Betogers van 15-M beweging
Nieuws, Europa, Economie, Samenleving, Economische crisis, Spanje, Jongerenwerkloosheid, Bevolkingsgroei, Bevolkingsvraagstukken, Immigratie, Arbeidsmigratie, Emigratie van jongeren, Statistieken, Bevolkingscijfers, INE -

Economische crisis als oorzaak grootste bevolkingsdaling in Spanje sinds 1939

De bevolkingsdaling in Spanje, die na een hele generatie van lage geboortecijfers haar dieptepunt bereikte bij het begin van de economische crisis, zal de volgende jaren blijven voortduren als de vruchtbaarheids- en migratiecijfers in Spanje niet wijzigen. Spanje heeft een van de laagste vruchtbaarheidscijfers in Europa en 580.850 mensen zullen dit jaar uit Spanje emigreren.

donderdag 1 december 2011 12:25
Spread the love

Uit recente gegevens die het Spaans Nationaal Instituut voor de Statistiek (INE) in april 2011 heeft uitgegeven, blijkt dat er voor de eerste keer in decennia meer emigranten dan immigranten zijn.

Negatieve netto migratiestroom

Volgens het INE is het bevolkingscijfer in Spanje voor het eerst sinds 1939 gedaald. Het aantal inwoners is in het eerste kwartaal van 2011 met 4.300 mensen afgenomen, in het tweede kwartaal zelfs met 23.400. Bovendien heeft Spanje momenteel een negatieve netto migratiestroom van 150.000 tot 200.000 mensen per jaar. Dit valt te verklaren door het feit dat wegens de crisis een groot aantal immigranten terugkeert naar hun land van oorsprong en Spanjaarden en masse naar het buitenland trekken. Op deze manier daalt de binnenlandse koopkracht.

Gedurende het laatste decennium is Spanje een land met een groot aantal buitenlanders geworden. De huidige bevolkingsdaling wordt verklaard door de massale uittocht van inwoners: volgens schattingen die in april 2011 werden bekendgemaakt, pakken 580.850 mensen dit jaar hun koffer om de grens over te steken. Dit aantal komt ongeveer overeen met het aantal inwoners van Antwerpen. Dit is meer dan het tweevoud van het aantal emigranten dat in 2008 werd geregistreerd, namelijk 266.460. Negen op de tien mensen die vertrekken, zijn buitenlanders.

Een half miljoen mensen minder

Slechts drie jaar geleden verwachtte het INE nog dat Spanje in 2018 49 miljoen inwoners zou tellen. Vorig jaar werden de verwachtingen bijgesteld tot 47,2 miljoen inwoners in 2020. Nog een jaar later, in 2011, is de voorspelling nog pessimistischer geworden: gedurende de volgende 10 jaar zal de bevolking dalen met 1,2 procent.

“Als de huidige demografische trends blijven voortduren, zal Spanje in de volgende 10 jaar na een periode van intense bevolkingsgroei meer dan een half miljoen mensen minder tellen”, blijkt uit een persverklaring van het INE. Voort voorspelt het INE dat tussen 2011 en 2020 meer en meer inwoners van Spanje naar het buitenland zullen migreren (hiervoor werden de gegevens van 2011 als referentie genomen) met als gevolg dat Spanje tussen 2011 en 2020 945.663 mensen minder zal tellen door migratie.

Door deze crisis zal het inwonersaantal van Spanje met rasse schreden dalen van momenteel 46,1 miljoen tot 45,5 miljoen in 2021. Dit betekent concreet meer dan een half miljoen mensen minder als de huidige trends blijven voortduren. Nog volgens het INE verliest Spanje alleen al in 2011 34.193 inwoners.

Geboortecijfers

Tussen 2008 en 2010 is het gemiddeld aantal geboortes per jaar met meer dan 6 procent gedaald. Het gemiddeld aantal kinderen dat een vrouw ter wereld moet zetten om een stabiel bevolkingsaantal te behouden, is 2,1. Tussen 2008 en 2010 is dit aantal echter gedaald van 1,38 tot 1,32 kinderen voor Spaanse vrouwen en van 1,81 tot 1,64 kinderen voor immigranten.

De volgende generatie Spanjaarden zal door zulke lage geboortecijfers een derde minder talrijk zijn dan voordien. Door de deelname van vrouwen op de arbeidsmarkt en het huidige – en mogelijk blijvende – gebrekkige beleid om kinderopvang te ondersteunen, is het twijfelachtig of vruchtbaarheid in de toekomst zal toenemen.

Minder migratie

Deze bevolkingsdaling wordt vooral veroorzaakt door het feit dat er veel meer emigranten dan immigranten zijn. 90 procent van diegenen die wegtrekken, is buitenlander, meer dan een half miljoen immigranten per jaar, en zij behoren vooral tot de jonge beroepsbevolking. Tijdens het einde van de jaren negentig en het begin van dit millennium kwamen veel immigranten naar Spanje. Heel recentelijk is Spanje een van de makkelijkste landen van Europa geworden waar je genaturaliseerd kan worden op basis van een permanente verblijfsvergunning.

Volgens de statistieken kunnen we verwachten dat dit jaar 580.850 mensen Spanje zullen verlaten. Gedurende het eerste semester van 2011 zijn al 295.141 mensen weggetrokken en er wordt verwacht dat dit aantal zal stijgen tot meer dan een half miljoen per jaar tot 2020. Volgens de voorspellingen zullen er ongeveer 450.000 immigranten per jaar zijn.

Dit betekent voor het komende decennium een negatieve migratiebalans. Deze negatieve migratiebalans zal tegen 2014 meer dan 100.000 mensen inhouden. Mamadou uit Senegal woont al 8 jaar in Spanje en is nu op zoek naar een baan in het buitenland: “Ik heb hier verschillende jaren gewerkt, maar nu zijn er geen banen meer. Bovendien worden immigranten op straat voortdurend door de politie gecontroleerd, dit is geen leven meer. Nu ik de identiteitskaart van de EU heb verkregen, ga ik naar een andere plek in Europa”.

Beperkte Spaanse uittocht

Slechts 10 procent van diegenen die wegtrekken, is Spaans. Volgens deskundigen zijn taalbarrières, culturele achtergrond, onvoldoende informatie over cursussen of banen in het buitenland, gebrek aan sociale voordelen voor wie in het buitenland woont en het belang van de familie enkele van de redenen waarom Spanjaarden niet zo makkelijk naar het buitenland trekken. In 2003 verlieten nauwelijks 14.000 Spanjaarden het land; in 2006 18.000 en in 2007 iets meer dan 28.000 (of 12,4 procent van de totale emigratie). In 2011 zullen ongeveer 58.085 Spanjaarden het land verlaten.

Crisis en werkloosheid

In 2007 begon de crisis in Spanje na de zogenoemde ‘bakstenencrisis’ of de crisis in de bouwsector. Veel immigranten en Spaanse burgers vonden toen snel en makkelijk een baan in deze sector. Deze banen zijn nu verdwenen. Volgens gegevens voor 2011 van de Federatie voor Toegepaste Economische Wetenschappen (FEDEA) en haar Observatiecentrum voor de Crisis in de Werkgelegenheid is het aantal werklozen dit kwartaal toegenomen met 213.500.

Spanje telt nu 4.910.200 werklozen. Het werkloosheidspercentage is met bijna 1 procent gestegen tot 21,29 procent. Er zijn gemiddeld 4,3 procent minder banen en dit percentage is zelfs nog gestegen vergeleken met hetzelfde kwartaal van 2010. De meeste werklozen zijn jonger dan 25 jaar en hun aantal neemt nog toe. Het aantal werklozen jonger dan 25 jaar is dubbel zo groot als het aantal werklozen in de volgende leeftijdscategorie (25-34 jaar).

Laaggeschoolde mensen hebben zonder twijfel meer kans om ontslagen te worden. Iemand die enkel een diploma heeft van de lagere school of de eerste jaren van het middelbaar onderwijs heeft 39 procent meer kans om zijn/haar baan te verliezen dan iemand die een diploma heeft van het hoger middelbaar onderwijs of de universiteit.
 
Het soort arbeidscontract is echter de doorslaggevende factor om te begrijpen wie een ontslag kan verwachten. Iemand met een tijdelijk contract heeft 7 keer meer kans om ontslagen te worden dan iemand met een vast contract. Nog volgens het INE hebben werklozen 82 procent meer kans om slechts een tijdelijk contract in de wacht te slepen dan een vast contract. De laatste hervorming van het arbeidsrecht met als doel vaste contracten te bevorderen, heeft (nog) niet geleid tot zichtbare positieve gevolgen.

Braindrain

Uit het Jaarverslag Migratie- en Asielstatistiek (2007-2010) blijkt dat deze voorspellingen eigenlijk niets nieuws bevatten. De ineenstorting van de speculatieve markt en de aanhoudende crisis, die nog verergerd wordt door bezuinigingsmaatregelen, hebben ertoe geleid dat minder mensen naar Spanje immigreren en meer mensen uit Spanje wegtrekken, met een negatieve netto migratiestroom als gevolg.

Vooral de jongste en hoogst opgeleide mensen verlaten Spanje zodra ze geen recht meer hebben op een werkloosheidsuitkering. Diegenen die Spanje verlaten zijn de hoogst opgeleide jongeren en de hoogst opgeleide immigranten.

Naar België

Volgens het Jaarverslag Migratie (2009-2010) van het Europees migratienetwerk (EMN) ziet migratie in België er helemaal anders uit. Het aantal immigranten is lichtjes gestegen (1,4 procent) tot 166.479 immigranten in 2009 waarvan 39.602 teruggekeerde Belgen zijn, 66.379 uit andere landen van de Europese Unie komen en 60.226 uit derde landen komen.

Immigratie is tussen 2007 en 2008 met 12,1 procent toegenomen en tussen 2008 en 2009 met 1,4 procent. Emigratiecijfers zijn ook gestegen, tussen 2007 en 2008 met 10,1 procent en tussen 2008 en 2009 met 3,4 procent.

Het aantal immigranten en emigranten vormde in 2007 het hoogste ooit waargenomen aantal in de Belgische geschiedenis. Het aantal immigranten blijft sneller groeien dan het aantal emigranten waardoor de netto migratie hoger ligt dan ooit. In 2008, net nadat Europa en vooral het Middellandse Zeegebied getroffen waren door de crisis, steeg de Belgische migratiebalans met 15,4 procent.

Tussen 2009 en 2010 groeide de Belgische bevolking van 10.748.875 tot 10.835.083 inwoners. Dit betekent dat de groei steeg van 0,7 procent in 2009 tot 0,8 procent in 2010. In 2009 woonden 43.629 Spanjaarden in België. Dit aantal is in 2010 gestegen tot 45.233.

Volgens het consulaat-generaal van Spanje in Brussel wonen er momenteel ongeveer 50.000 Spanjaarden in België. Van hen wonen 27.782 of 59,1 procent in Brussel.

Enkele persoonlijke verhalen

Daniel en Irene zijn beiden dertigers. Hij is telecommunicatie-ingenieur en zij is architect. Ze waren beiden werkloos in Spanje en zijn daarom naar België gekomen. In België hebben ze allebei een baan met een vast contract gevonden die in de lijn van hun diploma ligt. Ze zijn niet van plan om op korte termijn terug naar Spanje te keren: “Het is erg moeilijk om in Spanje als architect een baan te vinden. De lonen zijn erg laag vergeleken met de opleidingsgraad. Werkgelegenheid in Spanje is in de toekomst erg onzeker omdat jonge mensen met een hoge opleiding niet naargelang hun diploma verloond worden. Vaak werken mensen onder hun opleidingsniveau”.

Voort bevestigt het consulaat de registratie van een groot aantal Marokkaanse inwoners en Spanjaarden van Marokkaanse afkomst die Spanje hebben verlaten en zijn verhuisd naar rijkere Europese landen zoals België. Velen van hen beseften echter pas nadat ze Spanje hadden verlaten dat ze over een werkvergunning beschikten die in België niet geldig is.

Volgens het EMN zijn in 2009 13.710 mensen in dergelijke situaties in België gearresteerd. Meer dan een derde (34,4 procent) van zulke mensen die afkomstig zijn uit derde landen en geen geldige werkvergunning hebben, zijn inwoners van Marokko (2.465) of Algerije (2.255).

Alejandro Macarrón Larumbe, een consultant bedrijfsstrategie en corporate finance, bevestigde in de ‘Diario Expansión‘: “Spanje heeft duizenden problemen. De meeste problemen worden besproken en soms zelfs opgelost. Maar de dramatische bevolkingsdaling op het einde van 2011, die op lange termijn ernstiger is dan alle andere problemen samen, wordt niet besproken of behandeld. Waarom? Hoe lang nog?”

Miriam Izquierdo

Miriam Izquierdo (Madrid, 1982) studeerde mediawetenschappen in Madrid en Zweden. In Londen raakte ze betrokken bij sociaalartistieke theaterproducties. Ze werkt voor alternatieve filmprojecten en startte haar studie Cooperation for Development and Immigration. Momenteel werkt ze als EVS-vrijwilligster voor video op de redactie van DeWereldMorgen.be.

(vertaling uit het Engels door Lene Cools)

take down
the paywall
steun ons nu!