Nieuws, Cultuur, Recensie, Boekrecensie, De wereld volgens Monsanto. Een onderzoek naar genetische manipulatie, Marie-Monique Robin -

‘De wereld volgens Monsanto’: genetische en andere manipulaties

Na het wereldwijde protest van 25 mei tegen het controversiële bedrijf Monsanto, marktleider in genetisch gemanipuleerde gewassen, en de eerdere veroordeling van de ggo-aardappelactivisten van Wetteren, is het hoog tijd om 'De wereld volgens Monsanto' – de documentaire én het boek van de Franse onderzoeksjournaliste Marie-Monique Robin – te (her)ontdekken.

vrijdag 28 juni 2013 16:09
Spread the love

“Ik wil vooral mensen bewust maken van de gevaren van deze tijd”, zei Marie-Monique Robin toen ze na drie jaar onderzoek in 2009 haar documentaire De wereld volgens Monsanto voorstelde, “mensen moeten weten dat een bedrijf als Monsanto een enorme invloed heeft op ons dagelijks leven. Zij zijn verantwoordelijk voor ons voedsel”.

De wereldwijd actieve chemiereus heeft zich immers geprofileerd als ‘levenswetenschapsbedrijf’ en groeide uit tot marktleider in genetisch gemanipuleerde gewassen. “Hoewel het is aangetoond dat er een verband bestaat tussen genetische manipulatie van gewassen en zaden en ziektes als kanker, lijken te weinig mensen de link te leggen tussen dat wat er op hun bord ligt en hun gezondheid”, benadrukte Robin.

“Terwijl Monsanto aantoonbaar al tientallen jaren winst boven welzijn stelt. Ze hebben het idee dat ze onaantastbaar zijn. Ik wil met mijn documentaire het tegendeel aan ze bewijzen”. Een boodschap die kort daarna versterkt werd door een gelijknamige boek waarin Robin omstandig haar onderzoek uit de doeken deed.

Creatief, speels en origineel kan je de met steun van Arte en de National Film Board of Canada gedraaide documentaire De wereld volgens Monsanto niet noemen. Qua vormgeving is het zelfs vooral oudbollig en amateuristisch. Met statische beelden, eindeloze inserts van een googelende cineaste/journaliste en inspiratieloze montage. Kortom, het ‘doe het zelf’ niveau wordt amper overstegen.

Maar vorm en inhoud overlappen hier wel want Robin wil de kijker confronteren met zijn verantwoordelijkheid door te tonen “dat ik al deze schokkende feiten achter mijn eigen computer, in mijn eigen huis boven water heb gekregen. De waarheid ligt voor het oprapen, maar veel mensen weten niet waar ze moeten beginnen. Met deze film wil ik ze op weg helpen”.

Heel boeiend of dramatisch is het intikken van zoektermen of het raadplegen van sites en rapporten niet, maar Robin onderstreept zo dat haar belangrijkste wapen het internet was: “Monsanto heeft in de loop van haar bestaan zoveel rechtszaken moeten voeren, dat daardoor veel gevoelige informatie openbaar is geworden. Je moet er goed naar zoeken maar je staat er versteld van wat je allemaal in een dag op het web surfen kunt verzamelen”.

De interesse van Robin, die op dat moment al andere documentaires (Organs Snatchers, Escadrons de la mort) had gerealiseerd, geraakte gewekt toen ze bij haar onderzoek naar biodiversiteit (via drie Arte-documentaires) steeds weer op de naam van chemiereus Monsanto stootte. Vreemd vond Robin en ze ging verder speuren.

Zo ontdekte ze dat het verhaal van Monsanto even complex als duister is. Behoorlijk intrigerend maar vooral ook shockerend. Omwille van de praktijken én het cynisme van de onderneming. Dat verhaal leverde uiteindelijk een inhoudelijk straffe documentaire op. En een boeiend boek.

Naast via het internet opgesnorde documenten voert Robin in De wereld volgens Monsanto ook getuigenissen op van wetenschappers, politici en slachtoffers om de machtspolitiek van deze in 46 landen aanwezige multinational aan de kaak te stellen. Zo ontstaat het beeld van een machtig chemiebedrijf dat in de agrobusiness een stevige positie verwierf door een mix van leugens, chantage, manipulatie en corruptie.

Tot vertwijfeling van machteloze en angstige boeren. Tot woede van Robin die beschrijft hoe het biotech bedrijf Monsanto de biodiversiteit van de mondiale agricultuur in gevaar brengt. En tot wanhoop van al wie beseft dat Monsanto zich niet enkel handig onttrekt aan elke controle maar vooral ook onverschillig blijft bij de bewezen effecten die haar producten hebben op de natuur en de menselijke gezondheid.

De documentaire opent met de herbicide glyfosaat Roundup, een ‘weedkiller’ die niet zo afbreekbaar blijkt als aanvankelijk beweerd. Bovendien ontwikkelde Monsanto Roundup-Ready zaden die tegen dit middel bestand zijn, genetisch gemanipuleerde soja-, mais- en koolzaden die ‘gelijkend’ maar niet identiek zijn aan ‘normale’ zaden.

Monsanto houdt via patenten boeren in een wurggreep en drukt via genetische manipulatie zijn stempel op de wereldwijde voedselproductie. Bovendien krijgt het bedrijf veel kritiek vanuit natuurbeschermingshoek omwille van haar productmarketing; zo leidt het grootschalig gebruik van Roundup in combinatie met resistente gewassen tot grote vlakten zonder enige vorm van ander leven dan sojabonen én tot ontbossing op grote schaal.

Overigens stipt Robin ook het niet vlekkeloze verleden van Monsanto aan met de nu streng verboden DDT en PCB’s en het in Vietnam gebruikte afschuwelijke ontbladeringsmiddel Agent Orange. Daarom is het volgens haar ook bijzonder vreemd dat de Amerikaanse overheid weigert om in te grijpen. En ook weer niet, want de machtstentakels van Monsanto reiken ver.

Het gevolg is wel dat het genetisch gemanipuleerde voedsel ondertussen alomtegenwoordig is op de markt terwijl niemand weet hoe schadelijk deze biotech-producten mogelijk zijn op langere termijn. De boodschap van Robin is duidelijk: dit bedrijf is niet uit op het uitroeien van honger maar op het maken van winst met ‘ons dagelijks voedsel’.

Wat Robin extra zorgen baart, is de vaststelling dat de chemische industrie dat dagelijks voedsel vergiftigt. In De wereld volgens Monsanto wijst ze op de kankerepidemie die de zogenaamde ontwikkelde landen de laatste decennia kennen. In haar volgende documentaire en boek, Notre poison quotidien (2011), onderzoekt ze de link tussen blootstelling aan chemische producten (pesticides, voedseladditieven, plastic) en zenuwziektes, diabetes, obesitas en opnieuw kanker.

Geen wonder, zei ze al in De wereld volgens Monsanto, “wanneer je onderzoekt hoe chemicaliën beoordeeld en gereguleerd worden, dan begrijp je dat consumenten helemaal niet beschermd worden tegen deze gevaren”. Maar naast de overheid en Monsanto mag ook de verbruiker zich aangesproken voelen, “we betalen een hoge prijs voor ons modern leven”.

Marie-Monique Robin beseft dat de versnelde industrialisering van landbouw en voedselindustrie na de Tweede Wereldoorlog gedreven werd door het op hol geslagen winststreven van mega-spelers zoals Monsanto, maar ze gelooft in de macht van individuën.

“Consumenten en boeren hebben de sleutel in handen”, aldus Robin, “we moeten met zijn allen organische landbouw promoten omdat dat de beste manier is om onze gezondheid en ons milieu te beschermen. Dat zal zeker het einde betekenen van Monsanto en gelijkaardige bedrijven”.

Maar dat de strijd tegen ggo’s (genetisch gemodificeerde organismen) niet zonder weerstand verloopt bleek op een proefveld in Wetteren en een rechtbank in Dendermonde. De documentaire én het boek De wereld volgens Monsanto blijven verplicht voer voor wie zich wil verdiepen in de materie. Krachtvoer én food for thought.

Dit boek is tegen de actieprijs van 6 euro te koop in onze shop.

Documentaire: De wereld volgens Monsanto, regie & scenario Marie-Monique Robin, Frankrijk, 2008, 109 min., dvd-distributeur Living Colour;
Boek: De wereld volgens Monsanto, auteur Marie-Monique Robin, Frankrijk, 2009, 382 pag., uitgeverij De Geus.

take down
the paywall
steun ons nu!