Donderdag verwacht de Belgische regering het vertrouwensvotum. Zij lijkt de steun van tien fracties te krijgen. Blinde steun, want er zijn geen openbare stukken. Gekozenen die Wilmès c.s. donderdag carte blanche geven, tasten de parlementaire en buitenparlementaire oppositie aan.  Ja-stemmers belemmeren donderdag de controletaak van andersdenkenden. Qua absolute getalsmacht kan dat. Maar we merken vandaag ook dat deze absolutisten de oppositie – idealiter zouden ze spreken van “hùn oppositie” – openlijk minachten. Dat misprijzen is gênant en schadelijk. Zeker als het constructieve oppositie betreft.

Nood mag dan soms wetten breken,

maar niet onze parlementaire democratie.

Kaders stellen

Een volksvertegenwoordiger heeft twee verantwoordelijkheden: kaders stellen en controleren. De eerste staat onder druk als zij of hij zich gedraagt als ondergeschikte van de uitvoerende macht. We kennen backbenchers die weinig anders zeggen dan ‘ja’. Regeringen eigenen zich zo steeds meer van de kaderstelling toe. Er zijn zelfs mensen die niet beter weten dan dat de Belgische regering boven het parlement staat.

Controleren

Donderdag wordt het erger. Een deel van het parlement wordt door de meerderheid ontdaan van zijn controlerende verantwoordelijkheid: want niét-gekozen partijvoorzitters krijgen een status aparte. Alleen zij mogen deelnemen aan een bestuurlijk beraad dat geheim blijft voor de volksvertegenwoordiging. De openbaarheid van bestuur wordt aangetast. Burgers en buitenlui worden op achterstand gesteld. Hun bijdrage aan het openbare debat wordt tegengewerkt door de parlementaire controletaak doelbewust te frustreren.

Kijk naar China

Juist in tijden van crisis is tegenspraak cruciaal. Kijk naar China waar men drie volle weken achterstand opliep door een arts-klokkenluider hardhandig de mond te snoeren. Kijk naar de VS waar een narcistische president vragen van journalisten met misbaar wegwuift (zonder dat collega-journalisten boos weglopen). Kijk naar Israël waar een premier die zelf onder verdenking staat gerechtshoven probeert te sluiten. Kijk naar Brazilië waar een president zich behalve politiek ook fysiek immuun waant.

Grondstof

Vrije informatie-uitwisseling en tegenspraak zijn de grondstof voor democratie. Democratie is geen product van een regeringsbedrijf maar van actieve burgers. Onze belangrijkste verworvenheden, alle, zijn het product van de inzet van betrokken burgers: onze grondrechten, onze sociale zekerheid, ja ook het stemrecht en onze democratie. Onze voorouders hebben er voor gedemonstreerd en gevochten. Wij moeten die onderhouden.

Prediken èn overtreden

De N-VA gaat Wilmès steunen. Maar haar politiek leider tast de integriteit van premier Wilmès tezelfdertijd ook openlijk aan. Met de pet op van lokaal bestuurder gebruikt hij nota bene de media voor het geven van beleidsadviezen over een gecoördineerde federale inzet. Hij overtreedt daarmee de regel die hij predikt. In het parlement, waar hij ook zetelt, voert hij zelden het woord. Hij “stuurt” wel de federale fractievoorzitter naar het geïmproviseerde nieuwe nationale machtscentrum. Maar hij ontneemt zijn opponenten (die hij restafval noemt) die mogelijkheid. Hij wekt de indruk dat hij de grootste is, maar zijn fractie vertegenwoordigt slechts één op de zes burgers.

Proportionaliteit

De PVDA heeft duidelijk gemaakt dat zij Wilmès geen carte blanche kàn geven omdat zij door de andere partijen buiten het formatieoverleg is gehouden én opnieuw buiten de deur dreigt te worden gehouden. De communisten kregen tijdens de formatie geen toegang tot informatie noch tot cruciale bijeenkomsten.

In onze nieuwsvoorziening wordt de stem van ruim een half miljoen stemmers afgedaan met dat andere pejoratief: extreem. Een partijbijeenkomst van de grootste (zij het slechts regionale) Vlaamse partij in een pretpark kreeg buitenproportioneel veel tv-aandacht, de demonstratie in Brussel, begin deze maand, van ettelijke duizenden PVDA’ers (de enige nationale partij van het land) haalde de VRT-journaals niet.

Speelveld versus dug out

Het team dat nu het hele veld voor tien spelers opeist, verwijst de uitploeg naar de dug out. Het verwijt dat je opponenten “vanaf de zijlijn roepen” is een daarmee valse constructie. En “Geen verantwoordelijkheid nemen” is een gotspe als je je eigen parlementaire verantwoordelijkheid uitbesteedt aan niet-gekozen partijvoorzitters.

We zullen constructieve oppositie tijdens ‘corona’ hard nodig hebben om het land in balans te houden. Oppositie door partijen die niet op de man, maar op de bal spelen en zo vertrouwenspunten scoren hebben we daarbij hard nodig.