Gevangenis.
Bron: Pixabay
Open brief -

“Dringend actie nodig om overbevolking van gevangenissen te verlichten”

vrijdag 27 maart 2020 15:03
Spread the love

 

Nu België de zesde dag van de opsluiting ingaat, lijden de gevangenen, die het hele jaar door van hun vrijheid zijn beroofd, onder de volle kracht van de neveneffecten van de crisis. Naast de toename van de beperkingen en het geweld in de gevangenissen, lopen de bevolkingsdichtheid en de algemene slechte gezondheid van de gevangenen het risico dat voorarrestgevangenissen en gevangenissen worden omgevormd tot incubators voor het virus. Er moet dus dringend actie worden ondernomen om de overbevolking van de gevangenissen te verlichten. 

Een carte blanche van Genepi België

De gevangenis is een plaats van fysiek en psychisch pijn en lijden. De detentieomstandigheden in België zijn herhaaldelijk veroordeeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. 

Zoals de non-profit organisatie i.Care op haar website schrijft: “De gevangenisbevolking is chronisch of tijdelijk kwetsbaar. Gekenmerkt door een oververtegenwoordiging van sociale kwetsbare groepen in precaire omstandigheden, is hun toegang tot zorg ongemakkelijk en wordt hun gezondheid soms al ernstig aangetast voordat ze door de poorten van de gevangenis gaan”. De gevangenisomstandigheden verslechteren in tijden van epidemieën.

Sinds juni 2017 zijn er maar liefst drie meldingen geweest: schurft, mazelen en bedwantsen hebben zich voorgedaan in de gevangenissen van Gent, Mons, Lantin, Berkendael en Aarlen. In een tijd waarin we allemaal in afzondering leven, beseffen we dat de toegang tot de middelen om sociale banden te onderhouden van vitaal belang is, zowel op dagelijkse basis als op middellange en lange termijn. Het is echter de sociale ontwrichting die vaak het meest kenmerkend is voor de ervaring in de gevangenis. Een breuk in deze periode van totale opsluiting wordt nog verergerd door het gebrek aan toegang tot het internet en tot sociale netwerken, twee zaken die de bevolking erbuiten het nu net doet uithouden.

COVID-19 heeft, zoals we weten, een hoog besmettingsgevaar. Bovendien is het potentieel dodelijk, vooral voor reeds verzwakte bevolkingsgroepen. Het risico is nog groter voor personen die lijden aan ademhalings- en immunodeficiënties, wat het geval is voor een zeer groot aantal vastgehouden mensen. Volgens Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg zijn 3 op de 4 mensen in de algemene bevolking gezond, voor de gevangenisbevolking heeft slechts de helft ervan een normale gezondheidstoestand.

In de penitentiaire inrichtingen zijn volgens de gezondheidsadviezen alle bezoeken sinds 16 maart verboden, met uitzondering van enkele beroepsbezoeken. Bezoeken van familieleden zijn allemaal opgeschort tot ten minste 3 april. Als reactie op deze maatregel, die de gedetineerden verder isoleert van hun familieleden, is aan elke gedetineerde 20 euro aan beroepskrediet toegekend.

Bovendien vragen wij ons af hoe effectief deze maatregelen zijn in deze crisisperiode, waarbij het absenteisme van gevangenispersoneel dat meestal al onder druk staat en chronisch onderbezet is, aanzienlijk toeneemt. De ene maatregel bepaalt dat de besmette gevangenen naar het ziekenhuis worden overgebracht. Een andere maatregel bepaalt dat besmette gedetineerden naar Brugge worden overgebracht en dat ernstige gevallen in het ziekenhuis worden opgenomen.

Wij zijn van mening dat deze maatregelen grotendeels ontoereikend zijn om de gezondheid van iedereen te garanderen en de rechten van de gedetineerden te waarborgen. Inderdaad, in het licht van het gevaar van de pandemie, in een ruimte waarin de fysieke dichtheid wordt verergerd, zijn hygiënische voorzorgsmaatregelen en fysieke afstand onmogelijk te respecteren.

Dit heeft ook gevolgen voor het gevangenispersoneel dat overweldigd is en zichzelf en de gevangenen blootstelt aan een groot besmettingsrisico. Een exponentiële toename van de besmettingen bedreigt onze gevangenissen, wat de verzadiging van de ziekenhuizen dan weer dreigt te verergeren. Bovendien versterken deze maatregelen het sociale isolement en de psychologische risico’s die dit met zich meebrengt.

Het recht van gedetineerden en hun familieleden om familiebanden te onderhouden wordt ernstig bedreigd, vooral omdat we er redelijkerwijs van uit kunnen gaan dat de inperkingsmaatregelen weken of zelfs maanden zullen duren, zoals het Chinese geval aantoont. De Italiaanse en Franse gevallen geven aan dat in deze specifieke context soms fatale rellen kunnen uitbreken [2]. In België zijn in het begin van het jaar onlusten uitgebroken in Nivelles, Dendermonde en Sint-Gillis.

Het besluit van de Centrale Raad voor toezicht van het gevangeniswezen om de controle van de gevangenisdirecties op te schorten (en die ook spreekt over het opzetten van een telefonisch meldpunt) is een noodzakelijke en begrijpelijke gezondheidsvoorzorg. Maar: deze afwezigheid laat geen zicht meer toe op de huidige omstandigheden van de detentie, die zich als bijzonder moeilijk, en zelfs dodelijk, aankondigen.

Vanwege de epidemie heeft het Openbaar Ministerie, via procureur en crisiswoordvoerdster Ine Van Wymersch, besloten het begin van de uitvoering van bepaalde gevangenisstraffen uit te stellen, zodat de autoriteiten de nodige maatregelen kunnen nemen om ervoor te zorgen dat de nieuwe wet in de toekomst niet meer wordt toegepast.

In Ierland en Canada wordt in deze richting nagedacht. Hoewel onderzoeksrechters een aantal van hun aanhoudingsbevelen opheffen, blijven deze initiatieven individueel en vereisen ze de persoonlijke betrokkenheid van advocaten, griffiers, rechters en de rest van het gerechtelijk apparaat. Individuele initiatieven bieden geen ruimte voor consistentie, rechtszekerheid en respect voor maatregelen van insluiting en sociale distantiëring.

Om de concentratie van de gevangenispopulatie te verminderen, de gezondheidsrisico’s in verband met het herhaaldelijk vertrekken uit en terugkeren naar de gevangenis te beperken en zo bij te dragen tot de bestrijding van de besmettingspiek, vraagt het Directoraat-Generaal van de Penitentiaire Inrichtingen bij ministeriële circulaire van 21 maart de gevangenisdirecteuren om voor bepaalde beperkte categorieën gedetineerden een verlengd verlof toe te kennen voor de duur van de pandemie van het Corona-virus. Hoewel deze maatregelen een stap in de goede richting zijn, zullen ze niet volstaan om het fenomeen in te dammen.

Daarom vragen we:

Dat, zoals het geval zou moeten zijn voor alle mensen die in precaire of risicovolle omstandigheden leven, er een systematische screening van gedetineerden wordt georganiseerd en dat er adequate gezondheidsmaatregelen worden genomen voor degenen die positief reageren op COVID-19.

De vrijlating van alle kwetsbare gedetineerden (op grond van hun leeftijd of algemene gezondheidstoestand), voor zover mogelijk. Dit door middel van voorwaardelijke invrijheidstelling indien zij zich in voorlopige hechtenis bevinden of door middel van voorlopige invrijheidstelling of voorwaardelijke vrijlating indien zij zijn veroordeeld. Dit houdt in dat ervoor moet worden gezorgd dat vrijgelaten personen in de buitenwereld in tijden van algemene opsluiting over voldoende persoonlijke en materiële middelen beschikken en dat deze middelen aan hen ter beschikking worden gesteld als hun externe omgeving het laat afweten.

De massale versterking van de invoer van sanitaire voorzieningen en het toezicht op de gezondheid van de personen die in hechtenis verblijven. Het onderhouden van contacten met familieleden door het verder faciliteren van telefonische contacten (hetzij met familie, familieleden, advocaten en andere interveniërende partijen, in het bijzonder psychologen en gevangenisbezoekers) en het met alle mogelijke middelen verzekeren van de continuïteit van de relaties.

Het organiseren van effectieve alternatieve maatregelen om de afwezigheid van de raden van toezicht te compenseren, teneinde de controle te behouden over de omstandigheden in de gevangenissen, die op dit moment nog kwetsbaarder zijn. Een soortgelijke aanbeveling is gericht aan externe diensten die hulp bieden aan gevangenen en hun families en vooral aan gezondheidsdiensten en verenigingen die in gevangenissen werken.

Deze maatregelen overstijgen het belang van de gevangenen. De gezondheid van iedereen hangt vandaag de dag af van de snelle en doeltreffende uitvoering van solidariteitsmaatregelen, waarvan geen enkele sociale groep kan worden uitgesloten. Ze maken het ook mogelijk om aan de precaire gezondheid van zowel gevangenen als gevangenispersoneel tegemoet te komen door de risico’s van besmetting en de circulatie van het virus te beperken. Gevangenissen dreigen een nieuw epicentrum voor pandemieën te worden en daarom moeten we dringend passende maatregelen nemen.

 

Ondertekenaars:

Aide Sociale aux Justiciables de Namur – asbl;

Association des Visiteurs Francophones des Prisons de Belgique;

Association Syndicale des Magistrats;

Atelier des droits sociaux – asbl;

Avocats sans frontières;

Bruxelles Laïque – asbl;

Collecti.e.f 8 maars Bruxelles;

Dispositif Relais – asbl;

écolo j;

Fly – Centre ambulatoire disciplinaire;

GREPEC – Groupe de recherche en matière pénale et criminelle;

LEGALIA – Cabinet d’avocats;

Les membres de la Commission de surveillance de la prison de Lantin;

Le Mouvement des jeunes socialistes;

L’Observatoire International des Prisons-Belgique;

L’ORS Espace Libre – asbl;

Plate-Forme-Sortants de Prison – asbl;

Prospective jeunesse Relais- asbl;

Enfants-Parents – asbl;

Résilience – asbl;

Service d’Aide aux Justiciables du Centre Social Protestant;

Service Education pour la Santé – asbl;

Déborah Albelice, Avocate;

Henri Bartholomeeussen, Pre?sident du Centre d’Action Laïque;

Juliette Béghin, Criminologue et membre du conseil scientifique du Genepi Belgique;

Selma Benkhelifa, Avocate au barreau de Bruxelles;

Sandra Berbuto, Avocate;

Diane Bernard, Professeure a L’USL-B;

Thomas Berns, Professeur de philosophie a? l’ULB;

Melanie Bosmans, Avocate;

Denis Bosquet, Avocat;

Chloé Branders, Membre du Conseil scientifique du Genepi Belgique et chercheuse Crid&P;

Robin Bronlet, Avocat au barreau de Bruxelles;

Fabio Bruschi, Chargé de cours à l’UCLouvain et coordinateur pédagogique à l’ARC – Asbl;

Joke Callewaert, Avocat;

Carine Couquelet, Avocate;

Antoine Couvreur, Président de DéFI Jeunes;

Philippine Crespin, Assistante en droit pe?nal a? l’UCLouvain et avocate penaliste au Barreau de Bruxelles;

Julie Crowet, Avocate;

Sophie Cuykens, Avocate et assistante en droit penal a l’ULB;

Rosalie Daneels, Avocate a? la Cour;

Nadia Dardenne, Chercheuse a? l’UCLouvain (CRID&P);

Bruno Dayez, Avocat au barreau de Bruxelles;

Didier Debaise, Professeur de philosophie a? l’ULB;

Dimitri De Beco, Avocat, président de la Commission pénale du barreau de Bruxelles et assistant en droit penal a l’USL-B;

Florence De Cock, Avocate;

Dominique Defraene, Professeur a l’Ecole de Criminologie de l’ULB;

Romain Delcoigne, Avocat;

Pauline Delgrange, Avocate au barreau de Bruxelles;

Vanessa De Greef, Chargée de recherche au FNRS et professeure à l’ULB;

Cloé Devalckeneer, Coprésidente d’Ecolo J;

Olivier De Schutter, Professeur à l’UCL et membre du Comité d’experts des Nations Unies pour les droits économiques, sociaux et culturels;

Marie-Sophie Devresse, Professeure de criminologie à l’UCLouvain;

Christophe Dubois, Charge? de cours a? l’ULie?ge;

Lola Gautier, Doctorante au FNRS UCLouvain et au CRID&P;

Mona Giacometti, Avocate et doctorante en droit pénal à l’UCLouvain;

Christine Guillain, Professeure a? l’USL-B;

David Jamar, Sociologue a? l’UMons;

Stéphane Jans, Avocat;

Dan Kaminski, Professeur a? l’UCLouvain;

Laurent Kennes, Avocat et professeur a? l’ULB;

Arthur Lambert, Copresident d’Ecolo J;

Loïca Lambert, Avocate au barreau de Bruxelles;

Steve Lambert, Avocat ; Philippe Landenne, Aumônier de prison;

Véronique Laurent, Avocate;

Anne Lemonne, Chercheuse en criminologie;

Christelle Macq, Assistante en droit pe?nal a? l’UCLouvain (CRID&P);

Christophe Marchand, Avocat;

Jean-Marc Mahy, Educ’Acteur;

Thierry Marchandise, Magistrat et membre de la Commission de surveillance de la prison de Ittre;

Philippe Mary, Professeur a? l’Ecole de Criminologie de l’ULB et pre?sident d’honneur du Genepi Belgique;

Antoine Masson, Professeur a? l’Ecole de Criminologie de l’UCLouvain;

Elisabeth Mertens , Animatrice a? l’ARC- Asbl;

Thomas Mitevoy, Avocat au barreau de Bruxelles;

Thierry Moreau, Professeur à l’UCLouvain et avocat;

Carla Nagels, Professeure a l’Ecole de Criminologie de l’ULB;

Olivia Nederlandt, Chercheuse FNRS a l’USL-B;

Céline Nieuwenhuys, Secrétaire générale de la Fédération des Services Sociaux;

Joëlle Noël, Avocate;

Delphine Paci, Avocate, membre de l’OIP et assistante en droit penal et procédure pénale USL-B;

Julien Pieret, Directeur du Centre de droit public de l’ULB ; Magali Plovie, Députée au Parlement de la Région Bruxelles-Capitale;

Marc Preumont, Avocat et professeur a l’ULB;

Elodie Querton, Assistante en criminologie de l’UCLouvain, sexologue et criminologue clinicienne;

Bertrand Renard, Professeur à la faculté de droit et de criminologie a l’UCLouvain;

David Ribant, Avocat, administrateur de la Ligue des droits humain et, assistant en droit pénal à l’Université Saint-Louis de Bruxelles;

Elsa Roland, Chercheuse en science de l’education a l’ULB;

Damien Scalia, Professeur a l’ULB;

David Scheer, Chercheur au CLERSE-CNRS;

Sarah Schlitz, Députée fédérale Ecolo;

Thibaut Slingeneyer, Chargé de cours à la faculté de droit et de criminologie de l’UCLouvain et a L’USL-B;

Isabelle Stengers, Philosophe;

Michel Syllin, Professeur à la Faculté de Sciences psychologiques et de l’Éducation et à la Faculté de Sciences sociales et politiques/Solvay Brussels School of Economics and Management de l’ULB;

Virginie Taelman, Avocate;

Léa Teper, Avocate au barreau de Bruxelles et doctorante à l’UCLouvain (CRID&P);

Cedric Tolley, Sociologue et coordinateur du Conseil scientifique du Genepi Belgique;

Catherine Toussaint, Avocate ; Françoise Tulkens, Ancienne juge et vice-pre?sidente de la Cour Europe?enne des Droits de l’Homme;

Martin Vander Elst, Anthropologue a? l’UCLouvain;

Damien Vandermeersch, Professeur  l’UCLouvain et a l’USL-B;

Véronique Van Der Plancke, Avocate au barreau de Bruxelles et collaboratrice scientifique au sein de l’Institut pour la recherche interdisciplinaire en sciences juridiques de l’UCLouvain;

Patrick Van Elewyck, Membre de la Commission de surveillance de la prison de Ittre;

Aurélie Verheylesonne, Avocate, assistante en droit penal et en procedure penale a l’ULB/Umons et commissaire de surveillance à la prison de Forest et de Berkendael;

Luk Vervaet, Ancien enseignant dans les prisons;

Benedikte Zitouni, Professeure de sociologie a l’USL-B;

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!