De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Digitale Burgerrechten in Circus België
Internet, Digitale Burgerrechten -

Digitale Burgerrechten in Circus België

dinsdag 24 augustus 2010 14:32
Spread the love

In de VS zijn verschillende organisaties actief op het vlak van de digitale burgerrechten, EFF, ACLU en APC. De EDRi overkoepelt in Europa de meeste nationale organisaties voor digitale burgerrechten: AK Vorrat in Duitsland, La Quadrature du Net in Frankrijk, de Open Rights Group in Groot-Brittannië maar ook organisaties in kleinere landen als BOF en Vrijschrift in Nederland, EFFI in Finland, Digital Rights Irelandin IerlandIuridicum Remedium in  Tsjechië en nog meer in andere Europese landen.
 
Hoewel de meest gebruikte toepassingen op Internet zoals Google en Facebook van Amerikaanse oorsprong zijn, vallen we hier in Europa en meer bepaald in België gelukkig nog altijd niet onder de VS-wetgeving. Gelukkig, want in de ‘Amendments to the United States Constitution’ vind je niets terug over de bescherming van de privacy terwijl dit recht wel opgenomen is in artikel 8 van het Verdrag van Europese Mensenrechten (EVRM). In Europa is in die context ook de opslag van persoonsgegevens in digitale databanken wettelijk gereguleerd sedert 1995 in het ‘Data Protection Directive’.
 
Mensen – datasubjecten in dit geval – krijgen volgens die regels opgesteld in 1995, bepaalde bevoegdheden, het zijn geen willoze dataobjecten, niet louter nummers zouden we in een dagelijks taalgebruik zeggen. Anderzijds wie persoonsgegevens verzamelt moet zich aan strikte beperkingen houden en wordt gecontroleerd door een toezichthoudende instantie (in België de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer) die preventief (vooraf) en repressief (achteraf) toeziet op naleving van die regels. De kern van die bevoegdheden en plichten ziet er als volgt uit:
(1) persoonsgegevens moeten alleen worden afgegeven en mogen alleen worden verwerkt voor een bepaald en gerechtvaardigd doel (doelbindingsbeginsel),
(2) het datasubject moet inzicht hebben in (en heeft daarom een inzagerecht) welke gegevens er over hem zijn opgeslagen en verwerkt (transparantiebeginsel),
(3)  er mogen niet meer gegevens worden bewerkt en bewaard dan voor het gerechtvaardigde doel nodig is (proportionaliteitsbeginsel of evenredigheidsbeginsel),
(4) en de kwaliteit en juistheid van de gegevens moeten zijn gewaarborgd en kunnen door het datasubject worden afgedwongen (kwaliteitsbeginsel).
 
De VS burgers genieten niet van deze basisrechten qua data bescherming. In de VS worden bestanden met persoonsgegevens zelfs verhandeld, wat in Europa strikt verboden is, zelfs de uitvoer van die bestanden door derden is strikt geregeld. Vanuit Europa lijken organisaties als de EFF en ACLU bijzonder strijdbaar, maar het ontbreken van die basis voor digitale burgerrechten in de VS verklaart voor een groot deel waarom ze zo van zich afbijten. Daarmee wil ik niet zeggen dat hier alles koek en ei is, allesbehalve.
 
Maar na 9/11 is in Europa onder druk van de VS de toepassing van die basisrechten toch serieus onder druk komen te staan. Door het ook hier om zich heen grijpende – veiligheidsdenken werden doelbinding en proportionaliteit naar de achtergrond gedrongen.
 
De dataretentie-richtlijn van de Europese Commissie is daar een duidelijk voorbeeld van. Deze bepaalt dat internet- en telefoniegegevens voor een bepaalde tijd (tussen 6maand en 2 jaar) moeten bewaard worden, en ter beschikking  gehouden worden van politie- en veiligheidsdiensten. Het Belgische voorstel voor dataretentie is 12 maanden.
In de meeste landen van de EU is daar heftig tegen geprotesteerd. In Duitsland bijvoorbeeld was het de digitale burgerrechten organisatie AK Vorrat die daar voor mobiliseerde. Daar heeft de rechter op 27 februari 2009 bepaald dat de bewaarplicht niet in overeenstemming is met het EVRM: “Het Gerechtshof ziet in de Bewaarplicht een schending van het grondrecht op privacy. Zij is in een democratie onnodig. Het individu geeft geen aanleiding voor die inbreuk, maar kan bij normaal gedrag wel geïntimideerd worden vanwege het risico op misbruik en het gevoel gecontroleerd te worden (..) Het op grond van artikel 8 van het EVRM opgelegde evenredigheidsbeginsel wordt door de richtlijn niet nageleefd, en is daarom ongeldig.” (Bron: Urteil VG Wiesbaden 2009-02)
 
In België was het de plaatselijke Internet Associatie, ISOC die haar deskundige stem liet horen, en is er een tijdelijk verbond, een initiatief van 8 organisaties, ‘Bewaar je Privacy”. ‘Bewaar je Privacy’, heeft een typisch Belgische samenstelling, de Liga voor de Mensenrechten en de Ligue des Droits de l’Homme, zowel de Nederlandstalige enerzijds als de Frans- en Duitstalige balies, de Algemene Vereniging van Beroepsjournalisten en de Vlaamse Vereniging van Journalisten, de Orde van Geneesheren en als een van de drijvende krachten, TIK vzw, de grootste nationale vereniging voor Telecom- en Internetklanten, een consumentenorganisatie.
 
Hoewel ik het eigenaardig vind dat Rudi Vansnick zowel voorzitter is van de Belgische ISOC als van Tik vzw – honi soit qui mal y pense – vind ik het al een hele prestatie dat een dergelijk verbond rond data-retentie tot stand kon komen. Of we er veel aan gaan hebben is dan weer een andere vraag. Op basis van een snelle analyse van de FB-pagina van Tik vzw, krijg ik toch het vermoeden dat het hier om een klein (voor mij vrij bekend) wereldje gaat van vooral Vlaamse Internetbobos.
 
De academische wereld van onafhankelijke Internetonderzoekers die in het Nederlandse Bits Of Freedom (de opvolger van DB.NL) sterk aanwezig is vind ik er niet terug. Wie denkt dat die Internetonderzoekers in België niet bestaan heeft het nochtans mis. Een van de uitvinders van het Web was Robert Calliau naast Tim Berners-Lee. Het tot in het Witte Huis gebruikte Webplatform Drupal was dan weer een creatie van een andere Belg: Dries Buytaert. Fancis Heyligen de oprichter van het Principia Cybernetica Web aan de VUB werkt intussen in de VS en is ook wereldwijd bekend. Geen zand in eigen land?
 
Meer specifiek op het gebied van de Digitale Burgerrechten is de Media & ICT in Organisations & Society(MIOS)  aan de Universiteit Antwerpen toch ook een bijzonder actieve groep. Ze onderzoeken en publiceren onder andere over cyberpesten, een reëel probleem. Hun werk ivm cyperpesten kan je dan weer terugvinden vinden op de site van het Observatorium van de Rechten op Internet. De aanzet voor dit observatorium werd dan weer gegeven in 2001 door de toenmalige Minister van Economische Zaken Charles Picqué, in de ledenlijst vind je vertegenwoordigers van alle Belgische universiteiten, maar ook van Internet dienstverleners en organisaties die de Internetgebruikers zouden moeten vertegenwoordigen, MAAR niet Tik vzw bvb maar wel BELTUG dat net als Tik beweert de Belgische Telecom gebruikers te vertegenwoordigen, maar enkel ICT-managers onder zijn leden telt, dus GEEN klanten zoals u en ik. Wie een beetje onderzoek doet naar de Belgische situatie op het vlak van, van alles en nog wat, heeft wel eens last van lachstuipen.
 
Maar nu serieus. Wat met digitale burgerrechten in België, die waar dit kleine wereldje van internetbobos van Tik vzw minder belang bij heeft of waar de academische wereld te versnipperd mee bezig is? Dat is de vraag. En je kan natuurlijk ook de vraag stellen waarom die twee werelden de krachten niet bundelen?
 
Niets belet ons echter om ons eigen verlanglijstje op te stellen. Welke zaken zouden wij vandaag op de agenda willen zien staan van een digitale burgerrechten beweging in België?  Wel daarover zullen we het hebben in onze volgende posting. Want het is wel degelijk een ernstige vraag. Moest u als lezer zelfs soms voorstellen hebben, ze zijn welkom.

take down
the paywall
steun ons nu!