Deze ochtend hadden we
nog een bezoek aan een dienstencentrum van ACFTU Beijing voor
vakbondsleden.  Min of meer vergelijkbaar
met een dienstencentrum van het ACV. Zij het dat ze er hier ook de aanvullende
ziekteverzekering bij nemen, iets wat bij ons bij de mutualiteit zit.  En dat het dienstencentrum dat we bezochten
vooral diensten aan bod op afstand, via e-mail en call center;  de contactdiensten zitten decentraler. Al was
het meest opvallende verschil dat de vakbond hier ook aan matchmaking doet.  Hoe zo? U
bedoelt dat u ook aan arbeidsbemiddeling doet? 
Neen, neen, we brengen jongens en meisjes samen die een huwelijkspartner
zoeken.  De vakbond dus al
huwelijksmakelaar, dat we daar nog niet aan gedacht hebben.

Deze middag hadden we,
op het einde van onze studietrip, een nabespreking met twee Belgen in Beijing.  De ene kent u ongetwijfeld: Stefan Blommaert,
VRT-correspondent voor 
Zuid-Oost-Azië.   De andere kent u
heel misschien van zijn boek Toxic
capitalism: Gilbert Van Kerckhove. 
Hij is al heel lang actief in China als ondernemer en consultant, lang voor andere Belgische
ondernemers hier voet aan de  grond
zetten.  Behorend tot het beperkt kransje
van buitenlanders die hier ooit een permanente verblijfsvergunning kregen; 6.000
in totaal slechts, zegt Van Kerckhove. 
En bijzonder sterk bewogen door de ecologische vraagstukken.  Are we
the last generation on earth?, is de uitdagende ondertitel van zijn boek,
dat vooral ingaat op die reuzengrote ecologische voetafdruk van China.   

Opvallend bij beide
Chinakenners: een toch wel bijzonder kritische kijk op de ontwikkelingen in China
en op het Chinese beleid.   Ik vat het samen
in “tien plagen”.  In eigen woorden, dus geenszins
Blommaert en Van Kerckhove bindend, tien uitdagingen waar dit land in zijn rush
naar de toekomst mee worstelt. 

1.      
Kloof tussen peptalk en delivery.   Vergeet
het beeld van de rigoureus uitgevoerde planmatige aanpak.  Al te vaak blijft het bij ambitieuze doelstellingen
en fraaie voornemens vanuit de centrale partijcenakels, maar schort er iets aan
de concrete beleidsuitvoering.

Oorzaken:
zie 2, 3 en 4; en de combinatie ervan.  

2.      
Verlamming door interne weerstanden binnen de
partij.  Onderschat niet, stellen Blommaert en Van
Kerckhove, hoe de nieuwe beleidslijnen telkens dreigen te worden tegengewerkt
door het verweer vanuit een soort van Chinese nomenklatoera, die
sleutelposities bekleedt in de partij,  de
administratie en de staatsbedrijven, inclusief de joint ventures met
staatsmeerderheid.   Van zodra die hun
privileges dreigen te zien aangetast, gaat die elite aan het lobbyen om
veranderingen tegen te houden.

3.      
Naar een klasse van Chinese superrijken.  Net zoals in de Verenigde Staten of in Rusland is hier in China een
klasse van superrijken ontstaan, vanuit corruptie, speculatie en/of
privatisering op zijn Russisch, naargelang. 
Weet dat de ongelijkheid hier zelfs groter is geworden dan in de
Verenigde Staten, stelde Van Kerckhoven nogal gewaagd, al gaf hij ook dat dat betrouwbare
cijfermatige vergelijking niet evident is. 
Andere getuigen volgens Van Kerckhoven: in de uitgaansbuurten rijden
vandaag de allerduurste sportwagens rond; en ook al is privéluchtverkeer in
China nauwelijks mogelijk, doen verkopers van grote privéjets hier vandaag
gouden zaken, voor het statusgewin van de superrijken.

4.      
Kloof tussen centrale oriëntaties en decentraal
beleid. Dit is een onmetelijk
groot land, waar het überhaupt onmogelijk is dat Beijing alle touwtjes in
handen heeft.   Veel hangt er ook van af
hoe decentrale overheden, steden en regio’s, met de beleidslijnen omgaan.  Waardoor er vaak ook een kloof gaapt tussen
centrale oriëntaties en decentraal beleid. 

5.      
Groeiende xenofobie.  Migranten van buiten China heb je hier weinig,
behalve dan de ondernemers en kaderleden die voor de buitenlandse investeerders
werken. Van Kerckhoven had het even over een groeiende weerstand tegen deze buitenlanders,
als relatief nieuw verschijnsel.  Zij worden
wat in de nek aangekeken als diegenen die de Chinese rijkdommen komen
weghalen.  Sfeerschepping vanuit de groep
van nieuwe Chinese superrijken (zie 3.) zou hier niet vreemd aan zijn. 

6.      
Dramatisch hoge milieukost.   De economische boost,
geconcentreerd op een relatief kleine oppervlakte, samengaand met een
doorgedreven urbanisering en uitbreiding van het wagenpark, heeft bijzonder zware
milieuproblemen veroorzaakt.   Zeker in
Beijing, waar Blommaert en Van Kerckhoven leven.  Verergerd door het feit dat Beijing deels
omgeven is in door bergen.  Als dan de
wind slecht staat en de zware industriële luchtvervuiling de stad wordt
ingeblazen is de smog vaak te snijden. 
Nog versterkt door het feit dat de steenkoolcentrales voor de
stadsverwarming midden de stad staan. Het is de meest bekende uitwas.  Minder bekend is de zware industriële
pollutie buiten de steden en het zware gebruik van pesticiden.  Eerste antwoord van de Chinese overheden nu:
bijzonder zware investeringen in hernieuwbare energie, met ontzaglijke grote
windmolenparken en oppervlaktes zonnepanelen. 
Met gekoppeld dan wel de uitdaging die nieuwe bevoorrading aan te
sluiten op het elektriciteitsnet.

7.      
Grondstofschaarste.  Ook al is China bijzonder rijk aan grondstoffen, is het land volop op
jacht naar grondstoffen buiten China. En niet enkel in Afrika.  Niet in het minst ook omdat de import vanuit
zee vaak gemakkelijker en goedkoper is dan de verre verplaatsingen vanuit het
binnenland.  Met de voedingsgrondstoffen
is het net als voor de bevoorrading van de industrie-  en energiesector.  China staat bekend als rijstproducerend land,
maar is nu ook een van de belangrijkste importeurs geworden. Met de stijging
van de welvaart stijgt ook de vleesconsumptie, wat dan weer leidt tot immense
import van soja en maïs. 

8.      
Atomisering van de samenleving.  De massale trek van jonge migranten vanuit het platteland naar het
Oosten, heeft tot een dramatische versplintering van de gezinnen geleid.  Het kwam op deze Chinablog al meermaals aan
bod.  Moeder werkt op de ene plaats.  Vader op een andere.  En de kinderen worden opgevoed door de grootouders.  Als een van de prototypes.   Terwijl die moeder en die vader ook nog
nauwelijks een sociaal leven hebben – ze leven om te werken -, het weerzien met
de familie ter gelegenheid van de grote trek huiswaarts rond Chinees nieuwjaar
daargelaten.

9.      
Vergrijzing van de bevolking.  Het
beeld dat ons van de Aziatische landen vaak wordt voorgehouden is dat van een
jonge, hardwerkende, dynamische bevolking; tegenover een verouderend, indommelend
Europa.  Dat beeld klopt in elk geval
niet voor China, geconfronteerd met een sterke vergrijzing, door de combinatie
van een sterk stijgende levensverwachting (samengaand met de stijgende
welvaart), het oud worden van de babyboomgeneratie en de bewuste inperking van
de generaties nadien via de “één kind”-politiek.  Een recent Chinees demografische rapport
verwacht dat China in 2030 Japan heeft ingehaald als oudste bevolking van de
wereld. Je zult dat ons nooit een plaag horen noemen.  Maar het is voor de Chinese samenleving wel
een gigantische uitdaging.  Dat erkennen ook
Blommaert en Van Kerckhove.  Komt bij,
zeggen ze, dat de wettelijke pensioenleeftijd hier naar Westerse maatstaven
bijzonder laag is: 60 jaar voor mannen en 55 jaar voor de (meeste) vrouwen. Onhoudbaar.  En dus zijn ze een pensioenhervorming in de
steigers aan het zetten.  Zij het met
onduidelijke uitkomst.  Met alvast ook voorfinanciering
van de vergrijzingskosten met een fonds, met in het bijzonder bijdragen vanuit
het staatsbedrijven.  Een soort
Zilverfonds, zoals wij dat kennen, maar dan een waar effectief geld in komt.

10.  
De controle  op het doen en laten.  Dit land blijft de ambitie hebben het doen en laten van zijn burgers (en
zijn buitenlanders) vergaand te controleren. 
We hoorden al van Belgische ondernemers hier hoe ze het gevoel hebben in
de gaten te worden gehouden door de camera’s die overal staan.  Stefan Blommaert vertelde ons over de
frequente incidenten met de lokale politie, wanneer hij voor de VRT op reportage
ging buiten Beijing.  En over de geringe
bewegingsruimte die de binnenlandse media krijgen.  Maar Blommaert voegt er ook aan toe dat de
staat door de opkomst van de sociale media grip verliest.  Ze trachten het internetverkeer wel vergaand te
controleren.  Ambetante berichten worden
binnen de kortste keren verwijderd. 
Alleen, die censuur is niet meer opgewassen tegen de snelheid waarmee
dit soort berichten via de sociale media circuleert, zodat die censuur kaas met
gaten wordt.

Meer over Gilbert Van Kerckhove op zijn website:
www.toxiccapitalism.com.  Een interview met hem vind je ook in het boek
van Tjhoi Ng Sauw Made in China, dat we op deze Chinablog al eerder vermeldden.
 Interessant ook om Stefan Blommaert te
volgen via zijn twitter: https://twitter.com/StefanBlommaert