De Roma. Foto: Bert76/CC BY-SA 4:0
Mediakritiek - Guido Van Liefferinge

Dyab Abou Jahjah en De Roma, een voorspelbare mediatango

Drie weken na publicatie van zijn boek 'Verlichting onder vuur' maakte Dyab Abou Jahjah bekend dat De Roma het niet ziet zitten om zijn boek voor te stellen. Het scenario dat volgde was voorspelbaar. Wie wil begrijpen hoe de tango tussen sociale en commerciële media werkt moet 'Fuck de media, red de pers' lezen, het pas verschenen boek van Guido Van Liefferinge. Een fragment.

dinsdag 19 april 2022 16:28
Spread the love

 

Op redacties verschijnen nu digitale scoreborden met de artikels die veel aangeklikt worden op de site. Krantenbazen zullen natuurlijk beweren dat dit slechts een hulpmiddel is om te weten welke titels en onderwerpen werken en welke voor verbetering vatbaar zijn, maar de nefaste aanwezigheid van die nieuwe parameters in de journalistiek mag niet onderschat worden.

Er ontstaan zelfs talloze sites die zich voorstellen als nieuwsleveranciers maar die alleen dat doen: dingen publiceren die het potentieel hebben om viraal te gaan. De excessen zijn niet min.

De Amerikaanse nieuwssite Gawker bijvoorbeeld betaalde journalisten volgens het aantal pageviews dat ze haalden. Op één werkdag produceren ze gemiddeld veertien ‘artikels’ met titels als ‘The top 10 videos of babies farting’.

Waarom zou men investeren in ernstige journalistiek als dergelijke onzin meer opbrengt? Om de schone schijn op te houden, verscheen af en toe een ernstig journalistiek stuk op de site.

Gawker ging in 2016 trouwens failliet. De site had een sekstape van worstelaar Hulk Hogan gepubliceerd waarna een rechtbank hen veroordeelde tot een schadevergoeding van 140 miljoen dollar. In de race om clicks was de nieuwssite in de afgrond gereden.

Dankzij klokkenluiders en uitgelekte beleidsnota’s van Zuckerberg weten we dat dat precies zijn opzet was waar de pers met beide ogen is ingelopen. Hij dicteerde dat het doel van elk algoritme er moet op gericht zijn om de hevigste emoties los te weken bij de gebruikers waardoor een kettingreactie ontstaat die niet meer te stoppen is en tot nog meer bezoekers en nog meer reacties en clicks en data leidt.

In Facebooktaal heet dat ‘engagement’ creëren. Onder engagement verstaat Zuckerberg alle remmen los, heb lak aan de geldende spelregels, heb geen mededogen, leg uzelf vooral geen beperkingen op.

De Franse filosoof Eric Sadin heeft het over het ontstaan van de individuele tirannie en het einde van een gemeenschappelijke wereld. De heersende navelstaarderij staat een helikopterperspectief in de weg waardoor een langetermijnvisie ontbreekt voor de grote problemen en uitdagingen van de eenentwintigste eeuw en we verdwalen in een doolhof van futiliteiten en symboliek.

Het profiel van de journalist is er grondig door veranderd. Als u voldoende geld wil verdienen, kunt u er maar beter voor zorgen dat u zelf heel aanwezig bent op de (a)sociale media. Als u door controverse of met heel persoonlijke berichten op de proppen komt, kunt u een (a)sociale mediaster worden, lokt u zo meer lezers naar uw artikels en verdient u meer geld.

Daardoor werd de markt enorm vergroot voor columnisten, opiniemakers en experts allerhande die voor controverse of hevige reacties zorgen op de (a)sociale media. Voor de coryfeeën van de printmedia op hun retour was het een reddingsboei om alsnog van hun naam een brand te maken in het almaar groter wordende mediacircus waar de zorg voor goede onderbouwde journalistiek en waarheidsvinding een vervelende bijkomstigheid werd.

Ze voeren een act op die al dan niet past bij hun eigen overtuiging, zolang ze er maar mee scoren en een storm van pro- en contrareacties uitlokken, het engagement waarover Zuckerberg het heeft, wat hen een inkomen moet garanderen.

Ze zijn een vleesgeworden clickbait, het lokaas dat de internetgebruikers moet verleiden om hun accounts zo vaak mogelijk op te zoeken op de diverse platformen en er zolang mogelijk te blijven hangen. Ze moeten voor een groeiend aantal bezoekers en volgers blijven zorgen. Veel tijd voor verpozing wordt hen niet gegund waardoor de kwantiteit primeert op de kwaliteit.

De opiniepagina’s en de commentaren in de kranten werden daardoor een afspiegeling van de stammenoorlogen op de (a)sociale media. Het lijkt wel alsof elke bubbel bediend moet worden. Elke stam heeft wel iemand om hevig voor te supporteren of zich al even hartsgrondig aan te ergeren.

Supporteren of ergeren, voor Facebook en Twitter (en dus ook voor de kranten) maakt het niet uit. Als er maar gebakkeleid wordt. Als de artikels maar geliket en massaal verspreid worden. Als de databanken maar constant gevoed worden. De sluwste politici begonnen daar meteen hun strategie op te enten. ‘Trump of Bannon, Van Grieken of Francken hebben dit of dat getweet’ is een journalistiek genre op zich geworden.

De stokende politici leveren controverse, de kranten, radiomakers en tv-praatbarakken nemen het gretig af en breien erop voort. Het kost niets en het levert een ketting van reacties op. Het monster voedt zichzelf. Slimmer wordt de lezer, luisteraar en kijker er niet van. Bozer en cynischer, dat wel. Zo sloop de agressiviteit en het giftig populisme van de (a)sociale media via de mainstreammedia het publieke domein binnen.

Dat gebeurt op nog een andere manier. Aangezien journalisten niet langer de tijd hebben om op café of andere drukke plekken rond te hangen om de polsslag van de samenleving te voelen, is Twitter hun nieuwe biotoop geworden waar ze de gemoedstoestand van het ‘volk’ peilen.

Zo krijgt u dan artikels à la ‘Voorstel x lokt woedende reacties uit’. Blijkt dat ze dan gewoon even gecheckt hebben hoe de woordvoerders van belangengroepen, de tv-experts en politici van de oppositie gereageerd hebben. Dat handvol zorgvuldig geregisseerde reacties is dan goed om te besluiten hoe een hele bevolking een bepaald voorstel onthaalt.

Op die manier halen ook polemieken de krant waar de grote zwijgende meerderheid van de bevolking niet van op de hoogte is en niet eens van wakker ligt, maar die hen wel als grote maatschappelijke prioriteiten door de strot worden geramd. Aan de échte maatschappelijke problemen en uitdagingen komt men amper toe.

 

Guido Van Liefferinge. Fuck de Media – Red de Pers. EPO, Antwerpen, 2022, 200 pp. ISBN 978 9462 6736 94 – met een voorwoord van Rik Van Cauwelaert (Overname na goedkeuring door uitgeverij@epo.be). Guido Van Liefferinge is oprichter van bladen als Joepie en Dag Allemaal. 

©EPO ©Guido Van Liefferinge

Geen copyrightvermelding

take down
the paywall
steun ons nu!