Op 22 maart werden twee loketbedienden van het spoorwegbedrijf Govia Thameslink Railway in het Londense Victoria Station bespuwd door een man die claimde besmet te zijn met het coronavirus. Belly Mujinga (47), moeder van een 11-jarige dochter, overleed twee weken later aan het virus. De zaak zorgde voor veel ophef in het Verenigd Koninkrijk en ook regeringsleider Boris Johnson drukte zijn afschuw en medeleven uit.

Mujinga’s dood was niet onvermijdelijk

Het staat buiten kijf dat de man die de spoorwegbedienden aanviel, opgespoord en vervolgd dient te worden. Maar er zijn meer verantwoordelijken voor de tragische afloop van de agressie. Belly’s vakbond TSSA meent dat haar dood vermeden had kunnen worden door haar werkgever.

Belly Mujinga leed aan een onderliggende ademhalingsaandoening, en haar werkgever was hiervan op de hoogte. Toch werd ze in volle coronacrisis aan het werk gehouden, als steward in de frontlinie tussen de reizigers. Belly en haar collega’s vroegen inderdaad om achter het loket te kunnen werken, maar hier had de werkgever geen gehoor naar. Ze werden niet eens voorzien van persoonlijke beschermingsmiddelen. Zelfs na de agressie, moesten de bedienden hun dienst zonder bescherming afwerken buiten het loket.

Het personeel van het openbaar vervoer mee in de frontlinie

Uit de Grote Coronastudie van de UAntwerpen blijkt dat 51 procent van de bevraagden een sterk vermoeden heeft dat ze hun besmetting opliepen op het werk. Als je daar nog eens bij neemt, dat die besmette werknemers vervolgens een hoog risico vormen voor hun gezinsleden, draagt de werkvloer een grote verantwoordelijkheid in de verspreiding van het virus.

Een studie uit de VS ging specifiek kijken naar het openbaar vervoer en stelde er vast dat werknemers en gebruikers van de New Yorkse metro vaker getroffen werden door het coronavirus. De besmettingsgraad van het personeel ligt driemaal hoger dan onder de rest van de bevolking. Een Britse studie van het Office for National Statistics (ONS) toont eveneens aan dat essentiële werknemers in de sectoren van de zorg, het transport en de verkoop het zwaarst getroffen worden door het coronavirus.

Wanneer werknemers, in het kader van een essentiële dienst, te werk worden gesteld in gevaarlijke omstandigheden, moet alles worden gedaan om het werk toch zo veilig mogelijk te maken. De dood van Mujinga roept een hoop vragen op: waarom werd een bediende in een risicogroep aan het werk gehouden in de frontlinie? Waarom werden niet alle commerciële bedienden achter een loket opgesteld, om contact met reizigers te vermijden? Is de verkoop van tickets essentieel in volle epidemie? Enzovoort.

Voor een veilige heropstart van het openbaar vervoer

De aanpak van de overheid en van werkgevers heeft duidelijk te kort geschoten tijdens de hevigste weken van de coronacrisis. Maar de epidemie is nog niet voorbij. Ook de komende periode van afbouw van de quarantainemaatregelen, zijn erg delicaat, in het bijzonder voor het openbaar vervoer, wanneer het aantal reizigers opnieuw toeneemt.

Verschillende vragen moeten veilige oplossingen vinden: hoe kan de sociale afstand bewaard blijven binnen bussen, trams, metro’s en treinen? Kunnen commerciële bedienden allen veilig achter een loket geplaatst worden? Kan de controle van vervoerbewijzen veilig georganiseerd worden, of moet deze uitgesteld worden tot het einde van de epidemie? Hoe wordt de hygiëne in het openbaar vervoer geoptimaliseerd voor personeel en reizigers? Welke teststrategie wordt gevolgd voor werknemers in de frontlinie? Welke beschermingsmiddelen worden voorzien voor personeelsleden die de afstand van 1,5m met reizigers niet kunnen bewaren?

Hiervoor is er nood aan sociaal overleg en middelen

Voor een veilige werkomgeving voor het personeel en een veilig vervoer van reizigers, is een belangrijke rol weggelegd voor het sociaal overleg: werkgevers, preventieadviseurs, arbeidsgeneesheren en personeelsvertegenwoordigers kunnen samen oplossingen vinden op het vlak van preventie en bescherming op het werk. Als dit was gebeurd, had de dood van Belly Mujinga vermeden kunnen worden! Maar daarvoor moet de werkgever deze partners actief willen betrekken.

Het mobiliteitsbeleid moet tevens de middelen ter beschikking stellen van het terrein. Wanneer de inkomsten van de verkoop van vervoerbewijzen instorten, beschermingsmiddelen dienen aangekocht te worden, meer poetspersoneel moet worden ingezet, meer vervoerscapaciteit nodig is om de sociale afstand te kunnen bewaren, … moet de politiek haar verantwoordelijkheid opnemen en de nodige middelen ter beschikking stellen van de openbare diensten.