“Om de armen treurt niemand, weet je”, is de bittere conclusie van een bewoner van La Ciénaga, een van de vele arme nederzettingen aan de oever van de Ozamarivier in de Dominicaanse hoofdstad. Hij wil zijn naam niet zeggen en wil niet op de foto. “Ik zou willen dat ze ons weghaalden, naar een betere plek”, zegt zijn vrouw, terwijl ze kijkt naar de rivier, die bijna tot aan de drempel van hun hutje komt.

Als het zwaar regent of stormt, zwelt de rivier aan, vol met afval, waarbij de nederzetting onderloopt. “Ik woon alleen en maak hier huizen schoon voor de kost, dus verhuizen is geen optie voor mij”, zegt Josefa Moya. De vrouwen die om haar heen staan, knikken. Ook zij hebben geen alternatief.

Volgens José Sánchez, een andere bewoner, is het de laatste vijf jaar erger geworden. “En na elke overstroming zeggen ze dat ze ons gaan verplaatsen, maar we zitten er nog steeds.”

Kwetsbaar

Volgens schattingen wonen zo’n vierhonderdduizend mensen aan de oevers van de Ozama en de Isabela, de twee grootste rivieren van Santo Domingo. Daar zijn ze kwetsbaar voor weersomstandigheden, die er niet beter op gaan worden.

Deze groep helpen zich aan te passen aan klimaatverandering is voor het land een “enorme uitdaging”, zegt milieuminister Ernesto Reyna. Heel veel mensen wonen in rivierbekkens, waar het waterpeil laag is tijdens lange periodes van droogte. “Ze zien het als geschikte plek om een huis neer te zetten en zelfs een groentetuin aan te leggen. Ze verwachten geen problemen. Maar dan komt de storm, het hoeft niet eens een orkaan te zijn. Die leidt – door de ontbossing en het povere rivierbeheer – tot bliksemoverstromingen die zo vernietigend zijn dat ze alles in no time vernietigen.”

In 1998 was het orkaan George en in oktober 2007 de tropische storm Noel die ravage veroorzaakte. George eiste 235 levens, Noel 87, nog afgezien van de vermisten en de honderden miljoenen euro’s aan schade. “Net als we uit een moeilijke economische situatie komen, komt er een orkaan en wist ons spaargeld uit”, zegt hij. “Dat is ons grote noodlot. Zo kunnen we nooit de armoede overwinnen waar de meerderheid van de mensen in leeft.”

Van iedere 100 Dominicanen zijn er 34 arm en 10 zeer arm, volgens de Verenigde Naties. De klimaatverandering is voor het land zeer riskant: naar schatting een vijfde van het land kan worden kwijtgeraakt door de stijging van de zeespiegel, aldus Reyna.

Heviger

“In de laatste vijf jaar zijn de regens steeds heviger geworden, met meer overstromingen als gevolg”, zegt Eridania Rosario Marcelo, voorzitter van de buurtorganisatie van La Barquita, een gemeenschap aan de oever van de Ozamarivier, in het district Las Mina. Hij heeft meermalen verzocht om de rivier op te schonen en alle afval en obstakels te verwijderen. “Dan zou het risico op overstromingen minder groot zijn”, zegt hij. “Maar niemand luistert.”

Als het orkaanseizoen begint, in juni, moet de bevolking continu op het waterpeil letten. Mensen verzamelen lakens om hoog op de brug een noodhutje te kunnen bouwen, voor het geval dat.

Het is uiteindelijk een kwestie van landplanning, zegt Omar Ramírez, vicevoorzitter van de Nationale Raad voor Klimaatverandering en Clean Development Mechanism. “70 procent van de steden in het land ligt op een oever van een rivier of waterweg. De extreem arme nederzettingen dijen uit in deze gebieden. Landplanning is moeilijk en complex, maar niet onmogelijk. We kunnen er iets aan doen, als we sociale allianties sluiten”, aldus Ramírez.