De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Duiding bij de schokkende beelden van de varkenshouderij
Veeteelt, dierenleed, Bite Back, dierenrechten -

Duiding bij de schokkende beelden van de varkenshouderij

donderdag 19 december 2013 15:22
Spread the love

Opiniestuk naar aanleiding van de Bite Back undercoverbeelden

Iedereen heeft ze ondertussen gezien, de schokkende undercoverbeelden van negen Vlaamse varkenshouderijen. Meteen nadat dierenrechtenorganisatie Bite Back deze beelden vrijgaf, kwam er een wel erg vreemde reactie van de veeteeltsector. Zo stelde de dierenarts van de Boerenbond dat de undercoverbeelden voor hem blijkbaar niet zo spectaculair leken. Zijn ze dan zo gewend geraakt aan dat dierenleed? Volgens een andere dierenarts toonden de beelden een compilatie van gekende welzijnsproblemen. Men ontkent dus niet de problemen die de beelden laten zien. De Boerenbond en het Algemeen Boerensyndicaat reageerden dat het misleidend is om de beelden zonder duiding de wereld in te sturen. Dat vind ik ook. Dus sta me toe om de beelden te duiden.

Perfect verklaarbaar

Wat zien we? Een beangstigend aantal dode en langzaam stervende biggetjes, varkens met navelbreuken en bijtwonden, zeugen met pijnlijke zweren, zwellingen, tepelkloven en uitstulpingen van de vagina. Volgens de varkenssector zijn deze beelden perfect verklaarbaar. Dat is waar, en helemaal niet moeilijk om in te zien. Stel namelijk dat men een paar duizend vrouwen opsluit in een kraamkliniek en ze elk jaar opnieuw tegen hun wil in kunstmatig zwanger maakt zodat ze bevallen van drielingen. Dat terwijl er één, hooguit twee, artsen aanwezig zijn. Kunnen we dan verwachten dat er veel baby’s sterven en de moeders talrijke gezondheidsproblemen krijgen? Daar moet ik hopelijk geen tekening bij maken. Dat is dan inderdaad normaal.

In een varkenskwekerij worden duizenden zeugen meerdere keren per jaar kunstmatig zwanger gemaakt en krijgen ze gevaarlijk grote worpen van wel veertien biggen. In de natuur baart een wild zwijn een vijfling, geen veertienling. De dierenarts van de boerenbond heeft dus gelijk dat het niet abnormaal is dat in een worp van veertien biggen er een big bij is die doodgeboren wordt of dodelijk verzwakt is. Maar hij stelt niet de vraag of een worp van veertien biggen wel verantwoord is. Mogen varkenshouders bewust een situatie creëren waar men het zichzelf onmogelijk maakt om voldoende diergeneeskundige zorg te kunnen bieden?

Cynisch

Wat opviel bij de reacties van de varkenssector, is de cynische houding. De dood hoort nu eenmaal bij een boerderij. Ook in de menselijke samenleving zijn individuen ziek of sterven baby’s, klinkt het. Ga in een ziekenhuis filmen en je ziet ook schrijnende toestanden. Dat is waar, maar sinds wanneer zijn varkensstallen opvangcentra voor zieke dieren? Misschien wel de meest cynische reactie kwam van de Turnhoutse varkenshouder in wiens bedrijf schrijnende beelden werden gefilmd: “In elke kleuterschool lopen kinderen met geschaafde knieën.” Tja, maar sinds wanneer zien we in een kleuterschool grote tonnen vol met dode kindjes?

Zin voor realiteit

De Boerenbond vindt dat de schokkende beelden van Bite Back de tegenovergestelde perceptie creëren. Ze spreken van misleiding, en het uit zijn context rukken van gekende welzijnsproblemen. We moeten inderdaad zin hebben voor realiteit, dat vind ik ook. Misschien wel het schokkendste beeld kwam van het bovenvernoemde Turnhoutse varkensbedrijf: een pasgeboren biggetje dat al kermend langzaam geplet werd onder het gewicht van de te zware moederzeug. We mogen niet vergeten dat vleesvarkens bewust gekweekt worden met een ernstige lichamelijke handicap: hun te zware lichaamsgewicht.

Maar nu blijkt dat datzelfde bedrijf een Certus-kwaliteitslabel heeft. De promotiefilmpjes van Certus varkensvlees zijn ons bekend: varkentjes op huwelijksreis in een Venetiaans roeibootje, varkentjes die elkaar een massage geven. Zullen we eens die Certus reclamefilmpjes naast de undercoverbeelden leggen, en afvragen waar onze zin voor realiteit heen is? Wie is er hier de consument aan het misleiden? Als zelfs Certus niet ziet dat die praktijken in de stallen niet door de beugel kunnen, dan heeft het zogenaamd diervriendelijke kwaliteitsvlees elke geloofwaardigheid verloren. Diervriendelijk vlees bestaat niet.

De wet in vraag

Bite Back klaagde de betrokken varkensbedrijven aan wegens schending van de dierenwelzijnswet, in het bijzonder artikel vier over de verwaarlozing van dieren. De redenering was eenvoudig: stel dat mijn buurman in zijn kelder op een gelijkaardige wijze honden zou kweken, waarbij we beelden zien van creperende puppies en gewonde hondenwijfjes. Wie durft dan nog beweren dat zoiets perfect volgens de wet is? Als dat dan geen schending is van de dierenwelzijnswet, wat dan wel? Maar na een recente inspectie concludeerde het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) dat de wet niet geschonden werd in de betrokken varkensbedrijven. Dan vraag ik me af of het FAVV niet met twee maten en gewichten werkt. Ik denk dat de bevolking heus wel meer verwacht van de dierenwelzijnswet. Vraag het maar aan de mensen. Verliezen het FAVV en Certus niet elke geloofwaardigheid?

Journalistieke ethiek

De sector kan natuurlijk ook op de boodschapper schieten. Zo merkte Hendrik Vandamme, voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat, op dat de filmers niet hebben ingegrepen om de creperende biggetjes te redden. Hier stuiten we op een moeilijk vraagstuk in de journalistieke ethiek: in hoeverre hebben journalisten de plicht om slachtoffers te helpen in rampsituaties? De kritiek van Vandamme is niet netjes; het doet me denken aan de kritiek die de beroemde fotograaf Kevin Carter te verduren kreeg. Carter won de Pulitzerprijs met de foto van een uitgehongerd Soedanees kindje naast een aasgier. Maar men verweet Carter achteraf dat hij het kind had moeten helpen in plaats van foto’s te nemen. Vermoedelijk speelde die kritiek een rol in de tragische zelfmoord van Carter, drie maanden nadat hij de Pulitzerprijs won.

Ik begrijp de reactie van de varkenshouders. Ik heb met sympathieke (ex-)varkenshouders gesproken. Ze zitten in een financieel penibele situatie, met het water aan de lippen, en dat is helemaal niet leuk voor hen. Minister-president Kris Peeters stak de varkenshouders een hart onder de riem. Maar waar ik van droom, is dat de overheid massaal financiële steun geeft aan veetelers om over te schakelen naar de productie van diervriendelijkere, milieuvriendelijkere en gezondere plantaardige voeding. Het is een kwestie van ethiek.

take down
the paywall
steun ons nu!