‘Dat baart ons grote zorgen,’ zegt CM-voorzitter Luc Van Gorp. ‘Er komen steeds meer van deze nieuwe, dure geneesmiddelen op de markt die het budget van de ziekteverzekering onder zware druk zetten.’
CM Gezondheidsfonds onderzocht welke geneesmiddelen aan de basis liggen van de forse stijging van de uitgaven voor geneesmiddelen binnen de ziekteverzekering. Die stijging zet zich vooral door bij geneesmiddelen die niet in de gewone apotheek te verkrijgen zijn, maar enkel afgeleverd worden door de ziekenhuisapotheker aan ambulante patiënten. Zij krijgen hun behandeling in het ziekenhuis, zonder dat ze er blijven overnachten. Vaak gaat het om dure, nieuwe geneesmiddelen. Vooral de geneesmiddelen tegen kanker en in mindere mate de geneesmiddelen die immuunreactie onderdrukken bij bepaalde chronische ontstekingen nemen een steeds grotere hap uit het budget. De bruto kosten voor alle geneesmiddelen afgeleverd door de ziekenhuisapotheker aan ambulante patiënten zijn in de periode tussen 2010 en 2019 gestegen van 814 miljoen euro naar 2,15 miljard euro op een bruto totaalbudget voor geneesmiddelen van 5,26 miljard euro. Daarmee vormen zij de voornaamste oorzaak van de uitgavestijging van het geneesmiddelenbudget.
CM haalde er de tien duurste geneesmiddelen voor de ziekteverzekering uit. Alleen deze tien waren in 2019 goed voor een bruto totaalbedrag van 911 miljoen euro (CM-cijfers geëxtrapoleerd naar de totale bevolking). Het geneesmiddel met de grootste impact op het budget is het kankergeneesmiddel pembrolizumab. Per patiënt per jaar kost het geneesmiddel bruto gemiddeld 53.430 euro. Alleen al bij CM zijn er 1.575 patiënten. Van de tien geneesmiddelen heeft daratumubab, ook een geneesmiddel tegen kanker, met 70.729 euro de hoogste gemiddelde jaarlijkse bruto kostprijs per patiënt. In totaal kregen 438 CM-leden dit geneesmiddel toegediend in 2019.
Sommige geneesmiddelen zijn per patiënt nog veel duurder, maar staan niet in de top tien aangezien weinig patiënten met deze middelen behandeld worden. Voor galsulfase bijvoorbeeld, een middel gebruikt bij zeldzame stofwisselingsziekten, bedraagt de gemiddelde jaarlijkse bruto kostprijs per patiënt maar liefst 632.180 euro.
Voor de patiënt zelf valt de kostprijs gelukkig mee, aangezien een groot deel van deze dure geneesmiddelen volledig worden terugbetaald door de wettelijke ziekteverzekering. Maar de evolutie is niettemin verontrustend. Een recente studie van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) toont aan dat een groot deel van de door hen bestudeerde kankermedicijnen terugbetaald worden zonder dat de echte voordelen voor de patiënt voldoende bewezen zijn. Zo beloven deze geneesmiddelen vaak de overlevingsduur van de patiënt te verlengen of de levenskwaliteit te verbeteren, zonder dat hiervoor bewijs kan worden aangeleverd.
Daar komt bovenop dat steeds meer nieuwe geneesmiddelen worden vergoed via vertrouwelijke overeenkomsten tussen de federale minister van Sociale Zaken en farmaceutische bedrijven. In 2019 was 61 procent van de CM-uitgaven voor de geneesmiddelen afgeleverd door de ziekenhuisapotheker aan ambulante patiënten voor een geneesmiddel dat vergoed wordt via een vertrouwelijke overeenkomst. Acht van de tien duurste geneesmiddelen afgeleverd door de ziekenhuisapotheker vallen onder de regeling. Met de vertrouwelijke overeenkomsten verbinden de farmaceutische bedrijven er zich toe om een deel van de kosten van deze geneesmiddelen terug te betalen. De werkelijke kost per geneesmiddel voor de ziekteverzekering is daardoor onbekend.
‘Het gebrek aan transparantie maakt het moeilijk om de kosteneffectiviteit van deze geneesmiddelen in te schatten en te rechtvaardigen’, gaat Luc van Gorp verder. ‘Uiteraard zijn wij voorstander van innovatie, maar enkel op voorwaarde dat de nieuwe geneesmiddelen effectief meerwaarde bieden voor de patiënten. Vandaag is er daarover te weinig transparantie. We weten vaak niet wat de werkelijke kostprijs is van deze geneesmiddelen en de meerwaarde blijft onzeker. We kunnen ons dan ook de vraag stellen of de middelen van de ziekteverzekering wel efficiënt worden ingezet. We kunnen elke euro uiteindelijk maar één keer uitgeven.’
