Het Interculturalisme en de Belgische Feestkalender
We riskeren heel sterk dat wat blijft hangen van de voorbije Assisen van de Interculturaliteit het voorstel is om de jaarkalender van de feesten in België aan te passen: enkele feesten weg en enkele andere in de plaats. Maar, is dit nu echt het grote debat waar onze samenleving naar uitziet?
Als we ons gewoon tot het culturele debat beperken, is de grote uitdaging van het begin van deze eeuw niet een geheel andere? Is de vraag niet wat van iedereen, van waar ook afkomstig, als een redelijke aanpassing mag verwacht worden? Een vraag die men zich enkele jaren geleden ook in Canada gesteld heeft. Die vraag geldt voor iedereen, ook voor wie hier al lang woont en uitgaat van een soort eerstgeboorterecht. Maar het geldt dus uiteraard ook de nieuwkomers en alle inwijkelingen.
Is vanuit dit perspectief gezien een veel belangrijker vraag dan deze van de kalender niet, bijvoorbeeld, hoe een Europese islam er zou kunnen uitzien die de Moderniteit en een pro-Westerse houding in zich integreert? We gaan vandaag in onze samenleving om met Belgen van de derde generatie die van islamitische, Marokkaanse of Turkse herkomst zijn, uiteraard zijn er ook nog vele anderen, moslims en niet moslims. Maar ten gronde praten we dus met Belgen. En wat zien we? Dat het vandaag nog steeds de regering in Marokko is, méér dan alle Belgische regeringen samen, die met de islam van onze Belgen van Marokkaanse herkomst bezig is. Dit gebeurt, terwijl we ondertussen al ministers hebben (o.a. minister Lanaan in de Franse gemeenschap), een hele reeks schepenen en in Nederland ook al eens een burgemeester van Marokkaanse herkomst… En toch is het op de eerste plaats Marokko, het land van herkomst, dat zich op onze Belgische moskeeën richt. Daar is op zich wellicht niets tegen, maar dat nieuwe adequate Belgische beleidsinitiatieven, zoals elders in Europa, uitblijven, daar is wèl iets tegen. In Nederland is er zelfs een regering die gedoogd wordt door een partij die publiek verklaart dat de islam geen godsdienst is. Redenen voor dit uitblijven van constructieve initiatieven? Er is angst, wantrouwen, en er zijn allerlei antagonismen die de beeldvorming bepalen.
Dit gebeurt op een ogenblik dat onze eigen etno-Europese samenleving ‘oud’ geworden is en vast geraakt is in allerlei structuren en contraintes… en dus eigenlijk zou moeten begrijpen dat het goed zou zijn dat een adequaat samenlevingsmodel gevonden zou worden met de islam. Daarenboven vraagt die tweede en derde generatie Belgen van islamitische herkomst niets liever dan dat dit zou gebeuren en dat er een normalisering en banalisering zou plaatsvinden van de wederzijdse percepties.
Nu zou je verwachten dat een officieel ingestelde Interculturele Tafel daar eens goed denkwerk rond verricht… Maar neen, we stellen ons de vraag of Hemelvaart, Pinksteren of de Opneming ten hemel van Maria niet best vervangen worden door andere feesten! Al eens over nagedacht hoeveel mensen onder de 40 jaar bij ons nog precies weten te vertellen wat Pinksteren juist inhoudt? Wat zij weten is dat deze feesten gelegenheden zijn om eens op reis te gaan, om eens vakantie te hebben, en zelfs moslims houden er vaak aan dat dit vrije dagen zouden zijn. De citytrips hebben immers heel wat van onze processies vervangen. En globaal gaat het toch wel om feesten die tot ons maatschappelijk weefsel zijn gaan behoren en waar mensen elk op hun manier, sommigen zelfs nog heel uitdrukkelijk als gelovigen een duiding aan geven… Gaan we alles dan maar ‘hersacraliseren’? Want dat doen we toch als we voor ieders heiligheid een openbaar feest willen instellen! Oké, voor het Schapenfeest wordt best een oplossing gevonden, maar het probleem stelt zich daar vooral in een schoolse context. Een oplossing hiervoor hoeft geen groot debat over een jaarkalender te openen. Dit kan perfect binnen Onderwijs opgelost worden.
Voorstanders van een aanpassing van de Jaarkalender zullen wellicht opmerken dat er hiervan een schok kan uitgaan die de multireligiositeit en het interlevensbeschouwelijke van de samenleving onder de aandacht brengt en ‘viert’. Maar dit riskeert een never ending story te worden die sommige uitdagingen eerder zal toedekken en afremmen dan stimuleren. Want zal het aanpassen van de Jaarkalender ons dichter brengen bij het antwoord op de vraag hoe best een moderne in Europa adequaat verankerde Europese islam tot stand komt die goed met zowel wetenschap als levensbeschouwelijke dialoog overweg kan? Geenszins. Omgekeerd zal het hardliners in hun perceptie ondersteunen dat maatschappelijke dialoog niet hoeft. Of vergis ik me?
Loredana Marchi
Directrice Regionaal integratiecentrum Foyer vzw
