Voorgeschiedenis

Begin 2010 hoorde ik als voorzitter van een vzw in de integratiesector (regionaal integratiecentrum Foyer) dat de werking ervan per 1 januari 2014 grondig zou hervormd worden. Kort nadien vernam ik dat de werking zou overgaan in een EVA (extern verzelfstandigd agentschap)-structuur. Binnen het kader van Brussel-19, ben ik daar nooit een fan van geweest, maar ook nooit iemand die dit per definitie afwijst.

Mijn zorg is vooral: zal een concrete, flexibele en creatieve werking gewaarborgd blijven? Zullen mensen die goed werk leveren werkzekerheid blijven behouden? Zal het geheel betaalbaar blijven? Want wat onbetaalbaar is, wordt na enige tijd afgeschaft. Daarenboven begrijp ik nog altijd niet goed waarom te Brussel inburgering en integratie (die allebei grotendeels bij Foyer zaten) enkele jaren vroeger ontdubbeld moesten worden en nu plots, zonder enige voorstudie, opnieuw moeten bijeengevoegd worden.

Ik herhaal: zonder enige voorstudie, en blijkbaar ook niet naar het aanvoelen van het Brussels VGC-college. Maar goed … Vandaag staan we 4 jaar verder. Welke is de zakelijke balans?

Je kan er niet naast kijken

Gedurende 4 jaar hebben talloze vergaderingen plaats gevonden onder leiding van een counselingbureau … Talloze, uren lang …  Als beheerder heb ik dan altijd de neiging om me af te vragen wat dit aan kosten, open (= meer dan 800.000 euro) en verdoken (= al die uren van medewerkers uit de centra zelf), betekent voor de belastingbetaler en hoeveel tewerkstellingscontracten in plaats daarvan gegeven hadden kunnen worden om met reëel werk bezig te zijn.

Maar ik geef toe: dit zal wel  een onhebbelijkheid zijn van mijn kant. Het wordt natuurlijk enigszins gek, als dan aan het eind aangevoerd wordt dat een hervorming wel moèt plaats vinden, gelet op de kostprijs van het voorbereidingswerk. Maar dan rijst een nieuwe vraag: hoe leg je in godsnaam uit dat daar 4 jaar konden over gaan en dat nu blijkt dat er nog een bijkomend overgangsjaar nodig is?

Ik zie eigenlijk maar twee redenen: een vormelijke en een inhoudelijke. De vormelijke: vermoedelijk ontbrak de noodzakelijke voorkennis bij de aanvang om het hervormingsmodel goed te moduleren. Normaal begin je zulke hervorming niet na eerst een voorstudie gemaakt te hebben die de contouren aftast. En dan een inhoudelijke reden: de weerbarstigheid op het terrein bij de werkingen zelf  is veel groter geweest dan het kabinet verwacht had… en vooral, een weerbarstigheid die op reële gronden steunde en die men niet zo maar met gezagsargumenten kon wegwimpelen.

Zo zijn er gedurende die 4 jaar nogal wat onvoorziene problemen gerezen. Ik beperk me tot het laatste (dat overigens 4 jaar geleden perfect voorspelbaar had moeten zijn): de kostprijs van de opstarting van het EVA. Vraag: als er onvoorziene problemen rijzen, hoe los je die op? Het siert de Vlaamse regering niet echt dat ze haar problemen afwentelt op de zwakste partner.

Concreet

In een periode van besparing, moet je hogere uitgaven voorkomen. Een EVA opstarten veronderstelt echter een startkapitaal. Wat doet de Vlaamse regering? Dit afwentelen op de reserves van de inburgerings- en integratiesector. Ik citeer letterlijk uit de nota van minister Bourgeois voor de Vlaamse regering: “Voor de Inspectie van Financiën is de voornaamste bevinding dat de gehele sector onder de aftopping van 10 procent opgebouwde reserves geplaatst wordt, terwijl deze te benutten reserves uitsluitend aangewend zullen worden voor de transitiekosten en de werkingen van de ingekantelde organisaties in het EVA” (blz. 11 van de nota).

De Inspectie van Financiën wijst erop dat dergelijke regeling “betrokken organisaties voor bijzonder weinig keuzevrijheid” plaatst. Met andere woorden: ook de Inspectie van Financiën vindt dit eigenlijk niet echt een toffe manier van werken. Hier wordt niet overlegd, maar uitsluitend in machtstermen beslist en met weinig respect voor de raden van bestuur van de verschillende vzw’s die al de jaren voordien geacht werden de activiteiten van hun vzw vanuit financieel oogpunt als “goede huisvaders” te bewaken. Als precedent voor andere werkingen later verdient zoiets mijns inziens een blaam. Je zet als overheid mensen aan om niet spaarzaam te beheren.

Derde vaststelling

Waarom is er dan zo weinig protest uit de sector? Ik denk dat je hier een bedroevende ontwikkeling moet vaststellen in onze sector, namelijk de “verdeel en heers” strategie die door een overheid blijkbaar meer en meer toegepast wordt. Stiekeme akkoordjes per telefoon tussen kabinetsmedewerkers en verantwoordelijken binnen vzw’s blijken belangrijker te zijn dan formele gesprekken tijdens open vergaderingen.

Ook worden plots pistes uit de mouw geschud waarmee men blijkbaar hoopt sommigen over de streep te krijgen … Zo lees je plots dat voor wie wil overgaan van een integratiecentrum naar een lokale werking van het Minderhedenforum de deur open gezet wordt. Is dit alles vooraf doorgepraat? Afgewogen met voor en tegen, zowel met de integratiesector als met het Minderhedenforum? Ik heb daar nooit iets van gehoord.

En dan de ham-vraag

Zal die hervorming uiteindelijk tot een betere werking leiden? Het hangt er natuurlijk vanaf wat je een betere werking noemt. Als je daaronder verstaat dat er binnen een EVA  meer zal vergaderd en overlegd worden tussen mensen uit West-Vlaanderen en uit Vlaams-Brabant of Brussel, denk ik dat dit perfect mogelijk is, zéker als dit binnen de werk-uren kan verrekend worden, met de nodige recups voor avond-uren.

Als je eronder verstaat dat er meer flexibel en efficiënt en met meer concrete terreinkennis op allerlei uitdagingen zal gereageerd worden (ook tijdens de week-ends of binnen de minst toegankelijke wijken), dan ben ik zo vrij er mijn gehele carrière op te verwedden dat dit absoluut niet het geval zal zijn. Sorry, het reële, concrete werk zal elders dan binnen het EVA moeten gebeuren. Met minder middelen, akkoord, maar elders.

Een laatste opmerking betreft dan weer de typisch Brusselse situatie. Zelf heb ik nooit begrepen waarom de Vlaamse regering het zo moeilijk heeft om met de collega’s van het Brusselse VGC-college tot concreet overleg te komen. Soms vraag ik me af met welk recht ministers de mensen op het terrein verwijten niet beter samen te werken, terwijl hun eigen tekort aan samenwerking veel meer de ogen uitsteekt en veel negatievere consequenties heeft.

Moet het nu echt altijd over macht en eigen gelijk  gaan in de politiek?