Het zijn weer culturele hoogdagen in Leuven. Afgelopen week was er Kulturama, een 4-daagse georganiseerd door de Leuvense cultuursector, vol met activiteiten in diverse genres. In de marge van Kulturama loopt momenteel ook het Artefact-festival, dat de (vandaag de dag alomtegenwoordige) media tegen een kunstzinnig licht houdt. Hierbij worden enkele hete maatschappelijke hangijzers niet geschuwd.
Het eerste werk dat ik op mijn tocht door het festival tegenkwam was daar meteen een goede illustratie van. Het duo – dat opereert onder de naam YOHA
– gaat met de installatie “Coal Fired Computers” dieper in op het energieverbruik van computers en de rol van steenkool daarin.
De steenkool-ontginning (en mindere mate ook het verbruik) is onze contreien al een tijdje niet meer wat het geweest is, maar in landen als China en India is steenkool nog altijd de grootste bron van energie (tot 70% van de totaal verbruikte energie).
Gezien 81% van de energie die tijdens de levenscyclus van een computer verbruikt wordt in de productiefase zit, en gezien de productie van computers voornamelijk in die steenkool-economieën gebeurt wordt het al snel duidelijk dat het gebruik (of beter gezegd de aanschaf) van een -nieuwe- computer vandaag de dag heel wat ecologische en sociale impact heeft.
Het werk “Dear Steve” van Herman Asselberghs sluit min of meer aan bij deze thematiek. Het is een videobrief gericht aan Apple-topman Steve Jobs waarin een gloednieuwe MacbookPro ontmanteld wordt. De onderdelen hangen tentoongesteld als post scriptum bij de brief.
Tijdens de beelden van dit zorgvuldige doch destructieve proces worden er vragen opgeworpen rond de herkomst van grondstoffen die gebruikt worden voor Apple producten, de werkomstandigheden waarin die producten gemaakt worden en de gevolgen op socio-ecologisch vlak.
Er wordt ook gewezen op de tegenstrijdigheid tussen het op eerste zicht slimme design van de producten en het feit dat een bedrijf als Apple – om winst te kunnen blijven maken – haar producten ook zo ontwerpt (en promoot) dat ze snel aan vervanging toe zouden zijn, “Design to fail” zeg maar.
In dit werk wordt er vooral gefocust op het bedrijf Apple, maar de logica gaat zeker ook op voor andere producenten van elektronica. Het is echter niet onlogisch dat Apple geviseerd wordt, gezien haar groeiende dominante positie in de digitale wereld. Het is trouwens ook treffend dat berichten omtrent de gezondheidstoestand van Steve Jobs, hun invloed hebben op de beurs of het onderwerp is van ware media-campagnes. Dit terwijl er over de gezondheids- en sociale problemen die voortkomen uit de werkwijze van het bedrijf heel karig bericht wordt door het bedrijf zelf.
Een ander werk dat mij bijzonder boeide was “Untitled” van Carla Arocha & Stephane Schraenen. Deze Venezolaanse Belgische samenwerking speelt met de (visuele) perceptie van de bezoeker. Een stapel van glazen platen , waarbij uit een aantal platen cirkels gezaagd zijn, vormen samen met een lichtbron het visuele effect van een bal in glas. De afwezigheid (van het uitgezaagde glas) zorgt voor de aanwezigheid van het visuele effect van de bal in het glas. Het is vooral ook een werk dat uitnodiging is tot interactie; het werkt neemt een andere vorm aan op basis van je positie t.ov. het werk.
De gids van de rondleiding waarbij ik heb aangesloten was ook bijzonder enthousiast over de aanwezigheid van één bepaald werk. “Box and the sound of its own making” kan op eerste zicht kan het een beetje banaal lijken: een houten kubus en een geluidsopname van het productie proces. Hierdoor heeft het werk heel wat koele minnaars, maar anderen zijn dan weer razend enthousiast over het opzet van het werk. Dit is uiteraard maar een kleine greep uit het aanbod van de 20 werken die tentoongesteld zijn, er is dus nog genoeg te ontdekken en beleven.
Artefacts is gratis toegankelijk (hiep hiep hoera) en loopt nog tot donderdag in het STUK in Leuven. Groepen kunnen een rondleiding aanvragen.
Voor de foto’s (op grote resolutie) : http://www.flickr.com/photos/janslangen/archives/date-taken/2011/02/17/detail/
