Een beeld zegt niet altijd meer dan duizend woorden. De column over het gebruik van foto’s in de media op de opiniepagina van De Standaard van 4 juli 2020 vond ik interessant, vooral de schrijver en de fotograaf in mij. De ombudsvrouw bespreekt boze brieven over foto’s in de krant. Mijn vaststelling is zoals de hare, na jarenlang toekijken en reflecteren: mensen gaan vaak veel te vlot en te impulsief met foto’s om. De uitdrukking “Een beeld zegt meer dan duizend woorden”, die al een paar generaties meegaat, is wel mooi en soms wellicht terecht, maar toch vaak onwaar.
Wie echt aandachtig naar een foto kijkt en de boodschap wil begrijpen, komt geregeld in de woestijn terecht, een terrein dat indruk maakt, maar waar je zonder bakens in verloren loopt.
Mens en dier
Woorden zijn immens krachtig als het erom gaat je verstaanbaar te maken, om doeltreffend boodschappen door te geven, dat vergeten we soms. De mens gaan er al duizenden jaren, wellicht honderdduizenden jaren mee om. Het zijn de meest krachtige “symbolen” waar de mens mee werkt, dat enige dier dat (soms op uiterst verfijnde manieren) “het symbolische dier” kan heten. Andere symbolen zijn vaak minder machtig of verfijnd in mogelijkheden betekenissen over te brengen. Ik denk aan kleuren, klanken buiten het systeem van een taal, de stijl van kleding, en de starre “blik” van de auto met de twee koplampen en een bepaalde carrosserie die een scala van onveranderlijke emotie kan oproepen, van agressieve hooghartigheid bij bepaalde dure merken tot vriendelijke gezelligheid en afwezigheid van pretentie.
Terecht merkt de ombudsvrouw verder op dat de bijschriften bij de foto’s in de krant zeer belangrijk zijn. Goede, doordachte bijschriften kunnen helpen vermijden dat mensen ongenoegen ervaren, onbegrip of verontwaardiging.
Toren van Babel
Ik hoop dat mensen in deze drukke en toch te vaak door econnomisme beheerste tijden beide talenten, het zich uitdrukken met beelden en met gebruik van woorden in degelijke, duidelijke geschreven taal, zullen blijven aanleren en oefenen. Een goede redenen voor die inspanning is evident: misverstanden kunnen tot vervelende situaties en soms tot veel problemen leiden. In een wereld waarin anderhalf miljard mensen de gedachten mogen en kunnen uitdrukken via Facebook, zoals Tom Naegels in het opiniestuk in deze krant aangeeft, wordt het meer dan ooit belangrijk dat wij de communicatie helder en trefzeker voeren. Anders dreigt een situatie te ontstaan die al in de bekende parabel in de evangelies is beschreven: spraakverwarring op de werf van de (hoog)moedige mensheid die met inzet van (nieuwe) technische vermogens tot in de hemel wil reiken.
Als een misverstand de poorten naar de hel opendoet spreken we van psychose. In bepaalde omstandigheden kan zij inderdaad de zwaarste vorm van geestelijke destabilisatie en psychische pijn uitlokken. Daarbij zal het slachtoffer de mentale trappers kwijt raken, interpretaties van situaties en betekenissen maken die weinig verband hebben met de werkelijkheid. Deze toestand kan jaren aanhouden. Bij het interpreteren van de betekenis van foto’s staat er meestal niet zoveel op het spel, toch is gevoel voor duidelijkheid en de toewijding om goed begrepen te worden, ongetwijfeld belangrijker dan in het verleden, nu miljarden foto’s rond gaan.
Illustratie
Een Marokkaans-Belgisch gezelschap aan het strand van Oostende.
Meeuwen voeren is een kunst, je moet vertrouwen inboezemen.
© S. Hublou-Solfrian
Receptie
590 keer gelezen op 28 januari 2021.
