepast. De inkt is nog niet droog van het laatste IPCC-rapport waarin met de grootste wetenschappelijke precisie de ernst van klimaatopwarming beschreven wordt. Voor de vakbonden is het IPCC-rapport het uitgangspunt en een waarschuwing aan alle actoren (landen, bedrijven burgers, consumenten én werknemers) om hun verantwoordelijkheid niet langer uit de weg te gaan.
Nadat vorig jaar de klimaatconferentie doorging in het olie-emiraat Qatar, is opnieuw een kampioen van de fossiele brandstoffen aan de beurt. De (bijzonder weinig constructieve) houding van de Poolse regering tegenover het klimaatbeleid is in belangrijke mate het gevolg van het grote aandeel steenkool in de energievoorziening van het land. 87% van de elektriciteitsproductie gebeurt bv. in steenkoolcentrales. De CO2-uitstoot reduceren is het gebruik van steenkool terugdringen. De kost van het klimaatbeleid voelen de Polen dan ook instant in hun elektriciteitsfactuur. Het feit dat de conferentie in Polen doorgaat, is dan ook bijzonder symbolisch. Een succesvol klimaatbeleid is enkel mogelijk indien we ook landen zoals Polen over de streep kunnen krijgen. De Polen kiezen er vandaag voor om de klimaatproblematiek te ontkennen omdat ze geen toekomst zien in een koolstofarme economie. Deze struisvogelpolitiek is onaanvaardbaar voor de vakbonden. Om dit aan te pakken schuiven de vakbonden wereldwijd het concept van “rechtvaardige transitie” naar voor. Het klimaatprobleem moet nu aangepakt worden. Het is cruciaal dat dit op een sociaal rechtvaardige manier gebeurt. Op die manier zal iedereen er in mee kunnen gaan.
Een van de meest schokkende vaststellingen uit het laatste IPCC-rapport is het feit dat we reeds meer dan de helft van de maximale hoeveelheid CO2 in de lucht geblazen hebben om de stijging van de temperatuur onder de 2° te houden. Het gaat om meer dan 545 miljard ton CO2 in de atmosfeer terwijl het niet veilig is om over de 1000 miljard ton te gaan. Landen en bedrijven die over fossiele brandstoffen beschikken – voor allemaal samen meer dan 5 maal deze bovengrens – weten waar ze aan toe zijn. Laat die fossiele brandstoffen in de grond!
Hierboven hebben we sterk ingezoomd op de cruciale rol van landen zoals Polen. Maar hoe zit het met ons land? Om te beginnen mogen we niet vergeten dat de uitstoot per inwoner nog altijd een stuk hoger ligt in België dan in Polen (12000 versus 8000 Mton CO2 per persoon), een stuk boven het Europese gemiddelde. Onze welvaart is bijzonder klimaat-intensief, onze klimaat-verantwoordelijkheid is aanzienlijk. Tegelijkertijd kunnen we niet rond de vaststelling dat er geen politieke bereidheid lijkt te zijn voor een ernstig klimaatbeleid. Zowel inzake financiering van het klimaatbeleid als inzake reductie van emissies behoort ons land tot de slechtste leerlingen van de klas in Europa. België is een van de zes lidstaten voor wie zelfs bijkomende in kaart gebrachte maatregelen niet zullen volstaan. Op alle beleidsniveaus blijft men zich verstoppen achter het ontbreken van een nationaal akkoord over de verdeling van de Europese klimaatdoelstellingen. Hoewel de bevoegdheden voor iedereen duidelijk zijn, de nood voor actie onweerlegbaar is, staat men stil, of gaat men zelfs achteruit. De verlammende polemiek over hernieuwbare energie is maar één voorbeeld hiervan. Het ontbreekt in ons land aan een politiek draagvlak om resoluut in te zetten op de transitie naar een koolstofarme economie.
Sommige politici denken dat het niet de moment is voor een ambitieus klimaatbeleid gezien de wereldwijde crisis met een economie die in het slop zit en torenhoge werkloosheid. Vakbonden over heel de wereld gaan niet akkoord met dit gebrek aan leiderschap. De klimaatuitdaging en de sociale problemen moeten samen aangepakt worden zonder uitstel. Onze concrete eisen voor de klimaatonderhandelingen in Warschau kan je hier nalezen. De vakbonden geloven in de multilaterale aanpak van de Verenigde Naties, maar de tijd begint te dringen. Met andere woorden, we zitten op hete kolen.
Bert De Wel
Studiedienst ACV
