De schaduwzijde van het WK voetbal

De schaduwzijde van het WK voetbal

woensdag 20 juni 2018 14:42
Spread the love

De ecologische voetafdruk van het wereldkampioenschap voetbal? Enorm. De inspanningen van de FIFA om deze te beperken? Minimaal. Hetzelfde geldt voor de arbeidsomstandigheden in de opbouw naar het WK. We houden allemaal van voetbal, maar dit moet echt anders.

Ja, ook ik hoop dat de Rode Duivels ver geraken op de wereldbeker voetbal. Of ze gaan winnen, moeilijk te zeggen. Of het WK nog altijd met passie gevolgd wordt, dat zeker. Voetbal beroert supporters wereldwijd. De wereldbeker is vaak een zaak van nationale trots. #REDTOGETHER, lees je nu overal.

Maar hoe rood en groen is dit WK eigenlijk?

Dit moderne gladiatorenspel is een moment waarop landen wereldwijd samen komen en spelen, rouwen, winnen en vieren. Het is één van de grootste sportevenementen van de wereld. Daarom dat er aandacht moet zijn, niet alleen voor het ludieke spelelement, maar ook voor de sociale én de ecologische impact.

En neen, dit stuk dient niet om je een schuldgevoel aan te praten als je gulpend van je halve liter Belgium-bier, in je Rode Duivels-tenue roept dat Hazard ‘den bal der maar es moet inpotten, want we hebben nog maar 20 minuten speeltijd’. Ook ik wil dat België de pannen van het dak speelt in Rusland. Het is echter wel van belang dat we weten wat er zich zoal achter de schermen van dit mega-event afspeelt.

Samen rood?

Het WK-voetbal heeft een schaduwkantje waar we aandacht aan moeten besteden. Onlangs hing de schone kleren campagne de vuile was van Adidas en Nike buiten. Zo kwamen we te weten dat een shirtje van de Rode Duivels 89,98 euro kost en dat de maker/maakster 1 schamele euro krijgt voor haar of zijn geleverde werk. Dat is tenenkrullend onrechtvaardig. Maar het gaat verder dan dat.

Wist je dat er al meer dan 20 arbeiders zijn gestorven in de opbouw naar het wereldkampioenschap? Meer dan 20! In het net gepubliceerde ‘Foul Play’-rapport van de Building and Wood Workers International, (een internationale koepelorganisatie van 350 vakbonden en vakcentrales die de belangen van werknemers in de bouw en de houtindustrie in 135 landen behartigt), blijkt dat men dit had kunnen vermijden. Met betere regels, veiligheid en inspectie.

Heel wat rechten zijn tijdens de bouw van de stadia met de voeten getreden: werknemers zonder contract, véél te lage lonen, lonen die niet uitbetaald werden en extreme werkdruk en -omstandigheden (bvb. hoogte- of bouwwerken bij -20°C). Gruwelijk.

Groene druppel op hete plaat?

Maar niet enkel de sociale omstandigheden zijn vaak niet om over naar huis te schrijven. Een enorme internationale productie zoals het WK heeft ongetwijfeld een even grote ecologische voetafdruk. FIFA beseft dat zowel het WK als het milieu belangrijk voor ons zijn. Ze leveren, naar eigen zeggen, een ‘lovenswaardige’ inspanning om de ecologische voetafdruk van dit WK te minimaliseren en te compenseren.

Al sinds de wereldbeker in 2006 in Duitsland houden ze actief rekening met en controleren ze hun milieu-impact. In dat jaar introduceerden ze hun Green Goal-programma. Dat trachtte de CO2-uitstoot als gevolg van Wereldbeker-evenementen te compenseren. Het programma werd voortgezet met het WK 2010 in Zuid-Afrika, de Women’s World Cup 2011 in Duitsland en het WK 2014 in Brazilië. 

De FIFA gaat ervan uit dat het wereldkampioenschap 2,1 miljoen ton uitstoot van broeikasgassen zal genereren. Ter vergelijking: voor 1 ton CO2-uitstoot moeten 50 bomen een jaar lang groeien. Meer dan de helft van die uitstoot komt door fans die van heinde en verre afzakken naar Rusland. FIFA schat dat er ongeveer 8 miljoen mensen naar Rusland zullen reizen, hoewel er maar 2.4 miljoen tickets zijn verkocht. Het is dus niet verrassend dat het vluchtverkeer 57% van dit totaal voor haar rekening neemt. Laat dat maar even bezinken.

Accommodaties, locaties, eten en drinken, fandorpen, afvalverwerking en afvalwater, goederenproductie en logistiek zijn dan weer goed voor ongeveer een vijfde van de totale uitstoot van het wereldkampioenschap.

Greenwashing

Wat doet de FIFA om de impact hiervan te minimaliseren?  Ze konden alleszins niet voorkomen dat het publiek, de spelers en de medewerkers naar Rusland zijn gevlogen. Hier komen de vluchten tussen de verschillende voetbalstadia bovenop. Ik denk niet dat de Rode Duivels de bus pakken van Sotsji naar Moskou.

Wel organiseren ze samen met de klimaatafdeling van de VN een ‘wedstrijd’. Als je je WK-pasje toont, kun je gratis gebruik maken van het openbaar vervoer. Je kan zo kans maken op 2 tickets in de finale. Daarenboven, stelt FIFA, dat ze per reiziger 2.9 ton CO2 financieel zullen compenseren (wat ongeveer overeenkomt met de gemiddelde uitstoot van één reiziger). Leuk, toch?

Neen, niet helemaal. De grote maar echter, is dat de FIFA haar limiet legt op 100.000 ton CO2. Omgerekend betekent dat FIFA ongeveer de uitstoot van 34.500 fans zal compenseren. Om het even in perspectief te plaatsen: de plaats waar de finale gespeeld wordt, het Olympisch Stadion Loezjniki (het vroegere Leninstadion), heeft een capaciteit van 80.000 zitplaatsen. Dus als die ecologie-‘wedstrijd’ wat loopt, compenseert ze de CO2 uitstoot van amper de helft van een vol stadion. Greenwashing, op z’n FIFA’s!

No way dat hun klimaatvriendelijk wedstrijdje de zoveel miljoen ton uitstoot zal tegengaan. En, daarenboven, als de fans meedoen met het spel, wil dat zeggen dat ze waarschijnlijk al gearriveerd zijn via een vlucht in Rusland en het kalf eigenlijk al verdronken is.

Voor dit WK is het dus eigenlijk te laat. Het is dan ook (bang) afwachten wat de sociale omstandigheden en de ecologische impact zullen zijn van het wereldkampioenschap 2022 in Qatar. Het is tijd dat het niet bij rapportjes blijft, maar dat er ook daden aan worden toegevoegd. Hopelijk gaan de Rode Duivels binnen vier jaar hun wereldtitel verdedigen op een wereldkampioenschap dat zowel rekening heeft gehouden met de arbeidsomstandigheden als de inspectie.

De oplossing?

Wanneer de FIFA een organisator uitkiest voor het wereldkampioenschap, dan zou ze hen strikte arbeidsregels moeten opleggen die de veiligheid en gezondheid van werknemers vrijwaren, maar die tevens garant staan voor degelijke lonen voor de werknemers. Ze kan daarnaast ook meer inspecties op het terrein toelaten, in samenwerking met de nationale of sectorale vakbonden. Via samenwerking bereik je meer.

Om de ecologische voetafdruk te verkleinen zal FIFA afspraken moeten maken met de luchtvaartsector. Misschien kan er afgesproken worden om een beperkt aantal vluchten toe te laten, of dat elk land een beperkt aantal vluchten toegewezen krijgt. Indien er toch meer vluchten vanuit een bepaald land worden toegelaten, dan zal dat land ze moeten compenseren. Dat kan financieel of dat kan door te kijken waar er op CO2 bespaard kan worden.

Maar dat zijn afspraken die op een ander niveau gemaakt moeten worden. En die zijn er nog steeds niet. Ondertussen pleiten we zowel voor sociale als ecologische verbeteringen en juichen we oprecht voor elke Belgische goal!

(Deze blog verscheen eerder als gastbijdrage op de website van ABVV-Metaal.)

take down
the paywall
steun ons nu!