Het grote najaarsdebat over deze grote 3, politiek & maatschappelijk: ex-kathedra, taboe-loos & vernieuwend?

Dit najaar gaan we het grote (politieke) debat aan over de hervorming van pensioenen, fiscaliteit en begroting. Na jaren van politiek aanmodderen. En met oa allerhande koterijen en inefficiënte achterpoortjes voor enkele ‘happy few’. Deze 3 cruciale uitdagingen raken ons in de kern en zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Elke politieke partij zal uit eigenbelang pleiten voor het eigen kiezerspubliek, waar zij menen de stemmen te moeten halen, opdat zij bij de volgende verkiezingen de oppergaai en macht kunnen binnenrijven. Dit belooft een weinig fraai spel tussen links en rechts te worden, in de eerste plaats voor het eigen politieke overleven, en dan pas voor het (over)leven van het algemene belang en de burger. Het kan ook anders, vernieuwend en ex-kathedra. Taboe-loos.

Begroting binnen overheidscontext: misplaatste focus op absoluut evenwicht? Boeiende, leerrijke inzichten.

Over die begroting: een evenwicht in een begroting binnen een overheidscontext is, in tegenstelling tot bvb een familiale context, in de eerste plaats een politieke keuze, en niet meteen een economische noodzaak. Daarbij bestaat zowel in mens- als exacte wetenschap de (ultieme) waarheid niet, en kennen we slechts deeltjes van verschillende waarheden. Wetenschap en discussie gaan hand in hand, en gelukkig kennen we daarbij het vooruitschrijdend inzicht door de groei in onze kennis en ervaring. Zo ook in de begrotingsleer: zo wijst oa de Amerikaanse econome Stephanie Kelton ons er nu op dat een overheid, die zelf haar geld of munt creëert, niet failliet kan gaan, kort samengevat. Amerika voert deze politiek al decennia met haar dollar. De dollar en de euro zijn in feite virtuele munten, sinds zij ontkoppeld zijn in tegenwaarde in goud. Een overheid creëert virtueel en geeft eigen geld uit. Met een oog op inflatie, zullen we zo met het recent nieuw, gecreëerd Amerikaans en Europees geld ‘dra de grote uitdagingen van de 21^e eeuw aangaan. Zoals met het beroemde Marshall-plan na WOII. In het zog van deze overheidskraan aan geld, zal de privé-sector mee de vruchten plukken en hervoed worden, na de geslagen kraters door de huidige Corona-crisis.

Een ambitieus & duurzaam pensioenplan: nodig, haalbaar & betaalbaar?

Komen we zo terecht bij de pensioenen, onlosmakelijk verbonden aan die begroting. Een ambitieus en duurzaam pensioenplan, is dat wel betaalbaar en nodig? Ja, dat is nodig én ja, dat is betaalbaar. Nodig, omdat onze kapitalistische economie consumenten met inkomen nodig heeft, waaraan privé-initiatieven hun waar kunnen verkopen. Gepensioneerden zijn ook consumenten, een steeds grotere en belangrijker groep van consumenten. En hebben dus net als alle andere consumenten inkomen nodig om te kunnen overleven én consumeren. En ja, dat is betaalbaar, want ook hier eerder een politieke dan louter een economische keuze, gekoppeld aan onze begroting, zonder die onnodige fixatie op een absoluut evenwicht. Een begroting is daarbij ook een wisselwerking tussen inkomsten en uitgaven. Indien men nu vanuit bepaalde hoek pleit voor een toegroeien naar elkaar van de diverse pensioenstelsels van werknemers, ambtenaren en zelfstandigen, dienen echter tegelijk ook de bijdragen van die werknemers, ambtenaren én zelfstandigen aan die overheid naar elkaar toe te groeien. Dat heet gelijk oversteken over de brug. En zo komen we terecht bij onze fiscaliteit.

Onze hedendaagse fiscaliteit: ‘n moeilijk, monsterlijk verhaal van onevenwichten?

Keep it simple, ajb. Zelfs een hoger geschoold iemand ziet het bos tussen de bomen niet meer, met een wildgroei aan allerhande fiscale koterijen en achterpoortjes, waarvan vaak enkel een minderheid echt de vruchten plukken kan. De ‘happy few’. En (vaak) enkel met de hulp van een boekhouder. Zo bestaan er grote fiscale verschillen tussen bedrijven (multinationals), zelfstandigen, ambtenaren en werknemers (loontrekkenden). De laatste 2 categorieën hebben minder mogelijkheden tot fiscale aftrek en worden procentueel het hoogst belast. Zelfstandigen en bedrijven hebben via allerhande boekhoudkundige mogelijkheden een alsmaar groter wordend arsenaal tot fiscale aftrek, en worden verhoudingsgewijs minder hoog belast dan loontrekkenden. Sommige multinationals betalen zelfs nauwelijks tot geen belastingen: Europa grijpt daar momenteel schoorvoetend in…  Tot ’n schamele 6%? Waar zit het evenwicht, waar zit de logica, waar zit de rechtvaardigheid en het medeleven?

Hoe de slang van het eigenbelang kortzichtig in de eigen staart bijt? Versus gezond boerenverstand?

En hoever staan we nu concreet met de verschuiving van belasting op arbeid naar belasting op kapitaal? Kapitaal creëert kapitaal. Arbeid creëert inkomen, inkomen creëert consumptie, consumptie creëert inkomen voor privé-initiatieven. Die laatste streven daarbij in hun winst-maximalisatie naar een minimum aan uitgaven en lonen (en werknemers, bvb met automatisatie), en een maximum aan inkomsten, om zo tot de eigen, maximale winst te komen. Indien alle privé-initiatieven dit consequent blijven doen, blijven er uiteindelijk geen werknemers in en een waardig inkomen vanuit de privé over: de slang bijt zo in haar eigen staart. Zelfvernietigend. Wie zorgt voor consumenten met een (eerlijk) inkomen: liefst de ander… Privé resulteert uiteindelijk in een concentratie aan rijkdom voor een minderheid, de overheid spreidt net het geldelijke vermogen over zoveel mogelijk mensen. Het is bovendien beter veel kleinere klanten te hebben, dan afhankelijk te zijn van enkele grote: het is beter rijke dan arme buren te kennen, waarmee het mogelijk en goed handel drijven en zaken doen is. Gezond boerenverstand.

Het kan anders, en beter, duurzaam, evenwichtig én rechtvaardig voor iedereen! Als de goede wil aanwezig is. Bij iedereen. En verder dan de eigen neus.

Conclusie: fiscaliteit, begroting en pensioenen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en in de eerste plaats een politieke keuze, ahv diverse mogelijkheden en inzichten. Indien men de verschillende pensioenen naar elkaar wil laten groeien, zal men tegelijk ook de verschillende fiscale stelsels dienen te harmoniseren voor diezelfde categorieën van mensen én een aantal historisch scheefgegroeide wantoestanden dienen recht te trekken: door een andere kijk op de begroting van een overheid is dit mogelijk en creëren we nieuwe ademruimte, mogelijkheden én kansen. Om alle uitdagingen van de 21^e eeuw duurzaam aan te gaan, zoals bvb ook milieu/klimaat & armoede: ook die 2 domeinen zijn louter een politieke keuze qua (on)evenwichten en discrepanties. Want niet iedereen start met gelijke mogelijkheden en dezelfde kansen in de wieg van het leven. Of staat aan de juiste kant van de gelukbalans tijdens dat leven. Het is uiteindelijk samen (over)leven of samen onder gaan, en onze politici zijn daarbij onze gezanten om die uitdaging tot een goed einde te brengen, op eenvoudige, duidelijke én rechtvaardige wijze. Duurzaam, evenwichtig én voor iedereen.

Succes! Voor ons allen.