1. Het grote geld achter de oorlog in Oekraïne

Vanaf haar ontstaan bracht de aardolie-industrie excessieve rijkdom voor de bezitters van de oliebronnen, alsook gewelddadige conflicten. De technieken voor het vinden, oppompen, bewerken en gebruiken van aardolie verbeterden voortdurend.

Na de Tweede Wereldoorlog steeg het gebruik van olie exponentieel, met een diepe impact op de economie, samenleving, planeet (vervuiling van de oceanen, bodem, atmosfeer, …). 1973 was een kanteljaar op veel gebieden.

Tabel: avielverbruggen.be

Met de olieprijs-crisis van 1973, begon de grote toename van de gecashte olierentes (royalties, excessieve winsten die zonder enige prestatie bekomen worden). Het misleidende discours van ‘uitputting van oliebronnen’ verantwoordde de jaarlijkse honderden miljarden dollars rentes.

Iedere oliebezitter wou zijn deel van de taart. In de jaren 1970 regelde de Organisatie van olie-exporterende landen (OPEC) of haar baas Saoedi-Arabië (met de VS-oliebelangen als adviseurs), de hoogte en verdeling van deze rentes.

Tabel: avielverbruggen.be

Al snel ontstond een nieuwe realiteit: de strijd om de rentes werden sancties, embargo’s, oorlogen, of burgeroorlogen geïnstigeerd door de VS (door midde van de CIA). Telkens als de olieproductie/uitvoer van een ‘vijandig’ land werd geparalyseerd, was het feest voor de winnaars om excessief hoge rentes te bekomen.

Hoe hoog de rentes zijn geweest sinds 1970, en via welke economisch mechanisme ze tot stand komen, en wie ze vooral betaalt, lees je in secties 2 en 3 van deze analyse.

2. Het dominante discours schrijft de ‘geschiedenis’, soms ten goede, meestal ten kwade

In de aanloop naar de invasies van Oekraïne door de Russische legers, waren de discussies beangstigend nauw en wit-zwart gesteld. Ik expliciteer de factoren die de belangrijke mondiale vraagstukken kaderen, om ze niet over het hoofd te zien.

Het maatschappelijk substraat van energievoorziening is een van de factoren. Maar aan het begin staan de ideeën, die mythes, symbolen, beelden, verhalen, discours, ideologie, paradigma’s scheppen en de geschiedenis vormgeven. Eens ten goede, dan ten kwade.`

Tabel: avielverbruggen.be

Machtige belangen hebben onvoorstelbare macht over het dominante discour, met de mediaconcerns als megafoon en herhalende circulariteit.

Een sterke analyse van het neoliberalisme als dominerend paradigma, biedt het boek Democracy Incorporated. Managed Democracy and the Specter of Inverted Totalitarianism van Sheldon Wolin. Het boek bevat ook een analyse van het dominante discours en legt de hypocrisie ervan bloot (zoals ook de onvermoeibare Noam Chomsky doet).

Meer uitleg vind je in secties 1 en 5 van deze analyse.

3. Welke 9/11 was een keerpunt, de eerste of de tweede?

Op 11 september 2001 werd de onaantastbare grootmacht, de VS, getroffen door zinloze terroristische aanslagen. Een internationale conferentie hierover, in februari 2002 door Columbia University (New York) georganiseerd, richtte zich op de navel van de aangevallen grootmacht.

Waarom en hoe internationaal terrorisme is ontstaan, onder welke vormen, vereist aandacht voor de mondiale ruimte geconstrueerd door ingrijpende historische gebeurtenissen en acties. Diverse culturen, ongelijke en onrechtvaardige concentratie van welvaart en macht, 11 september 1973, in Santiago de Chili wordt de democratisch verkozen president Allende vermoord en in de dagen nadien duizenden medestanders.

Deze moorddadige staatsgreep werd georkestreerd door de VS en is diep in mijn geheugen gegrift. Ieder jaar sindsdien heb ik 11 september 1973 herdacht als onuitroeibare herinnering aan hoe de Westerse ‘democratie’ omgaat met mensen in het Zuiden die streven naar een menswaardig bestaan.

1973 is een kanteljaar met een diepgaande herschikking van de wereldordening. In dat jaar versterkt de Nixon administratie de VS-hegemonie: door het opzeggen van vroegere afspraken over de goudstandaard van de dollar kan de VS de kosten van haar mondiale militaire avonturen afwentelen op de bondgenoten. De fundamenten van het neoliberalisme werden toen gelegd en na het intermezzo van de regering van president Carter (1976-1980) werd het door de regering van president Reagan volop uitgerold.

1973 is ook het jaar van de crisis van de olieprijs. In 1978-79 studeerde ik aan Stanford University. Hoewel deze campus bezoek kreeg van Jane Fonda (voor een vurige speech) en Noam Chomsky (voor een debat met libertarians over het opkomende neoliberalisme) was politieke discussie er eerder pover. De in 1975 verloren Vietnamese oorlog werd afgekeurd door mijn mede-studenten vanwege de ca. 55.000 gesneuvelde Amerikanen. De miljoenen dode Vietnamezen en hun verschroeide land leken echter van geen tel.

Meer uitleg vind je in secties 4 en 6 van deze analyse.