De T-shirts zijn populair en ex-pornoster Sasha Grey is een cultheldin voor veel jongeren. Opmerkelijk, niet omdat Grey mooi en intelligent is – haar naam is een verwijzing naar Oscar Wilde’s boek The picture of Dorian Gray – maar omdat ze in haar films grenzen opzocht en veel verder ging dan andere pornosterren.

In een interview voor Vice magazine stelt een radiointerviewer dat Greys films wel ‘snuff movies’ leken[i] – films waar mensen daadwerkelijk vermoord zouden worden – waar de actrice alleen maar om moet lachen. Extreme seks was haar handelsmerk: wurgen, orale seks tot ze bijna stikte, harde anale scènes, martelingen. In haar filmdebuut vroeg de net achttienjarige Grey aan medespeler Rocco Siffredi om haar in de maag te stompen tot grote schrik van de acteur. Volgens Grey was porno saai en weinig creatief en wilde ze niet alleen haar eigen, donkerste fantasieën uitleven, maar die van iedereen. ‘The dirtiest girl in the world’ noemde Rolling Stone magazine haar. In drie jaar tijd speelde ze in meer dan tweehonderd films. Op haar 21ste ging Grey definitief met pensioen.

“Sasha Greys populariteit onder jongeren is interessant in het licht van de vraag of gewelddadige pornografie in de ban gedaan moet worden”

Sasha Greys populariteit onder jongeren is interessant in het licht van de vraag of gewelddadige pornografie, in navolging van landen als Finland en Schotland, in de ban gedaan moet worden. Europarlementariër Kartika Liotard diende in maart een plan in om porno in alle media – inclusief internet – in heel Europa te verbannen.

In Engeland woedt momenteel een heftige discussie over dit onderwerp, na de veroordeling van kinderverkrachters en moordenaars Mark Bridger en Stuart Hazell. Zij bleken vlak voor de moord en verkrachting van twee kinderen naar gewelddadige porno te hebben gekeken. Daarop oefenden verschillende organisaties en politici druk uit op de overheid, internetproviders en internetgigant Google om gewelddadige pornografie te bannen.

Het resultaat: de zes grootste internetproviders in Engeland zullen niet langer porno doorgeven op publieke plekken zoals de trein en winkelstraten. Hoewel ‘portrayals of rape’ al sinds 1959 verboden zijn in Engeland, voorziet de wet niet in het opladen van films vanuit het buitenland en het afspelen ervan op Engels grondgebied. Bovendien is de Criminal Justice and Immigration act uit 2008 niet waterdicht: het in bezit hebben van seksfilms met dieren is strafbaar, dat van verkrachting van vrouwen niet.

“Niet langer is het gefrunnik in het fietsenhok of een verdwaald vies boekje de eerste kennismaking met seksualiteit; tegenwoordig komen kinderen al op jonge leeftijd in aanraking met vaak gewelddadige en vrouwvijandige pornografie”

De populariteit van een extreme pornoster als Grey zegt iets over de wereld waarin jongeren tegenwoordig opgroeien. Die wereld is enorm groot geworden door de media. Niet langer is het gefrunnik in het fietsenhok of een verdwaald vies boekje de eerste kennismaking met seksualiteit; tegenwoordig komen kinderen al op jonge leeftijd in aanraking met vaak gewelddadige en vrouwvijandige pornografie.

Is dat heel erg? Jochen Peter, onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) zegt dat de invloed van pornografie op het gedrag van jongeren relatief klein is. De jongeren die beïnvloed raken door extreme vormen van internetporno zijn degenen die zich sowieso al aangetrokken voelen tot risicogedrag, ook in hun dagelijks leven. ‘Ons onderzoek laat zien dat er een consistente invloed is van porno op de houding van jongeren tegenover seks. Maar het is zeker niet de enige of de grootste invloed.’ zegt Peter in een interview voor Kennislink[ii].

Ook andere wetenschappers, zoals Dr. Clarissa Smith van de Sunderland University in Engeland, menen dat de wetenschappelijke link tussen kijken naar gewelddadige porno en geweld, uiterst zwak is. Vooralsnog lijkt er weinig bewijs dat het kijken naar pornografie zou leiden tot geweld, maar zeggen voorstanders van een ban, het gaat om de geweldscultuur, die voedingsbodem zou zijn voor wandaden tegen vrouwen en kinderen. Volgens Professor Clare McGlynn van de Durham Universiteit, zou het uitbannen van gewelddadige porno het signaal geven dat verkrachting en geweld niet normaal is[iii]. Zij wil een maatschappelijke grens trekken, tot hier en niet verder.

Uit liberale hoek is grote kritiek op de roep om gewelddadige porno uit te bannen. In navolging van John Stuart Mills wijzen zij op het schadebeginsel: de overheid dient zich verre te houden van de keuzes van volwassenen tenzij een mens directe fysieke schade ondervindt. In een ontwikkelde samenleving moeten volwassenen zo veel mogelijk vrij zijn om te doen en laten wat zij willen.

“Toch lijkt de lijn tussen verkrachting en verheerlijking van geweld enerzijds en fantasie anderzijds, door internet steeds dunner te worden”

Ook sommige feministen, zoals journaliste Laurie Penny, hebben kritiek. Penny stelt vast dat pornografie weliswaar grotendeels vrouwonvriendelijk en gewelddadig is, maar dat dit slechts een uitwas is van een veel grotere maatschappelijke trend en niet het probleem op zich. ‘Ik wil niet leven in een wereld waar de overheid en een select groepje conservatieve feministen mogen beslissen waar we wel of niet op mogen masturberen en die de lichamen van vermoorde vrouwen en kinderen gebruiken als emotionele pionnen in dat debat’, schrijft Penny in New Statesman[iv].

Toch lijkt de lijn tussen verkrachting en verheerlijking van geweld enerzijds en fantasie anderzijds, door internet steeds dunner te worden. Waar verkrachtingsporno geacteerd en geënsceneerd is, posten jongeren steeds vaker filmpjes van aanranding en verkrachting op internet. In Engeland zou het volgens de Britse organisatie Rape Crisis gaan om tussen de 50 en 100 gevallen per jaar, waar vrouwen aangevallen, verkracht en gefilmd zouden zijn door de dader.

Anderzijds valt cultuur moeilijk toe te schrijven aan pornografie alleen. Muziekvideos, mainstream bioscoopfilms, televisie en videospellen: het beeld van vrouwen in de media is vaak niet fraai. Kort geleden voerde men nog actie tegen social mediagigant Facebook, omdat afbeeldingen van borstvoedende vrouwen verboden werden, maar grappen en foto’s van geslagen en vermoorde vrouwen wél de goedkeuring van de moderators kreeg. Facebook heeft inmiddels toegezegd dit te zullen veranderen, maar het geeft aan hoe diep geweld tegen vrouwen in onze maatschappij is verankerd.

“Muziekvideos, mainstream bioscoopfilms, televisie en videospellen: het beeld van vrouwen in de media is vaak niet fraai”

Misogyne beelden zijn overal, met of zonder porno. Bijvoorbeeld in het geval van tennisster Marion Bartoli, die na haar overwinning op Wimbledon op social media werd uitgescholden en bedreigd[v]. Ze zou te lelijk en te dik zijn om een winnaar te zijn. Of bekijk op Twitter #everydaysexism en zie wat vrouwen over de hele wereld dagelijks meemaken.

De vraag of gewelddadige porno verboden zou moeten worden is slechts retoriek; het is een pleister op een veel diepere wond. Nog los van de vraag of zo’n ban werkt en gehandhaafd kan worden, is het slechts een uitwas van een veel groter maatschappelijk probleem. Daarbij komt keuzevrijheid in het geding wanneer overheden zich gaan bemoeien met het seksleven van burgers.

Hoe dagelijks seksisme en geweld tegen vrouwen kan worden uitgeroeid, is de werkelijke vraag. Het banale seksisme, de variant die we elke dag zien zodat het al bijna niet meer opvalt – in videoclips, waar schaars geklede vrouwen slechts ornamenten zijn[vi], of in televisieseries waarin het mooie meisje vermoord wordt en verder geen enkele rol van betekenis speelt. Een wereld waarin vrouwenborsten niet gezien mogen worden tenzij in seksuele functie, of waar actrices van boven de 40 niet meer tellen – dat is veel hardnekkiger en moeilijker te bestrijden.

“Een wereld waarin vrouwenborsten niet gezien mogen worden tenzij in seksuele functie, of waar actrices van boven de 40 niet meer tellen – dat is veel hardnekkiger en moeilijker te bestrijden”

En hoe gaat het nu met Sasha Grey?  Zij probeert inmiddels als fotografe en actrice aan de bak te komen, met wisselend succes. Haar boek The Juliette society– een kruising tussen Vijftig tinten grijs en Justine van Marquis de Sade – is matig ontvangen. Haar andere boek Neü Sex, met foto’s die ze maakte tijdens opnames van haar pornofilms, lijkt meer in de smaak te vallen. Maar een voorleesactie op scholen in Amerika, om kinderen enthousiast te maken voor lezen, mislukte omdat verontruste ouders geen ex-pornoster voor de klas wilden.

Ondertussen schrijft het meisje met het Sasha Grey T-shirt op haar blog dat ze door een docent op school wordt aangesproken omdat hij de vrouw op haar T-shirt herkende. ‘Ieuw dude!‘ schrijft ze ‘ik weet nu wat voor porno jij kijkt!’.

Ondanks dat ze fan is van Grey, vindt ze toch nog iets ‘Ieuw’. Er zijn gelukkig grenzen.

[i]    http://www.vice.com/nl/vice-meets/vbs-meets-sasha-grey

[ii]   http://www.kennislink.nl/publicaties/briljante-carriere-in-de-porno

[iii]  http://www.myscience.org.uk/wire/extreme_pornography_laws_should_be_reformed_experts_say-2013-durham

[iv]  http://www.newstatesman.com/sci-tech/2013/06/genie-unlimited-filth-out-bottle-and-no-law-can-stop-us-polishing-our-lamps

[v]   http://publicshaming.tumblr.com/post/54864863081/womens-wimbledon-champion-marion-bartoli-deemed

[vi]  http://www.huffingtonpost.ca/toula-foscolos/justin-timberlake-tunnel-vision_b_3550440.html?utm_hp_ref=tw