De praatjes
over een “Grexit” kan je het best negeren. Het permanent dreigen
van rechtse, Duitse ideologen, zoals minister van Financiën
Wolfgang Schäuble, die over niets liever babbelen en domweg blijven
waarschuwen voor een Grexit, kan weggezet worden als gebluf. De
gehypete deadline van 5 juni – de dag waarop Griekenland zijn
schulden moest terugbetalen aan het IMF – kwam en ging. Griekenland
betaalde niet op 5 juni en alles bleef zoals het was. Wat
voorgesteld wordt als een moment van uiterste spanning, blijkt dat in praktijk niet te
zijn.

Veel commentatoren verwijzen
naar de speltheorie om de gesprekken tussen Europa en Griekenland te
duiden. Eigenlijk is dat zelfs niet nodig, als je kijkt naar de
openbaar gemaakte voorstellen van wat Syriza nog steeds welwillend
de “Europese partners” noemt. De leidster van die Europese
partners, Duits bondskanselier Angela Merkel, wil vooral niet herinnerd
worden als de politica die de eurozone ten grave droeg.

Teloorgang

Uiteraard weten we niet of een Grexit het einde van de eurozone
zou inluiden, maar de kans bestaat wel. Zelfs indien de Europese
Centrale Bank in staat zou zijn om de financiële crisis in te dammen
die op een Grexit zou volgen, dan nog bestaat het risico dat
Griekenland het op termijn uiteindelijk toch beter zou doen zonder de euro. Dat kan
andere landen overtuigen om ook uit
de Eurozone te stappen. Los van de waarschijnlijkheid van dit
scenario is Merkel, zoals de meeste politici, iemand die al te grote
risico’s wil vermijden. Een teloorgang van de eurozone is geen optie.

Bovendien staat er een olifant in de kamer, een olifant die Merkel
niet kan negeren: de VS. Er zijn meerdere persberichten
waaruit blijkt dat vanuit Obama’s regering druk wordt
uitgeoefend om tot een akkoord te komen met Griekenland. Het belang
van die druk werd tot nu toe onderschat. Tenzij het om een verzoek
gaat waarvoor de huidige Duitse regering een zware electorale prijs zou moeten betalen – zoals de vraag van George W. Bush in 2003 om de
invasie in Irak te steunen – zal al wat strategisch interessant is
voor Washington hoogstwaarschijnlijk op instemming kunnen rekenen bij
de Duitsers. In het geval van Griekenland staan de neuzen van Merkel
en Obama in dezelfde richting.

Pijpleidingen

Om de houding van de VS te begrijpen moeten we er rekening mee houden dat geopolitieke
overwegingen belangrijker zijn dan economische zorgen. De VS willen geen onafhankelijke Griekse regering. Het is ook om die
reden dat de Amerikanen eerder al ingrepen tijdens de Griekse
burgeroorlog (1946-49) en de brutale militaire dictatuur steunden –
met alle moorden, folteringen en repressie die daarmee gepaard
gingen.

Europa is de belangrijkste bondgenoot van de VS. De VS
wil zelfs een klein land als Griekenland niet uit dat bondgenootschap
zien verdwijnen. Wanneer Griekenland de euro verlaat, zal het geld
lenen van Rusland of misschien zelfs van China om de openstaande
rekeningen te betalen. Dat weet iedereen. 

Griekenland stapt misschien uit de NAVO. Griekenland kan beslissen om mee te stappen in het (Russisch) project van pijpleidingen om gas te transporteren. Dat zou ervoor
zorgen dat Europa nog afhankelijker wordt van Russisch gas. Voor dat
laatste hebben de Amerikanen reeds gewaarschuwd. Het leverde hun een
sterke en afwijzende reactie op van de Griekse energieminister. Die
verklaarde terecht dat de VS zich niet te bemoeien had met deze zaak.

Soms denken dat we dat het Amerikaanse buitenlandbeleid veranderd is sinds de ineenstorting van de Sovjet-Unie. Dat is echter niet het
geval. De Koude
Oorlog is nooit echt geëindigd. De VS is nog steeds een globaal
imperium dat haar eigen belangen belangrijker vindt dan de wensen van
lokale bevolkingen.

De strubbelingen tussen de VS en Rusland vandaag
komen over als een déjà vu. Eigenlijk is het gewoon een
voortzetting van de politiek die de VS altijd al gevoerd heeft.

Sabotage

Als we al deze belangen samen bekijken, dan wordt de strategie van de
Europese partners vrij duidelijk: men wil een regimeverandering. Een
ervaren Griekse politicus die betrokken is bij de onderhandelingen
noemt het beleid van de Europese partners “een staatsgreep in
slow-motion”. Dit was van het begin af aan duidelijk. 

Zoals ik
eerder al opmerkte, heeft de Europese Centrale Bank haar krediet aan Griekenland
opgeschort en tegelijk het geld dat Griekse banken kunnen uitlenen
aan de regering beperkt. Dat gebeurde tien dagen nadat Syriza
verkozen was.

De manier waarop de Europese partners de
onderhandelingen voeren, destabiliseert de Griekse economie. Dat is ook de
bedoeling van de Europese autoriteiten. 

Deze meer directe
sabotage van de Griekse economie door de Europese Bank is veel
belangrijker. Het is merkwaardig dat deze vorm van directe sabotage
tot nu toe erg weinig aandacht krijgt.

Het geheime doel is
om de politieke steun voor Syriza te ondermijnen en zo een nieuw
regime te installeren, waarmee de Europese partners en de VS kunnen
opschieten. Vanuit het perspectief van de VS en de EU is dat de enige
strategie die echt steekhoudend is. De EU en de VS zullen Griekenland net
genoeg zuurstof geven om een failliet of een Grexit te vermijden, maar
net te weinig om een herstel te bespoedigen.

Onhaalbaar

De economische schade in Griekenland is aanzienlijk. Het IMF
voorspelde een groei van 2,5 procent dit jaar. Op dit moment
verkeert de Griekse economie in een recessie.

Op 5 juni
publiceerde de Financial
Times gelekte documenten. Daaruit bleek dat de Europese partners
een primair begrotingsoverschot van één procent van het BNP
willen afdwingen in 2015 en twee procent van het BNP in 2016. Dit betekent
dat de Europese partners terugkomen op de draconische eisen van het
IMF. 

Het IMF eiste
een primair begrotingsoverschot van vier procent voor de volgende
jaren. Met een economische recessie en een negatief overschot van
0,67 procent zijn de huidige eisen nog steeds onhaalbaar. Pogingen om
die in te willigen zullen niet bijdragen tot economisch herstel. Het
zal de recessie, samen met de werkloosheid, in stand houden.

Een ander belangrijk punt in de huidige onderhandelingen is
schuldkwijtschelding. Zelfs het IMF erkent
dat de huidige schuldenlast van Griekenland onhoudbaar is, maar
Europa weigert toe te geven. Dat is een garantie voor nog meer
crisissen in de nabije toekomst. Crisissen die op hun beurt verder
herstel belemmeren. Want wie wil nu investeren in een economie die
onvermijdelijk afstevent op nieuwe financiële crisissen?

Armoedegrens

De vraag van Europese leiders om verder te knippen in de
pensioenen is nog moeilijker te rechtvaardigen. Zeker als je de
inspanningen nagaat die Griekenland reeds geleverd heeft. Naast het
opvoeren van de pensioenleeftijd met vijf jaar (van 60 naar 65 jaar),
zijn pensioenen ongeveer gehalveerd. De Financial Times
stelt
dat pensioenen verlaagd zijn met 44 tot 48 procent sinds 2010. Het
gemiddelde pensioen is niet hoger dan 700 euro per maand. Ongeveer
45 procent van de gepensioneerde Grieken krijgt minder dan 665 euro
per maand. Dat is beneden de officiële armoedegrens.

Europese leiders eisen ook bijkomende hervormingen van het
arbeidsrecht. Die eisen gaan terug op de twijfelachtige
theorie dat het verzwakken van de onderhandelingspositie van
werknemers en het naar beneden halen van de lonen, de competitiviteit
en de export zal laten toenemen. Alsof een werkloosheidsgraad van
26,6
procent nog niet genoeg druk zet op de lonen.

Verantwoordelijk

Op dit
moment zien we hoe de meest verschrikkelijke scenario’s zich
voltrekken. De mensen die de grootste verantwoordelijkheid dragen
voor de Griekse economische rampspoed en de hoge werkloosheid, zijn
diegenen die een beleid willen doorvoeren dat die crisis enkel
bestendigt. Tegelijk is dit een beleid dat de wil van de bevolking
volledig negeert.

Tot nu toe houdt de regering van Tsipras stand. De laatste
peilingen tonen
aan dat de huidige regering kan rekenen op steun van 66 procent
van de bevolking. Het is indrukwekkend dat vele Grieken nog steeds
begrijpen wie de werkelijke verantwoordelijke is voor deze crisis,
ondanks de vele vooroordelen die de media in stand houden. Dat is ook van cruciaal belang, want de tegenstanders van Griekenland
hopen erop dat de Griekse regering zal barsten.

De Engelse versie van dit artikel staat hier op de site van het Center for Economic and Policy Research. Vertaald door Thomas Decreus.