Een beklijvend essay over het neoliberaal bezitsindividualisme
Nieuws, Wereld, Economie, Boek, Neoliberalisme -

Een beklijvend essay over het neoliberaal bezitsindividualisme

Dit jaar overleed de filosoof Koen Raes. Een bespreking van zijn boek 'Aan hen de keuze' (1983) onderstreept hoe actueel dit boek blijft.

zondag 18 december 2011 12:16
Spread the love

In het herstel van het ongebreidelde eigendomsrecht en in de afbraak van de sociale voorzieningen zien de neoliberalen hun oplossing voor de crisis.

Achter de sluiter van een laissez-faire-liberalisme ligt een financiekapitaaldirigisme verscholen.

De twee bovenstaande uitspraken over de neoliberale ideologie zijn geplukt uit het boek “Aan hen de keuze?” van ethicus en filosoof Koen Raes (1954-2011). Een vroegere uitgave van het Masereelfonds (1983). Deze uitspraken hebben nog niets van hun relevantie ingeboet. Integendeel!

De afgelopen jaren is een resem boeken verschenen die een kritisch licht werpen op het neoliberale gedachtegoed. Le Grand Guignol somde trouwens een aantal interessante werken op in zijn repliek op het opiniestuk van Lieven De Cauter (Tegen de hegemonie van het neoliberalisme”).

Wie een goed inzicht in de neoliberale ideologie wil krijgen, is “Aan hen de keuze?” een absolute aanrader. Het biedt nog steeds een verhelderend inzicht in het neoliberale denken. Dit boek blijft met andere woorden inhoudelijk overeind.

De titel van het boek is een verwijzing naar Milton Friedmans boek “Aan ons de keuze”. In deze optiek stelt Raes het scherp: “De keuze is er één tussen democratische of autoritaire wegen naar de toekomst. Laten we onze toekomst volledig in handen van bankiers, miltair-industriële complexen en multinationale ondernemingen?.” Een pertinente vraag die brandend actueel blijft.

Raes gaat op zoek naar de politiek-ideologische voedingsbodem van het neoliberalisme. Hij duidt de eenheid en samenhang tussen de diverse neoliberale denkrichtingen. En stelt de hamvraag hoe rechts het neoliberalisme in feite wel is? En bovenal welke de gevaren deze ideologie bevat voor de democratie. Daarnaast belicht hij het neoliberale anti-egalitarisme en zijn verschijningsvormen, naast het libertarisme van de homo oeconomicus (de bezitindividualistische mens ).

Voorts verklaart hij de sociologische en sociaalpsychologische grondslagen van de ideologie. Hij heeft het ook over de verzorgingsstaat en sociale rechtvaardigheid als vijanden van de vooruitgang! Het nastreven van sociale rechtvaardigheid is voor de neoliberalen immers een illusie; een waanbeeld dat alle waarborgen opheft voor de klassiek-liberale individuele vrijheid en de onafhankelijkheid van de individuen ondermijnt.

Raes beziet het neoliberalisme essentieel als een economistische ideologie. Hij analyseert en doorprikt de paradigma’s van het laissez-faire mechanisme en de vrije markt in de werken van de neoliberale denkers Hayek, Nozick en Friedman. Hij bekritiseert de zogenaamde spontaniteit van de ontwikkeling van de markt als natuurlijk ordeningsmechanisme en de ethische superioriteit van het mechanisme van de onzichtbare hand.

Over Hayeks mens- en maatschappijbeeld schrijft hij;
”Hayeks anti-democratisme en zijn fundamenteel verzet tegen een democratisering van het economische, vormen het leimotiv van zijn politiek-filosofische geschriften. Daarom verzet hij zich tegen het idee van ‘sociale’ rechtvaardigheid’ en tegen de identificatie van ‘het morele’ met ‘het sociale’. “

Raes stelt wel dat de neoliberalen een punt scoren met de staat als meerdere macht en glorie van de staatsbureaucraten. Daarbij kan hij een eind meegaan in een aantal van hun kritieken op de gemengde economie. In concreto: op de huidige verstrengeling van staatsapparaten en monopoliekapitalistische groepen.

In het teken van de huidige crisis maakt Raes’ essay alleszins duidelijk dat het extreme bezitsindividualisme, de radicale afwijzing van de verzorgingsstaat, het terugschroeven van de materiële welstand van de werknemers en het de-ethiseren van de fundamentele wereldproblemen de peilers van het neoliberale barbarisme blijven.
 

Bron
Raes, Koen, Aan hen de keuze? Een kritisch essay over de ideologie van het neo-liberaal bezitsindividualisme, Uitgeverij Masereelfonds, 1983

take down
the paywall
steun ons nu!