De laatste jaren is de situatie in de Chileense gevangenissen achteruitgegaan, zegt advocaat Francisco Cox, expert mensenrechten en gevangenissen.

In de 103 Chileense strafinrichtingen zitten nu 107.935 mensen, in open, halfopen of gesloten regime. In de gesloten instellingen zaten in oktober 54.112 gevangenen. Dat is 1.610 minder dan in de laatste maand van 2010 maar nog altijd een overbevolking van 62 procent: de totale capaciteit van de gesloten instellingen bedraagt 33.822 plaatsen.

Meeste opsluitingen van Latijns-Amerika

Volgens José Araya, hoofd van mensenrechtenorganisatie Corporación de Promoción y Defensa de los Derechos del Pueblo, is de overbevolking een gevolg van een “conservatief en repressief beleid” en houdt de overheid geen rekening met de sociale gevolgen van die overbevolking.

Chili, een land van zeventien miljoen inwoners, is met 318 gevangenen per 100.000 inwoners, het land met het grootste aantal opsluitingen van Latijns-Amerika. Het gemiddelde in de regio ligt tussen 100 en 150 gevangenen per 100.000 inwoners, in Europa tussen 60 en 100. Zelfs Brazilië, dat militairen inzet tegen de misdaad, telt minder opsluitingen, merkt Cox op.

81 doden bij brand

De mensonwaardige omstandigheden in de Chileense gevangenissen zijn niet veranderd sinds de tragedie van 8 december 2010, zeggen de mensenrechtenorganisaties. Bij een grote brand kwamen toen 81 gevangenen om. Uit het onderzoek bleek dat er door de feestdag weinig bewakers aanwezig waren en dat die bovendien dronken waren en niet reageerden op het geschreeuw van de gevangenen.

De algemene mensenrechtensituatie in Latijns-Amerikaanse gevangenissen is zo al slecht, zeggen experts. Amnesty International en de VN signaleren regelmatig misbruiken zoals foltering in Brazilië, Uruguay, Argentinië en Chili.

Alleen al tijdens de eerste week van februari stierven drie gevangenen in Uruguay, twee in Argentinië en Venezuela en één in Chili. Op 7 februari sprak Amerigo Incalcaterra zijn bezorgdheid uit over deze golf van geweld. Incalcaterra is de Zuid-Amerikaanse vertegenwoordiger van het VN-Bureau van de Hoge Commissaris voor Mensenrechten.

Procedures van Pinochet

In Chili pakt de rechtse regering van Sebastián Piñera, die sinds 2010 aan de macht is, de misdaad harder aan dan vorige regeringen. Bovendien stammen veel juridische procedures nog uit de tijd van dictator Augusto Pinochet (1973-1990), zegt Cox.

Volgens Cox ligt de oplossing niet in de bouw van meer gevangenissen. “Er is een sociaal beleid nodig dat de misdaad vermindert. Daarnaast moeten er alternatieve straffen mogelijk gemaakt worden, die efficiënt zijn.”