Zondag gaat Spanje naar het stemhokje. De uitslag is deze keer bijzonder moeilijk te voorspellen. Er zijn nog een groot aantal onbeslisten .. en zal de opkomst hoger of lager zijn dan in december vorig jaar? Allemaal factoren die een degelijke analyse bemoeilijken. Ik onderneem een poging en verklaar me nader in navolgend epistel.

In deel één had ik het over de opkomst van Podemos, en waar deze verkiezingen over gaan. En in deel twee kon je lezen wie de hoofdrolspelers zijn en hoe een groot deel van de media en kerk zich van de conservatiefste kant tonen. Met mijn schrijven probeer ik het vanuit een meer progressieve hoek te laten zien, evenwel zonder de objectiviteit te verliezen. Ver weg van de mainstream media en hun halve waarheden. Kranten zoals El Pais en El Mundo, vroeger toch drager van de omschrijving kwaliteitskrant, hebben hun editorialen en andere artikels voor een groot deel ten dienste van de PP gezet. De niet onaardige subsidies die ze ontvangen zouden wel eens in gevaar kunnen komen. Ik heb het niet over de journalisten .. er zijn nog heel veel integere en inteligente schrijvers en schrijfsters op de diverse redacties .. maar het zijn de koepels, de directie en eigenaars die zware druk uitoefenen en richtlijnen uitvaardigen en soms botweg hun veto vellen over menig artikel dat te negatief voor de traditionele partijen is en te positief voor Podemos. Je kan het je nauwelijks voorstellen dat in 2016 én in een modern land de mainstream pers de objectiviteit zou kwijt spelen en door de politieke caste en de IBEX 35 gemanipuleerd wordt, en toch is dat zo. Dit deel, het laatste vóór de verkiezingen van zondag, staat in het teken van hoop. De illusie, de verwachtingen van miljoenen mensen.

Hét grote verschil met de verkiezingen van 7 maanden geleden is dat Podemos en Izquerda Unida (IU) samen naar deze stembusslag trekken. In deel 1 kon je lezen dat IU bijna 1 miljoen stemmen had vergaard op 20 december maar amper twee zetels in ruil kreeg. Deze keer zal dat heel wat meer zijn. Het heeft wat tijd gekost, vele kleine, eerder praktische problemen moesten opgelost worden. Maar waar een wil is , is ook een weg. Deze keer trekt men naar de stembus onder de naam Unidos Podemos.

Alberto Garzon, een briljant econoom, met zijn roots in de Spaanse communistische partij en sinds een tijdje de onbetwiste voorman van IU…  en Pablo Iglesias , de charismatische leider van PODEMOS en profesor in Politieke en sociale wetenschappen. Die twee samen , dat is vuurwerk. Redekunstenaars die met feiten en gezond verstand probleemloos de mokerende en agressieve aanvallen van de andere partijen weten om te zetten in stemmen voor hun project. Unidos Podemos heeft een enorm breed draagvlak. De kuren van de PP, de slappe reacties van de Psoe en de onkunde van Ciudadanos zorgen ervoor dat menig stemmer en stemster opteert voor wat misschien het enige lichtje in de lange tunnel der zorgen zou kunnen zijn. Het project Unidos Podemos.

Het mooie is dat alle partijen die samen Unidos Podemos vormen heel veel gemeen hebben. Gelijke rechten, milieu, onderwijs en gezondheidszorg, cultuur. Allemaal stokpaardjes en op enkele kleine verschillen na streven ze allen naar het zelfde doel. Het leven verbeteren van de burger.

Wie is wie in het project Unidos Podemos (Samen kunnen we)

Podemos (nationaal), Izquierda Unida (nationaal), Compromis (Valencia), En Comu Podem (Catalonie), En Marea (Galicia), Equo (nationaal), Més (Balearen), Batzarre (Navara), Clias (Madrid Zamora), Izca (Valladolid), Ias (Asturias) , Segoviemos (Segovia), Ahal Dugu (Baskenland), EUPV (Valencia).

Spanje is een divers land .. en die diversiteit merk je goed als je die samenwerking in detail bekijkt .. doch .. al deze partijen hebben één ding gemeen .. de kracht en de wil om het heel wat beter te doen dan alle voorgaande regeringen. Om de corruptie weg te werken, om de rechten van de mens te verbeteren, en vooral, de sociale ongelijkheid te doen verdwijnen.

Ik krijg dikwijls de vraag .. is dat wel werkbaar zoveel groepen en bewegingen? Mja .. dat zal moeten blijken. Het is in ieder geval de eerste keer dat zovele progressieve partijen mekaar gevonden hebben om dit land echt te veranderen. Men mag dit fenomeen niet onderschatten. Dit zou wel eens de oplossing kunnen zijn om het extreem rechtse gevaar in heel Europa tegen te houden. Niet met slogans en veel bla bla .. maar wel met daden en daadkracht en bijzonder veel wijsheid en gezond verstand. Het verbaasd me telkens weer hoe weinig men weet in de rest van Europa, over wat hier te gebeuren staat. Misschien .. heel misschien, wordt dit een nieuw begin voor dit continent .. socialer, eerlijker, transparanter, beter!

Hoe komt het dat de traditionele partijen hun kiezerspubliek zien wegsmelten? Een interessante vraag en eigenlijk eenvoudig te beantwoorden. Regeren boven de hoofden van de mensen, eigenbelang vooropstellen, letterlijk zakkenvullen, niet allemaal maar een flink aantal loopt rond met boter op het hoofd. Let wel, de twee traditionele partijen gaan samen nog een heleboel stemmen halen .. maar wat ooit 80 procent van het electoraat was is nu gezakt tot amper 46 procent.

Wat is hier de voorbije jaren gebeurt?

Enkele cijfers om een beeld te vormen over hoe het was .. en om de verschillende uitslagen sinds 2011 even te verduidelijken.

In Spanje is er stem recht .. geen plicht. Er leven 48.500.000 mensen in dit land, waarvan 35.800.000 dat stemrecht hebben en 22.750.000 het gebruikten bij de verkiezingen van december 2015.

De resultaten van 2015 en 2011  (Podemos bestond nog niet in 2011 en Ciudadanos was een regionale partij)

Partido Popular PP (conservatief rechts)

20 december 2015          7.215.752(28,72%) = 123 zetels                

20 november 2011          10.866.566(44,63%) = 186 zetels

Partida Socialista Obrero España (sociaal democratisch)

20 december 2015          5.530.779(22,01%) = 90 zetels

20 november 2011          7.003.511(28,76%) = 110 zetels

PODEMOS (progressief, vele burgerplatforms)

20 DECEMBER 2015         5.189.333 (20.66 %) = 69 zetels

Ciudadanos (neo liberaal)

20 december 2015          3.500.541(13,93%) = 40 zetels

Izquerda Unida (Linkse, Groene, Communistische partij)

20 december 2015          923.105 (3.67%) =  2 zetels

20 november 2011          1.686.040 (6,92 %) = 11 zetels   

Je moet geen Einstein zijn om te bemerken dat de twee traditionele partijen respectievelijk  3.650.814 (PP) en 1.472.732 (Psoe) kiezers hebben verloren. Een ware aardverschuiving .. op één legislatuur zie je 5.123.546 mensen hun stem uitbrengen op een andere partij.

Ook vele IU kiezers zijn naar Podemos gegaan. Niet minder dan 700.000 personen opteerden dat een stem voor de paarse partij nuttiger was. Beetje spijtig die competitie, omdat er heel veel gelijkenissen bestaan. Het is daarom ook niet meer dan logisch dat beide partijen deze keer hun krachten bundelen en samen naar de kiezer trekken. Dat is tevens de reden dat Unidos Podemos heel erg dicht bij de PP komt qua stemmenaantal. De mainstream pers verkondigt al maanden dat er niks gaat veranderen, ik beweer het tegenovergestelde. Het gaat erg spannend worden deze zondag.

Wat is de verklaring voor dit toch wel stevig verlies van de twee groten?

Het is makkelijk uit te leggen, maar er zijn tientallen redenen, ik begin met de PP. Het totalitair beleid van de PP de laatste vier jaar heeft dit land murw geslagen. Met een absolute meerderheid hebben die met de mokerhamer de modale bevolking menig klap verkocht. Een typische illustratie van de oude politiek van vorige eeuw. Het was soms halucinant. Een frapant voorbeeld. Die dag in 2012 dat men in educatie 10.000.000.000 euro wegbezuinigde (ja, U leest het goed, tien miljard euro) en duizenden lesgevers en geefsters zonder werk kwamen te zitten, scholen hadden niet genoeg budget om basisvoorzieningen te garanderen, die zelfde dag schonk men 11.000.000.000 euro aan de instellingen van de kerk. Dit zijn jaarbedragen! De jaren nadien werd er even sterk geknipt in de budgetten der educatie, gezondheidszorg enz.. maar de kerk bleef elk jaar het identieke bedrag ontvangen. Zelfs de meest gelovige mensen keken verbaasd op.

Nog een bommetje lossen, het bedrag dat men ziet verdwijnen door corruptie is PER JAAR 45.000.000.000 euro. Waarbij voor 70 procent de grote bedrijven en multinationals en de rijkste bourgoisie caste de ´zondaars´ zijn. Bedrijfsleiders , steekpenningen, PP en Psoe .. het past op één bordje.

Op die vier jaar dat de PP ´bestuurde´ heeft men in educatie, gezondheidszorg, cultuur, sociale voorzieningen en pensioenen 121.000.000.000 euro wegbezuinigd. Werkloosheid en niveauverlaging als gevolg. Duizenden mensen, vooral jongeren, trokken naar het buitenland.

Nog een bom vanjewelste. Op 4 jaar tijd heeft Rajoy en zijn ploeg 33.000.000.000 euro uit het spaarpotje van de sociale zekerheid gehaald. Dat spaarpotje is nu half leeg en als men aan dit ritme verder doet is er in 2018 geen geld meer om de pensioenen te betalen.

Het redden van de Spaanse banken heeft sinds 2008 bijna 219.400.000.000 euro gekost, en amper 3 % is gerecupereerd. Alles op de kap van de gewone belastingbetaler en betaalster.

Ik zou nog een tiental paginas kunnen volschrijven met verbijsterende feiten en cijfers van zovele jaren wanbeleid. Ik gebruiik deze woorden weldoordacht. Men zou nog kunnen zeggen, ok, als het enig resultaat zou gehad hebben, als men in Spanje werk zou hebben gecreëerd, dat de wachtlijsten in de hospitalen zouden weggewerkt zijn, dat de economie zou draaien, als het land in betere doen zou zijn geweest …  dan zou deze kritiek ongepast zijn, ware het niet dat de situatie niet verbeterd is, en ik durf zeggen dat de toestand slechter is. Er is inderdaad iets minder werkloosheid, maar bijna iedereen die werk heeft gevonden (90 %) ondertekende tijdelijke contracten en verdient een habbekrats. Dus, geen koopkracht, geen draaiende economie, geen inkomsten voor de sociale zekerheid. Moet ik er nog een tekeningetje bijmaken dat die enorme zware besparingen amper resultaat hadden en hebben voor de bevolking. Maar er zijn vele nieuwe miljonairs bij gekomen en degenen die al miljonair waren hebben hun fortuin zien stijgen met 20 procent. Dat ziet de gewone man en vrouw in de straat niet graag.

Niet alleen op economisch vlak heeft men geblunderd. De corruptie bij de PP is onwaarschijnlijk indrukwekkend. Er werden wetten gestemd die menig mens gewoonweg niet begrijpt, ondenkbaar in de 21 ste eeuw. Bijvoorbeeld een wet waar men de tijd die justitie heeft om corruptiezaken te behandelen verkorte, van één jaar naar zes maanden. Resultaat .. menig corruptiezaak is nu ´verjaart´. Bij wijlen leek het wel dat we terug in een dictatuur leefden. Het is verboden om te protesteren nabij parlement of andere instellingen, het koningshuis beledigen wordt zwaar bestraft, protesteren tegen een huisuitzetting, foto´s nemen van politie of een stakingspicket opzetten worden beboet met een dwangsom tussen 600 en 600.000 euro en/of gevangenisstraf…, al dit gaat volledige in tegen het recht op vrije meningsuiting. Ik heb het niet over het gebruik van geweld, dat is nooit goed: Het gaat hier over beperkingen van vrijheid. En bijna al deze wetten werden goedgekeurd bij decreet. In het parlement werd niet eens diepgaand gedebateerd. Mariano Rajoy lachtte in zijn vuist en deed wat ie wou.

Dat is nu voorbij , eender wat de uitslag zal zijn, de absolute meerderheid kan niet meer, en de PP heeft schrik, panische angst eerder, het zweet stroomt van hun rug, nagelbijten is her en der vast te stellen.. en je mag er zeker van zijn dat er nog ontelbare lijken in heel veel kasten zitten. Bijvoorbeeld, de renovatie van het Partido Popular partijkantoor in Madrid werd betaald met zwart geld. Enkele schatbewaarders van de PP zitten in de cel wegens verduistering en gesjoemel. Uiteraard deden ze dat met medeweten van hun partij, doch die wast de handen in onschuld en beschuldigd nu hun gewezen penningmeester van diefstal en wat dan ook. Al die zaken zijn in behandeling .. uitspraak uiteraard verwacht na de verkiezingen.

De Psoe kampt min of meer met de zelfde problemen. Corruptie in Andalucia, in Galicië en in enkele lokale gebieden en een enorme tweespalt tussen de behoudsgezinde garde en de meer progressieve socialisten. De druk op Pedro Sanchez is enorm. Hij moet bij de verkiezingen de schade weten te beperken want in zijn eigen partij zitten er enkelen te wachten om de macht over te nemen, en dat zijn mensen van de oude garde.

Het ergste is dat men die oude politieke garde schaamteloos ziet liegen ..  als ze door een wakkere journalist of journaliste een moeilijke vraag voorgeschoteld krijgen, waarbij ze niet kunnen huichelen, dan wordt haastig overgeschakeld op andere feiten die ver van de Spaanse politiek staan. Venezuela is hier het vierde meest gebruikte woord in de campagne. De PP is erg sterk in die dingen. Ze weten dat als je een leugen maar genoeg herhaalt de bevolking het op de duur wel aanneemt voor waar. Ook de Psoe gebruikt die taktieken.

Het is soms niet mooi om aan te zien. Flagrante onwaarheden, gemanipuleerde statistieken, persoonlijke aanvallen en meer van dat onwelvoeglijk gedoe is overal aanwezig. Maar op de één of andere manier zigzagt Unidos Podemos daar redelijk zorgeloos tussendoor. Hoe meer haat en nijd er gespuid wordt .. hoe sterker Unidos Podemos in de peilingen stijgt: En dat maakt de trationele partijen nog furieuzer .. en de slagen onder de gordel nemen toe. , met weer het zelfde resultaat.

En dan vraagt men zich af waarom de bevolking de politiek beu is.

Op vrijdag waren er de traditionele afsluitceremonies van de verkiezingscampagne. Het was weer het zelfde liedje. De PP haalde het zwaarste geschut boven en had het enkel over de ¨nakende ramp¨als de ¨slechten¨winnen, duidelijk refererend naar Unidos Podemos.

De Psoe blijft weigeren te zeggen wat ze van plan zijn na de verkiezingen .. met wie willen ze de coalitie vormen, met Unidos Podemos? Of gaan ze een rechtse meerderheid steunen door zich te onthouden bij de regeringsvorming.

Ciudadanos heeft een flauwe campagne achter de rug .. ze blijven er op hameren dat de grote coalitie Psoe, PP en zijzelf de juiste optie is .. en het vreemde is dat ze mathematisch niet eens nodig zijn. Hun laatste meeting trok amper 800 supporters.

Unidos Podemos sloot zijn campagne af in Madrid voor bijna 15.000 kijklustigen. Heel de namiddag feest met concerten en in de latere avond de boegbeelden die hun boodschap brachten .. nadrukkelijk met een oproep naar de twijfelende kiezer en zich dusdanig presenteert als enige partij die de PP kan overtreffen.

Zondag, latere avond weten we het. Ik blijf bij mijn analyse … PP en Psoe verliezen nog meer kiezers, Unidos Podemos stijgt, Ciudadanos status quo. De kleinere regionale partijen eveneens status quo , de partij voor de dieren (Pacma) zal wel stijgen maar geen zetel halen. Vox (extreem rechts) en de Falangistische partij (extreem rechts) blijven onbeduidend klein en dat is maar goed ook. Maar werken met cijfers of percentages is deze keer behoorlijk moeilijk.

De laatste peiling (één week geleden) gaf de PP 28.9 %, Podemos 26.4 %. Psoe 19.8 % en Ciudadanos 14 %.

Om het in één zin te verwoorden. Wordt het een progressieve regering .. of een conservatieve? Spannend.

Jan Van Rymenant