Foto: Han Soete
Marc Rigaux

Delhaize of de syndicale vrijheid tegen de liberale rechtsorde

Over het legitieme verzet van de Delhaize-werkneemsters en -werknemers. De terechte strijd tegen een asociale werkgever en tegen een ordebevestigend (arbeids)recht.

woensdag 10 mei 2023 12:52
Spread the love

 

Het conflict bij Delhaize is in meer dan één opzicht symptomatisch en illustratief voor de Belgische arbeidsverhoudingen, voor de politieke context waarin ze verlopen, voor de ziekelijke halfslachtigheid van een tot op de draad versleten collectief arbeidsrecht, voor de illusie van rechterlijke onpartijdigheid. Het conflict bevestigt echter nogmaals op ondubbelzinnige wijze hoezeer de syndicale vrijheid broodnodig blijft om de sociale tegenmacht van de grond te krijgen en hoezeer het politieke bewustzijn van de werkneemsters en de werknemers hiervoor doorslaggevend is. Het toont eens te meer hoe nodig de politisering van de sociale verhoudingen binnen en buiten de ondernemingen blijft.

Het conflict illustreert zeer goed hoe de nationale arbeidsverhoudingen, ondanks de ettelijke wetten en collectieve arbeidsovereenkomsten, in wezen van liberale inspiratie blijven en hoe de liberale vrijheden van ondernemen, van arbeid en van overeenkomst de grondslag zijn blijven vormen van de gereguleerde arbeidsrelaties. In tegenstelling tot andere Europese stelsels van arbeidsrecht, biedt het Belgisch recht de werknemers niet het minste recht op inspraak bij belangrijke structuurwijzigingen. Voor hun meespreken zijn ze volledig afhankelijk van de tegenmacht, die ze door collectieve acties kunnen opbrengen en van de politieke ondersteuning, die ze al dan niet  vanuit de regering krijgen.

Het Belgisch recht biedt de werknemers niet het minste recht op inspraak bij belangrijke structuurwijzigingen

Onnodig te benadrukken dat de steun voor de Delhaize-werkneemsters van een door het neoliberalisme en sociaal-liberalisme beheerste regering niet erg beduidend is. De neo- en sociaalliberalen zweren bij de individuele arbeidsverhoudingen en ontmoedigen de collectieve acties en afspraken. Het conflict laat ook duidelijk de halfslachtigheid zien van een tot op de draad versleten stelsel van collectief arbeidsrecht. Halfslachtigheid omwille van het feit dat de arbeidswetgeving niet alle aspecten van de arbeidsverhoudingen reguleert en continu schemerzones openlaat, die door de machtsverhoudingen kunnen worden ingevuld. Hetgeen vooral voor de dominante werkgever interessant is.

De zogeheten Renault-wet en de regulering inzake herstructureringen vormen hier mooie voorbeelden van. Het systeem is zowel materieel als formeel tot op de draad versleten. Materieel omdat het geënt blijft op het fordisme en zich nooit heeft kunnen of mogen aanpassen, met een consequent en duurzaam behoud van de arbeidsrechten, aan de nieuwe vormen van ondernemen, waaronder de verzelfstandiging, de uitbesteding en de franchising… om nog van de internationale netwerkvorming te zwijgen. Formeel omdat het steunt op wet- en regelgeving, die niet enkel dateert van de naoorlogse periode en dus gemaakt is voor een rechtsomgeving, die er al lang niet meer is… maar vooral omdat de betreffende teksten veel gebreken en leemten vertonen, die het beschermende karakter ervan zwaar hypothekeren.

Hiervoor dienen zeker niet de werknemers en hun organisaties met de vinger gewezen, die nooit de nodige macht hiertoe hebben kunnen ontwikkelen. Wel dragen de werkgevers hiervoor een zware verantwoordelijkheid. De politiek van het patronaat was er immers zeer vaak op gericht de regelgeving door een chronisch gebrek aan onderhoud inoperatief te maken… en de inertie van de Belgische politiek deed de rest…

Het vraagstuk van het stakingsrecht was nu precies één van de materies waarin de politiek steeds zijn verantwoordelijkheid heeft ontvlucht. De burgerlijke partijen met inbegrip van de ‘socialisten’ voelden zich gegeneerd (lees: toonden helemaal  geen interesse om er een regeerprioriteit van te maken, het recht te staken een wettelijke erkenning te bezorgen, al was het maar door de tekst van het Europees sociaal handvest in een formele wet op te nemen).

Behalve wat lippendienst heeft de burgerlijke linkerzijde de zwaar verongelijkte stakers nooit echt ondersteuning aangeboden

Behalve wat lippendienst heeft de burgerlijke linkerzijde de zwaar verongelijkte stakers nooit echt ondersteuning aangeboden. Resultaat, na meer dan veertig jaar jurisprudentiële wanpraktijk worden de actievoersters en actievoerders van Delhaize opnieuw geconfronteerd met onwettige dwangbevelen, vlotjes uitgeschreven door burgerlijke rechters, die niet enkel weinig of geen benul hebben van de arbeidsverhoudingen, maar die vooral in hun elan van weerzin voor “ordeverstoring” maar al te graag hun constitutionele bevoegdheid te buiten gaan door gedwee de verlangens van het patronaat te eren.

Van een dergelijke gegeneerdheid heeft hetzelfde burgerlijk links veel minder last als het erop aankomt langdurige werkloze- en langdurig zieke mensen te activeren en te culpabiliseren… Dan heet het dat de excellenties hun verantwoordelijkheid durven op te nemen tegen de achterban…

De werkneemsters en de werknemers van Delhaize voeren dus niet enkel een legitieme strijd tegen een arrogante en asociale leiding van hun onderneming, ze moeten het ook opnemen tegen een te liberaal en burgerlijk gebleven juridische context, die in plaats van hen te steunen, het vaak nog extra zwaar maakt om hun welverdiende rechten te laten gelden. Andermaal is het glashelder hoe de syndicale vrijheid voor arbeidskrachten de enige uitweg is uit de permanente onderdrukking, waarin de kapitalistische productieverhoudingen ze stopt. Ook blijkt manifest hoe weinig heil voor de werkneemsters en de werknemers van een zwaar geïndividualiseerd arbeidsrecht te verwachten valt, als de van de syndicale vrijheid afgeleide collectieve werknemersrechten zouden komen te verdwijnen. De solidariteit met de actievoerders van Delhaize overtreft dus ruim de problematiek van de herstructurering. Ze zet de strijd verder voor de waardigheid van de werknemers als collectiviteit in hun onderneming.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!