Elk jaar werken duizenden Belgische studenten onder het goedkope ‘jobstudenten’-statuut. Ze verdienen zo een centje voor tijdens hun studies en krijgen wat werkervaring. Geen vuiltje aan de lucht, of toch? Nemen de studenten geen jobs in die anders naar gewone werkzoekenden zouden gaan? Overspoelen deze goedkope arbeidskrachten onze arbeidsmarkt niet? In dit blogstuk gaan we kort in op deze problematiek.
Studenten zijn als Polen: Goedkoop
Tijdens het hele jaar is er een relatief groot aanbod aan jobs voor studenten, maar waarom willen werkgevers zo graag studenten aan het werk zetten? Heel eenvoudig, ze zijn veel goedkoper. Als studenten niet meer dan een bepaald aantal dagen* werken in de zomer en tijdens het jaar, dan moet de werkgever amper een werkgeversbijdrage betalen en wordt de RSZ bijdrage teruggebracht tot een kleine solidariteitsbijdrage.
In de praktijk betekent dit dat een uur werk gedaan door een student voor de werkgever veel goedkoper is dan een uur werk gedaan door een normale werkgever, en dit terwijl beide werknemers evenveel op hun rekening zien verschijnen. Ook zijn studenten meestal bereid om op atypische uren te werken zoals ’s avonds of tijdens het weekend omdat ze in de week naar de les moeten. Ten slotte worden studenten meestal ingezet voor werk dat een stuk eenvoudiger is dan het werk waarvoor ze school lopen. Studenten zijn dus een beetje zoals de stereotype ‘Poolse loodgieter’: goedkoop, flexibel, competent en toch bereid om alle soorten werk te doen.
Jobs voor studenten = geen jobs voor werklozen?
Men kan zich de vraag stellen wat het effect is van een leger ‘goedkope’ studenten die elke zomer (en in mindere mate tijdens het jaar) op zoek gaan naar een tijdelijke baan. Verdrukken deze studenten de laaggeschoolden in de zoektocht naar werk of is er geen sprake van zo’n verdringingseffect? Vakbonden waarschuwen vaak voor een dergelijk effect en er zijn voorbeelden genoeg van bedrijven die tijdens het jaar contracten van bepaalde duur gebruiken om tijdens de zomer snel over te stappen op jobstudenten. Zo zouden studenten dus het werk afnemen van vooral laaggeschoolde werknemers en werknemers die op zoek zijn naar tijdelijke contracten.
Daartegenover stellen werkgevers dat het belang van studentenwerk op de Belgische arbeidsmarkt relatief klein is en dat studenten, door hun flexibiliteit, vooral jobs aannemen waar moeilijk ‘normale’ kandidaten voor gevonden worden (zoals voor avond- en weekendwerk). Daarnaast benadrukt men dat we het economische belang van studentenwerk niet mogen onderschatten. Het stelt ondernemingen namelijk in staat om goedkoop extra werknemers aan te nemen als er veel werk is, bijvoorbeeld voor de Horeca in de zomermaanden.
In de hele discussie worden bijzonder weinig cijfermatig onderbouwde argumenten gebruikt en enig speurwerk leert ons dat er, althans voor België, geen enkel onderzoek bestaat dat het verdringingseffect van studentenwerk in kaart brengt. Meer zelf, minister van Werk en Gelijke Kansen, Joëlle Milquet (CDH) verklaarde expliciet in de Senaat dat een onderzoek naar dit effect niet tot haar prioriteiten behoort (zie: hier).
Ook in het buitenland is onderzoek naar dit fenomeen schaars. Wij vonden zelfs maar één enkel onderzoek dat op basis van statistische data het verdringingseffect bekijkt (zie hier). Deze Sloveense studie concludeert dat studenten inderdaad een relatief sterke, positieve invloed hebben op de werkloosheidscijfers van laaggeschoolden en pas afgestudeerden. Met andere woorden, hoe meer studenten er werken, hoe minder laaggeschoolden en pas afgestudeerden aan werk raken.
De resultaten van het onderzoek tonen dus aan dat het verdringingseffect, althans in Slovenië, relatief sterk is. Meer nog, studenten verdringen vooral laaggeschoolden en pas afgestudeerden van de arbeidsmarkt. Als we de resultaten van de Sloveense studie toepassen op België betekent dit het volgende: de overheid helpt studerende jongeren om goedkoop ongeschoolde arbeid te verrichten, arbeid die normaal naar laaggeschoolden of pas afgestudeerde leeftijdsgenoten zou gaan.
Oproep aan de minister
Een kleine blik op de Belgische arbeidsmarktstatistieken leert ons echter dat jongerenwerkloosheid (vooral van laaggeschoolden) een groot probleem is. In Brussel heeft zelfs één op drie jongeren geen job en spreekt men van een ‘verloren generatie’. Zomaar concluderen dat het beleid rond studentenarbeid de oorzaak is van de hoge jongerenwerkloosheid is nogal kort door de bocht. Maar het staat als een paal boven water dat er een noodzaak is aan een ernstige studie rond dit fenomeen. Hopelijk ziet ook onze minister van Werk en Gelijke Kansen (!) het belang in van een eerlijke kans voor laaggeschoolden en pas afgestudeerden op de arbeidsmarkt en beslist ze de kwestie ten minste op een ernstige manier te laten onderzoeken.
Stan De Spiegelaere, medewerker van www.poliargus.be
* Voor meer informatie over hoeveel dagen je precies als jobstudent mag werken zie de brochure van de FOD WASO.
