Proeftuinscholen
‘Als het gaat over de hervorming van ons onderwijs vallen mij een aantal dingen op: men wil steevast massaal en grootschalig hervormen, ook al is daar geen draagvlak voor. Als je die mensen die de plannen moeten uitvoeren niet eens meekrijgt in je verhaal, dan hebben je plannen weinig kans op slagen. Hervormen doe je met gemotiveerde mensen die meezijn met het verhaal, die er in geloven. En met mensen die bereid zijn om te experimenteren. Het zou veel interessanter en constructiever zijn om die scholen die zin hebben om op hun eigen kleine schaal te hervormen te laten proefdraaien en daaruit inspiratie te putten. Hervormen vraagt een kleinschalige aanpak en geduld. Proeftuinscholen aan de slag laten gaan met een visie en een gemotiveerde aanpak kost veel minder geld en je kan er veel uit leren, zowel over wat werkt als over wat niet werkt.’
Draagvlak
‘Je kan ook geen sector hervormen zonder de mensen die die sector doen draaien te vragen hoe zij het zien, wat hun noden zijn. Waarom wordt aan er niet aan de leerkrachten gevraagd wat zij graag anders willen? Zij zijn degenen die de plannen moeten uitvoeren en hun visie wordt over het hoofd gezien. Geen wonder dat 70 tot 80 % van de leerkrachten geen zin hebben in de hervormingsplannen van de minister.’
Niveau versus goesting
‘Een van de vaakst vermelde problemen is stress, bij leerlingen, leerkrachten, ouders en directies. Veel van die stress komt voort uit een hardnekkige nadruk op ‘niveau’. Het loslaten van de jaarklassen zou wat dat betreft heel bevrijdend kunnen zijn. Wij werken al jaren zonder jaarklassen en zien een totaal andere dynamiek in het leren en opmerkelijk minder stress bij zowel kinderen als leerkrachten en ouders. Kinderen leren aan hun eigen ritme. Waarom zou het een ramp zijn als kind X niet kan wat kind Y kan op hetzelfde moment? Leren en opgroeien valt niet in cijfers en schema’s te vatten. Kinderen leren wanneer ze ‘goesting’ hebben om te leren, niet omdat iemand hen vertelt dat ze op dag x dit moeten kunnen en op dag y dat.’
Bang van de ouders
‘Ik stel ook vast dat er enorm veel wantrouwen heerst tussen ouders en leerkrachten. Terwijl je net de ouders moet meekrijgen in je schoolproject. Als ik in Knack lees dat 70 % van de leerkrachten bang is van de ouders, dan kan ik niet anders dan dat jammer vinden. Een gouden tip: laat ouders binnen in je school, communiceer met hen op een open en oprechte manier. Dat vergemakkelijkt de gesprekken en beiden kunnen er uit leren. Ouders en scholen moeten samenwerken en elkaar begrijpen om kinderen optimaal te ondersteunen. Het werkt ook andersom: voor veel ouders is school niet veel meer dan een veredelde opvangservice. Als de kinderen op school zitten kunnen zij uit werken gaan. Contact tussen ouders en leerkrachten en/of directie is er bijna uitsluitend wanneer er iets fout gaat, wanneer er een probleem is. Dat zijn dan uiteraard niet de leukste contacten.’
Diversiteit in de praktijk
‘We hebben kinderen van heel wat verschillende nationaliteiten en van diverse sociale achtergrond op onze school. Dat is gewoon een gegeven, geen probleem. Elk kind is uniek en heeft zijn of haar rugzakje mee. Daarmee ga je aan de slag. De enorme druk die er ligt op het Nederlands werkt volgens mij contraproductief. Ik geloof niet in het taalbad. Met wat geduld en vertrouwen gaan veel dingen vanzelf. We hebben hier op school een Chinees kind gehad dat naast Chinees enkel drie woorden Engels sprak. We hebben dankzij google translate een aantal basiszinnen geleerd om met het kind te kunnen communiceren en verder hadden we gewoon geduld en vertrouwen in het kind. De kinderen konden met elkaar communiceren en het kind draaide mee in de groep als een volwaardig lid, zoals ze was en met wat ze kon. Na een drietal maanden kon ze zich verstaanbaar maken en intussen gaat het goed. Geef mensen de tijd. Niets zo nefast voor een leerproces als tijdsdruk en stress.’
‘Als een kind op zijn tiende geen Nederlands spreekt, dan heeft het in ons standaard systeem sowieso een achterstand en is de kans om ASO te volgen zo goed als onbestaande, hoe begaafd het kind in kwestie ook is. Kinderen rustig hun eigen tempo laten volgen en schema’s en programma’s loslaten zou bevrijdend zijn.’
De rol van de schooldirectie
‘Ik zit regelmatig samen met andere directies en het valt mij op dat die samenkomsten altijd vrij ‘ambtelijk’ verlopen. Het gaat over budgetten, besparingen, de levering van de melk, … Niet dat dat allemaal niet belangrijk is, maar we hebben het zelden of nooit over inhoud of visie. Wat is ons doel? Wat willen we nu eigenlijk bereiken? Waar dient ons onderwijs voor? Directies van scholen moeten gevormd en begeleid worden in het ontwikkelen van visie, in het aansturen en motiveren van hun leerkrachten.’
Vaardigheden belangrijker dan kennis
‘Ik heb geen cijfers om het te staven, maar ik zie dat onze kinderen het goed doen. Weinigen haken af. Kansarme kinderen zijn kwetsbare kinderen, maar wij geloven in al onze kinderen. We proberen hen de bagage mee te geven die ze nodig hebben, net die vaardigheden die de samenleving van hen vraagt: zelfredzaamheid, flexibiliteit, probleemoplossend denken, communicatievaardigheden. Niet toevallig die dingen die in zowat elke vacature staan. Voor ons primeren die vaardigheden, niet de kennis. Scholen zouden kinderen moeten benaderen vanuit hun perspectief, vanuit de persoon die zij willen worden.’
Controledrang versus vertrouwen
‘Ik erger me aan de controledrang van ons onderwijssysteem. Vanwaar toch die fixatie voor niveau en cijfers. Het lijkt wel alsof men kinderen op elk moment en in elke handeling wil controleren, meten, evalueren. Stel je voor dat je als volwassene op je werk voortdurend zo gemonitord wordt. Waarom is het zo moeilijk om kinderen vertrouwen te geven? Het vertrouwen dat ze het kunnen, dat ze goed bezig zijn, dat ze fouten mogen maken. Vertrouwen geeft zelfvertrouwen en net dat zelfvertrouwen helpt kinderen onderzoeken en leren. ‘Goesting’ hebben om te leren, daar zou het om moeten draaien. Ons uiteindelijke doel is samenleven en ieder van ons heeft zijn eigen unieke inbreng in dat verhaal.’
