Aquacultuur, of viskweek, lijkt een belangrijke rol te gaan spelen in de wereldwijde voedselvoorziening. De kweek heeft echter ook negatieve gevolgen voor het milieu en er wordt aan gewerkt om die zoveel mogelijk te beperken.

In de afgelopen decennia is de aanvoer van in het wild gevangen vis gestagneerd of afgenomen. De vraag na zeevoedsel stijgt echter nog steeds en daarmee samenhangend ook de productie van kweekvis. De Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties voorspelt dat, als gevolg van de bevolkingsgroei, in 2030 jaarlijks 27 miljoen ton extra kweekvis nodig is om de huidige consumptie per hoofd van de bevolking te handhaven.

Aquacultuur is inmiddels de snelstgroeiende sector in de voedselindustrie. De snelle groei brengt echter ook milieuproblemen met zich mee. “De groei speelt zich vooral af in ontwikkelingslanden. Soms ligt de nadruk daar meer op uitbreiding en technologieontwikkeling dan op natuurbeheer en duurzaamheid”, zegt Jose Villalon, directeur Aquacultuur van het Wereldnatuurfonds (WWF) in de Verenigde Staten.

Mosselen

De negatieve impact van de viskwekerij is goed gedocumenteerd. Zalmkwekerijen, waarbij vis vaak in kooien in de oceaan wordt gehouden, heeft grote hoeveelheden wilde vis als voedsel nodig. Het zalmafval, evenals antibiotica en toevoegingen om het vlees roze te maken, kunnen weglekken in het milieu. Als de kweekzalmen ontsnappen, kunnen ze ziekten verspreiden onder wilde zalm.

Andere soorten kunnen op meer duurzame wijze worden gehouden, maar

garnalenkwekerijen hebben soms impact op de omgeving omdat er mangroven verwijderd moeten worden om de bedrijven op te zetten. Dit is vooral het geval in de visserijgebieden in Zuid-Oost Azië en Chili.

Hoe duurzaam de kweek is, kan sterk variëren per vissoort en de gebruikte kweekmethode. “Als we spreken over kweekvis, gaat het over alle soorten, inclusief weekdieren zoals mosselen en oesters. Die laatste twee zijn veel milieuvriendelijker dan zalm in open kooien”, zegt Andrea Kavanagh, manager van de aquacultuurcampagne van de Pew Environmental Group.

Momenteel lijkt de groei van de industrie de ontwikkeling van milieuvriendelijker methoden echter voor te blijven. Toch is er hoop dat deze kloof gedicht zal worden.

Nieuwe standaarden

Villalon, die zich al 26 jaar bezighoudt met de garnalenkwekerij, wijst op een aantal technische ontwikkelingen in de afgelopen decennia. Hoewel nog steeds een derde van de gevangen wilde vis wordt gebruikt voor voer en visolie voor kweekvis, is de hoeveelheid benodigde vis om een pond zalm te kweken, in de afgelopen jaren gehalveerd. Soortgelijke ontwikkelingen doen zich voor in de garnalenkwekerij, zegt hij.

Kavanagh zegt dat er in de staat Washington nu zalmsoorten gekweekt worden in gesloten systemen. “Ik hoop dat er een duurzamere methode komt om zalm te kweken en het lijkt er ook op dat gaat gebeuren. We moeten wel. De huidige methoden zijn op den duur niet houdbaar.”

Het Wereldnatuurfonds zet zich ook in voor een gezamenlijke poging van ngo’s en producentengroepen om overeenstemming te bereiken over de vraag wat duurzame viskweek voor de verschillende soorten inhoudt. De standaarden die uit de gesprekken hierover komen, zullen door een nieuwe groep, de Aquaculture Stewardship Council, gebruikt worden om vis te certificeren als duurzaam en druk uit te oefenen op producenten die niet meedoen.

De resultaten van de gesprekken over tilapia werden in december gepubliceerd en die over zalm volgen vermoedelijk op 28 juli. Villalon, die bij het project betrokken is, zegt dat er bij de zalmkwekerijen zeven principes centraal zullen staan. Die variëren van voldoen aan wetgeving tot het beschermen van de plaatselijke biodiversiteit en het voldoen aan internationale arbeidsvoorschriften.

Het opstellen van een lijst standaarden is niet bepaald een nieuwe onderneming, maar Villalon zegt dat deze poging uniek is omdat er veel partijen bij betrokken zijn. “Het is straks eigenlijk heel eenvoudig: je doet mee of niet.” (JS)