Naar aanleiding van de 135e verjaardag van de schietpartij in Roux:
De stakingen van 1886.
Voorbode voor een eeuw sociale vooruitgang en sociale zekerheid.
“Zij die door het gerecht werden veroordeeld, zijn vrijgesproken door de geschiedenis. De bewustwording die na de schok van 1886 is ontstaan, heeft de bloei bevorderd van de sociale wetgeving die ons land en de mensheid eer aandoet. 19 arbeiders verloren het leven op 26 en 27 maart 1886.” (Tekst op het gedenkteken, vlakbij La Place Wauters in Roux.)
1886
Ondervoeding, ongezonde huisvesting en epidemieën zoals pest en cholera leiden tot een opstand van de “verworpenen der aarde”. Wanneer de arbeiders geconfronteerd worden met een belangrijke loonsverlaging en een aanzienlijke toename van de werkloosheid als gevolg van ontslagen en sluitingen, besluiten zij terug te vechten en te gaan staken.
Wanneer zij tegelijkertijd geconfronteerd worden met fabrieksbazen die de uiterlijke tekenen van rijkdom niet verbergen en wanneer de winsten van banken en bedrijven exploderen, komen de arbeiders in opstand. De boel ontploft, de arbeiders revolteren! (De geschiedenis van de arbeiders- en sociale beweging is rijk aan dergelijke bewegingen.)
De boel gaat aan het rollen in het Luikse, waar de arbeiders op 18 maart 1886 de vijftiende verjaardag van de Commune Van Parijs herdenken. De debatten spitsen zich toe op de ‘sociale kwestie’ en zullen uiteindelijk uitmonden in een brutale explosie van woede.
Bovenop de ellendige werkomstandigheden, eisen de patroons van hun werkvolk een drastische loonsverlaging en ontslaan ze personeel. In het land dat door Karl Marx werd omschreven als ‘het paradijs van het kapitalisme op het vasteland’.
Elke dag zijn er nieuwe stakingen en demonstraties. Ook in de streek van Charleroi slaat de opstandige vlam in de pan. Een paar nieuwe ovens van de glasindustrie moeten er aan geloven. Het kasteel Baudoux, eigendom van een fabrieksdirecteur, gaat op in de vlammen. Twee symbolen van de uiting van de grote arbeiderswoede.
In de industriële bekkens krijgen de gerevolteerde arbeiders af te rekenen met de gewapende arm van de burgerij: het leger en het gerechtelijk apparaat. Hoogtepunt (sic) van de meedogenloze en bloedige onderdrukking van de stakingen en betogingen is de schietpartij, op 27 maart 1886, in Roux, waar een twintigtal mensen, waaronder mijnwerkers, staalarbeiders, glasblazers en werklozen, worden doodgeschoten.
Na deze gebeurtenissen, met een revolutionnair karakter, wordt er door de regering een onderzoekscommissie opgericht. Die zal, enerzijds, een beperkt aantal nieuwe ‘sociale’ wetten voorstellen. Maar anderzijds, zal haar werk vooral uitmonden in het versterken van de repressieve wetgeving. De burgerlijke macht wil bovenal nieuwe revolutionaire opstanden voorkomen. Diezelfde wetten worden ook vandaag nog gebruikt tegen vakbondsacties, zoals recentelijk in Antwerpen en Luik.
Zullen deze gebeurtenissen geboekstaafd blijven als het startsignaal voor de sociale wetgeving, dan mogen we vooral niet vergeten dat het, door deze omstandigheden van ontluikende klassebewustzijn, vooral geleid heeft tot het spoedige ontstaan van de Parti Ouvrier Belge (POB), de socialistische arbeidersbeweging en de christendemocratie.
Na deze gebeurtenissen in Charleroi, zien we de ontwikkeling van een onstuitbare en ononderbroken beweging, die zal bijdragen tot de geleidelijke verbetering van de levensomstandigheden van de arbeiders en de Belgische bevolking.
Om een voorbeeld te geven: Het is in 1887 dat de provincieraad van Henegouwen, op voorstel van dokter Descamps, het Instituut voor bacteriologische analyses opricht. Vanaf 1904 wordt dit het Provinciaal Instituut voor Hygiëne en Bacteriologie. Het belang van dit initiatief is van zeer groot belang. De elementaire hygiëneregels waren door de bevolking immers niet gekend. De bescherming van de werknemers op het werk werd door de fabriekseigenaars totaal genegeerd.
De stakingen van 1886, de stakingen die erop volgden en de arbeidersstrijd de afgelopen 150 jaar hebben geleidelijk, met vallen en opstaan, soms met forcing of gebruik makend van de mogelijkheden, bijgedragen tot de opbouw van onze sociale bescherming en democratische rechten afgedwongen. De ‘sociale zekerheid’, met zijn verschillende takken, heeft zo het licht gezien. Alsook de wetgeving over rechten en gezondheid op het werk, en meer in het algemeen: een gezondheidssysteem gebaseerd op kwaliteit en voor de gehele bevolking ruim toegankelijk.
Deze sociale zekerheid – waartoe de aanzet vanaf het begin werd gegeven door strijdbewegingen – is en blijft gebaseerd op het onaantastbare principe van de solidariteit. Tot vandaag genieten wij van de effecten van hun strijd. De huidige gebeurtenissen rond corona bewijzen nogmaals het nut ervan. Het was/is in het belang van de gehele bevolking.
Eerbetoon en respect voor de arbeiders-helden van 1886!
Wij willen de herinnering aan deze historische strijd levend houden. Het is de basis en motivatie voor onze deelname aan de huidige sociale- en vakbondsbewegingen voor een betere sociale bescherming van de werknemers en de bevolking.
Ondertekenaars op 25 maart 2021:
Adrian Thomas, historien MWB
Aline Bingen, Sociologue du travail à l’ULB
Angeline Van Den Rijse, Voorzitter AC en ABVV Oost-Vlaanderen
Anne Morelli, historienne, Professeure honoraire ULB
Antonio Cocciolo, Président FGTB Métal Hainaut-Namur
Bruno Verlaeckt, Voorzitter Algemene Centrale Antwerpen-Waasland en ABVV Antwerpen
Camille Vanbersy, Historienne, CARHOP asbl
Carlo Briscolini, Secrétaire régional, Centrale Générale FGTB Charleroi
Caroline Copers, algemeen secretaris Vlaams ABVV
Chantal Doffiny, Présidente du MOC Charleroi Thuin
Christian Viroux, verrier, ancien Secrétaire Régional CG-FGTB Charleroi
Dominique Fervaille, Présidente du Bureau des Femmes FGTB Bruxelles
Eddy Van Lancker, ABVV Federaal secretaris op rust
Eric Geerkens, historien, Université de Liège
Esteban Martinez, professeur à l’ULB
Estelle Ceulemans, Secrétaire générale FGTB Bruxelles
Fabrice Eeklaer, Secrétaire fédéral CSC Charleroi-Sambre&Meuse
Felipe Van Keirsbilck, Secrétaire général de la CNE (CSC)
Francine Bolle, Docteure en Histoire à l’ULB
François D’Agostino, historien, ACJJ
François Welter, historien, CARHOP asbl
Gaby Colebunders, Volksvertegenwoordiger PVDA
Gaby Jaenen, militant ex-vakbondssecretaris AC-ABVV Limburg
Geoffrey Goblet, Secrétaire général Centrale Générale FGTB
Gerard Monseux, Echevin honoraire de la Ville de Charleroi et socialiste rovien
Gui Heyrman, Secretaris ABVV Metaal, nu op pensioen
Hillal Sor, Secrétaire Général FGTB Métal
Isabelle Wanschoor, Secrétaire principale CNE Hainaut
Jacques Coupez, Conseiller communal honoraire de Charleroi (Parti Communiste)
Jan Buelens, Advocaat Progress Lawyers Network en docent arbeidsrecht UA/ULB
Janneke Ronse, Voorzitter Geneeskunde Voor Het Volk
Jean-Marie Léonard, Atelier Santé Charleroi
Jean-Louis Delaet, Directeur du Bois du Cazier (à titre personnel)
Jef Maes, ex-Federaal secretaris ABVV
Jilali Laaouesj, Docteur en médecine
Jozef Mampuys, historicus, oud-vrijgestelde ACV
Julien Dohet, Historien, Vive la Commune ! Vive la Sociale !
Karel Van Bever, Huisarts, Geneeskunde Voor Het Volk
Laurent Vogel, Chercheur associé à l’Institut Syndical Européen
Leïla Lahssaini, avocate droit du travail, PTB
Luc Peiren, onderzoeker
Ludo Bettens, Historien à l’IHOES
Maxime Coopmans, C-Dast
Marc Goblet, Député fédéral
Marc Moreau, Secrétaire régional CSC-BIE Charleroi
Marc Rigaux, emeritus Hoogleraar arbeidsrecht UA
Mateo Alaluf, Professeur honoraire de l’ULB
Myriam Delmée, Présidente Setca-FGTB
Pascale Vielle, Professeure de droit social à l’UCLouvain
Patrick Deboosere, Interface Demography Department of Sociologie, VUB
Patrick Vandenberghe, Voorzitter ACV-BIE
Paul Lootens, Collectif 1886 Charleroi – Roux
Pierre Cuppens, Secrétaire général CSC-BIE
Riet Vandeputte, Cenforsoc
Robert Plasman, Professeur honoraire ULB
Robert Tangre, Président ACJJ – Association Culturelle Joseph Jacquemotte
Selena Carbonero, Femmes FGTB Wallonne
Serge Deruette, Professeur, UMONS
Sofie Merckx, médecin MPLP, député fédéral PTB
Vincent Pestieau, Secrétaire régional FGTB Charleroi – Sud Hainaut
Wouter De Vriendt, Federaal parlementslid Groen, Fractieleider Ecolo-Groen Kamer
