“De stilte die doodt”

Aanschouw onze trieste maar begrijpende blikken.

We wenen allen over het heengaan van onze broers en zussen.

Samen nemen we hun stoffelijke overschotten waar in de stilte van eenieder woedt een storm van verzet.

Onder een stroom van tranen die onze gezichten overspoelt herinneren we ons de beelden van onze overledenen

en zoeken we onophoudelijk, maar vergeefs, de beulen van deze onschuldigen.

Maar helaas! We verzetten ons in stilte. Alles wemelt in ons hoofd, onze lippen trillen, gejaagd om te spreken.

Maar helaas, we worden nog steeds, reeds gedurende meer dan een eeuw, beïnvloed door Dame La Peur (mevrouw angst)

Angst die ons toeschreeuwt en deze woorden brult: «Ween tot er bloedende tranen vloeien, maar zwijg! Geen woord!»

Neen tegen alle misdaden. Tijdens onze begrafenisdiensten zingen we refreinen van verdriet en wanhoop:

Het is Gods wil, God geeft, God neemt, Gezegend is de naam van God

Als de zee zich ontketent, Als de wind giert, Als het bootje afdrijft

Wees dan niet bang voor de dood.

Pèp la travèse (Le peuple a traversé – Het volk is overgestoken)

Dlo lanmè a dèyè (Et la mer a suivi – De zee is gevolgd)

Sab la cho anba pye l (Le sable chaud aux pieds – Heet zand onder de voeten)

Paradi a byen lwen l (Le paradis est bien loin – Het paradijs is veraf)

Granmèt la se li ki sèl espwa mwen (Dieu est mon seul espoir – God is mijn enige hoop)

Nan li sèl mwen mete tout konfyans mwen (A lui je donne toute ma confiance – Hem geef ik mijn volle vertrouwen)

Se li kap vini pou delivre mwen (Il va venir pour me délivrer – Hij zal mij komen verlossen)

Pou l sove m anba tout sa ki mal (Pour bien me sauver du mal – en mij redden van het kwaad)

Gade tray mwen (Regarde mon sort – Kijk naar mijn zware beproeving )

Gade Mizè mwen (Regarde ma misère – Kijk naar mijn ellende)

O Bondye vin delivre m (O Goede God, kom mij redden)

Maar als het warme zand onze voeten verbrandt, als de zee zich echt ontketent tegen ons,

als het paradijs zo ver weg is, als we moeten afwachten tot de Goede God ons verlost van onze pijnen

net als we ten slotte erkennen dat er zoveel verbittering is,

Dan is het onloochenbaar dat ons leven een hel geworden is.

En waarom is het nodig vriendelijk te zijn in deze hel?

Kunnen we tenminste niet met één stem roepen

“Neen tegen alle misdaden”?

Is dat geen groot teken van verbondenheid?

Zoveel vergeten voorbeelden

• Mahatmi Gandhi. Door zich geweldloos te verzetten boden de Indiërs enkel weerstand met hun broze lichaam, hun intelligentie en hun wil, daagden ze de misdadige wetten uit en de repressie en trotseerden zelfs de zwaar bewapende Engelse militairen die hun land bezetten.
• De Argentijnse Dwaze Moeders van de Plaza de Mayo schreeuwden om hun vermoorde en verdwenen kinderen. Zonder enig geweld, getooid met een witte hoofddoek betoogden ze rond het regeringspaleis. Door hun volgehouden beweging slaagden ze erin de aandacht vast te houden, zowel nationaal als in de internationale wereld. Het was een striemende aanklacht van moedige vrouwen die de misdaden van de militaire junta aan de kaak stelden. Het enige wat hun zonen deden was gerechtigheid en een einde aan de repressie vragen.
• De studentenbeweging en oppositie op het Tienanmenplein in Peking. De hongerstakingen, de massabijeenkomsten op dit “Plein van de Eeuwige Vrede”, de zucht, de roep om transparantie, om onvervalste democratie.

Wenen, roepen en praten tijdens de begrafenisplechtigheden,

Kinderen, jongeren, ouderen toepen, wenen maar bovenal praten,

Zij wisselen van gedachten met de levenloze lichamen aan wie ze vragen:

Wie zorgt nu voor de kinderen? Met wie ga ik nog babbelen op de speelplaats?

Jij was mijn rolmodel. Je verliet mij te vlug. Je had op mijn hulp moeten wachten.

Op weg naar het kerkhof staren we naar elke voorbijganger in de hoop de moordenaars te identificeren.

En zie, twee motorrijders rijden voorbij die perfect beantwoorden aan de beschrijving van de beulen:

gescheurde jeans, geschonden gezichten, bijna blote voeten…

Delmas 33, een IDP-kamp in Port-au-Prince. © UN Photo/Sophia Paris

Maar vergeef me! Ik heb me zojuist bezondigd aan discriminatie. Maar wat dan nog?

Ik moet toegeven dat niet alle families dit geluk hebben,

het geluk om het lichaam van hun overledenen terug te vinden en te kunnen rouwen.

Er zijn er die een vriend gaan bezoeken, foto’s nemen voor een reportage, zoals het geval was met Vladimir

en zij die vermist zijn, een eindeloze rouw voor familie en vrienden die de werkelijkheid als geruchten beschouwen.

Absurde medeplichtigheid

Op Facebook hebben boodschappen zoals die van de jonge socioloog John een sneeuwbaleffect: “Tot mijn grote spijt ben ik niet in staat om al mijn dierbare landgenoten naar een ander land te brengen. Indien jullie mij nodig hebben verklaar ik publiekelijk dat jullie mij niet gaan terugzien in Haïti. Ik raad jullie aan om voorzichtig te zijn en niet in Haïti te blijven!”

Ontvoeringen, moorden, corruptie, onrechtvaardigheid, honger, ellende, schipbreuken onderweg naar betere oorden, inflatie, het volledig ontbreken van de meest elementaire voorzieningen.

‘Stop het stelen van geld van PetroCaribe’. Foto: Medyalokal / CC 4:0

Onze huurster, Dame La Peur, zegt ons nadrukkelijk “Stil, zwijg!”

Een vermaning die goed lijkt te werken,

wanneer we het aantal slachtoffers onder ons tellen,

wanneer we de diepte van het sociaal onrecht observeren

en onze stilte van twijfelaars en lafaards.

Maar wat een absurde medeplichtigheid nu wij stom en zwijgzaam de slachtoffers blijven tellen.

Elke minuut die voorbijgaat komen er nieuwe bij, de ene al vreselijker dan de andere.

Slachtoffers van vlees en bloed

• Evelyne Sincère (22 jaar) ontvoerd, verkracht, dood geslagen en vervolgens halfnaakt gedumpt te Delmas (24 november 2020);
• Fotojournalist Edris Fortuné, camera in de hand, door de politie mishandeld die hem traangas in het volle glaatr spoot (januari 2021);
• Germain Saint-Fleur, 50 jaar, veiligheidsverantwoordelijke bij UNICEF en hoge politieofficier, neergeschoten met meerdere kogels in het hoofd door motorrijders onder het oog van de camera’s van de grootste mobiele telefoonmaatschappij van het land en vlakbij een van de belangrijkste internationale hotelketens (januari 2021);
• Een zestienjarige scholiere, gehospitaliseerd na ineen geslagen en verkracht te zijn door anonieme aanranders (januari 2021);
• Advocaat Monferrier Dorval, stafhouder en professor aan de universiteit, gedood op weg naar huis in de wijk van de President van de Republiek; het bleek heel onvoorzichtig te zijn voor de rechters om deze zaak te onderzoeken (augustus 2020) (zie Petitie Haïti: “Stop stilzwijgen en internationale medeplichtigheid”);
  

  Op 28 augustus 2020 werd Monferrier Dorval, stafhouder van de Orde van Advocaten in de hoofdstad Port-au-Prince vermoord. Foto: unknown author/CC BY SA:4:0

• Vrouwen en meisjes verkracht door misdadigers die hun autobus achtervolgden niet ver van Bassin Bleu (september 2020);
• vijftien kinderen verbrand en verstikt in de brand van het weeshuis van Fermathe (februari 2020);
• Quérelène Julien, 49 jaar, haar dochter van 9 en haar zoon van 16, in stukken gehakt met machetes in Poste-Métier, een afgelegen dorpje bij Port-de-Paix; een verachtelijke misdaad door bandieten die meerdere malen in de gevangenis terechtkwamen maar tegen borg opnieuw werden vrijgelaten (januari 2021);
• Jimmy Telson, 17 jaar, van het College Méthodiste van Puits-Blaints, had een vermoeden dat er iets ging gebeuren en vluchtte weg van de verschrikking; de bandieten die hem probeerden te kidnappen schoten hem neer in aanwezigheid van zijn vader die hem kwam oppikken na school (november 2020);
• Een 14 jarige scholierster badend in haar bloed op de hete asfalt, nu vandaag (25 januari); het vreselijke resultaat van een banale discussie tussen twee reizigers met vuurwapens (januari 2021);
• Omwille van een schram op zijn dure voertuig met verduisterde ruiten, onvrijwillig aangebracht door de chauffeur van een TapTap (publieke taxi) trok een gewelddadige man zijn revolver en schoot hem leeg op de bestuurder en de 8 inzittenden in het hart van de stad St-Marc (januari 2021);
• Een 10-jarige jongen van het 4de leerjaar uit de handen van zijn moeder gerukt door ontvoerders op weg naar de school in Carrefour (januari 2021);
• Jean-Renold, een onbaatzuchtige man, kwam terug van een bloedschenking in Verettes in een poging zijn vrouw te redden die gehospitaliseerd is in Gros-Morne; onderweg ontvoerd door een van de grootste ‘gang’ netwerken van Artibonite (december 2020);
• De jonge Mical Samul, laatstejaarsstudent aan de Faculteit Landbouw en Veeartsenij, gedood te Clercine met een kogel in het hoofd door een agent van de gemotoriseerde brigade van de nationale politie; in een rapport van het faculteitsdecanaat konden we volgende 3 opmerkelijke zinnen lezen: Als zij die volgens de Grondwet de plicht hebben burgers en goederen te beschermen verworden tot moordenaars, die koudweg vreedzame burgers uitschakelen zonder reden of motief, moet het collectieve bewustzijn aangesproken worden en moet de zoektocht naar gerechtigheid een dringende noodzaak worden…, Wie wordt het volgende slachtoffer? Het is tijd om deze kraan van bloed dicht te draaien en deze helse machine te stoppen die rouw en verwoesting zaait in het hart van de maatschappij (september 2020);
• Scholieren van de Route de Frères manifesteren luidkeels “Marlie moet vrijgelaten worden. Haar ouders hebben geen financiële middelen”, maar ook de moeder van de jonge Rubens, 22 jaar, het vriendje van Marlie en samen met haar ontvoerd door dezelfde bende, vraagt zich af waar haar zoon zich bevindt wanneer ze achteraf zijn dood verneemt, weliswaar onofficieel, via tussenpersonen (januari 2021);
• De jonge student (Alex) aan de Université Episcopale werd met twee kogels geraakt, een in de nieren en een in de buik, toen hij na de les op het voetpad aan het praten was met een studente op 150 meter van de campus en op 100 meter van het Presidentieel Paleis (januari 2021);
• Grégory Saint-Hilaire, student aan de Hogere Normaalschool, verloor het leven nadat hij geraakt werd door een projectiel afgevuurd door een agent van de Veiligheidseenheid van het Presidentieel Paleis. Dit gebeurde toen dat een groep studenten bijeenkwamen (in hun school op 50 meter van het Presidentieel Paleis) om de toepassing te eisen van een akkoord met het Ministerie van Onderwijs en Beroepsopleiding (MENFP). Met dit akkoord werd hun stage en benoeming in de openbare onderwijssector geregeld (mei 2020);
• De vriend van Doudou die bij het vallen van de nacht op de Weg Delmas 75 een overheidsvoertuig met donkere ruiten voor zich zag stoppen. Twee mannen met gescheurde vuile kleren stapten uit en richtten hun pistolen op hem. Hij had de moed om met zijn voertuig op een van hen in te rijden. Thuisgekomen voelde hij de scherpe pijn van zijn opengerijte arm. (januari 2020)

Een lerares toont een kogelgat door gewapende milities in het klasbord. Foto: Judith Mirkinson

De overheidsinstanties spreken zelden over dit grenzeloze geweld. Ze praten veeleer over carnaval, over de duur van een presidentieel mandaat, over de verkiezingen, over hun loze beloftes. Deze overheidsinstanties beschuldigen de politieke oppositie op een onverantwoordelijke manier, zonder bewijzen, gewoon om zich van de situatie af te keren: “Wij zijn het niet, het is onze vijand die alles wil destabiliseren. Wij hebben hier niets mee te maken”.

De nationale politie is versplinterd, opgesplitst in verschillende afdelingen waarvan sommigen zich koudweg omvormden tot gewapende gangs. Politiemannen betogen zonder uniform op straat betogen met hun oorlogswapens in de hand. Zij bepalen volgens hun criteria welke voertuigen, welke gebouwen in brand worden gestoken en wie moet worden uitgeschakeld, misdaden die ze vaak provoceren of aandikken zonder welke hun betogingen waarschijnlijk niet genoeg ‘likes’ zouden krijgen. Dit zijn losgeslagen en totaal ontspoorde openbare veiligheidsdiensten.

Wanneer komt de dageraad?

Miljoenen burgers lijden honger len leven in erbarmelijke omstandigheden, zonder enig greintje hoop.

Zeg ons dan , Dame La Peur), de stilte waarover je ons aanspreekt, waarvoor dient die?

Hoe lang en hoeveel moeten we nog lijden vooraleer we worden gehoord?

Wanneer zal ons verzet weerklank vinden, wanneer gaat men ons antwoorden?

Stop deze vreselijke misdaden, neen aan dit onmetelijke geweld. Dit is nu al een halve eeuw aan de gang.

Ikzelf tijdens de rouwplechtigheid van Saint-Fleur: Ik schreef letters, brieven en vooral namen, namen van duizenden slachtoffers, maar ook de namen van het handvol mannen en vrouwen die de macht handhaven of elkaar vermoorden of… die eerder ons doden en ons zonder toekomstperspectief laten, dit al een halve eeuw lang.

Tijdens de rouwplechtigheid van Saint-Fleur waaraan senators, voormalige parlementsleden, rechters, advocaten, vrienden, neven, nichten van de President deelnamen, heb ik geweend, zowel voor het heengaan van één van de zeldzame integere mannen van ons land als voor de hypocrisie en lafheid die in grote letters op de kledij van vele anderen geschreven staat.

Zolang we, zoals de moedige helden van het geweldloos verzet, niet optreden tegen de onrechtvaardigheid, de criminaliteit en de armoede.

Maar we hebben vooral geweend, allen samen , omdat we beseffen dat al deze misdaden ongestraft zullen blijven.

Mijn lieve Haïti, wanneer komt jouw dageraad?

Julien Deroy is landbouwingenieur. Hij stichtte en leidt samen met een aantal studiegenoten de landbouwcoöperatie ‘Agribel’. Bij deze coöperatie runnen zij ook een opleidingscentrum ‘landbouwtechnieken’ voor volwassenen. Met dit sociaal ondernemerschap toont Julien dat zij een belangrijke troef zijn voor hun land. Voordien was Julien werkzaam in de ngo-sector. Julien doctoreert in Haïti in samenwerking met de Campus d’Arlon van de Université de Liège.

Een aantal personen en organisaties hebben zich verenigd rond een petitie die het brute geweld in Haïti en de internationale stilzwijgendheid hierover aanklaagt. Zie Petitie Haïti: “Stop stilzwijgen en internationale medeplichtigheid”.

Lees ook:

7 februari 1991: eerste democratisch verkozen president Haïti legde de eed af… voor 111 dagen

Haïti 2010, een historische terugblik

De VS ‘sanctioneren’ Haïtiaanse beulen die ze zelf financierden

EU ziet geen fraudeprobleem in komende verkiezingen Haïti, bevolking denkt er anders over

EU weigert actie tegen Duits bedrijf betrokken bij corruptie voor verkiezingsfraude in Haïti