De vzw GRIP (Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een handicap) heeft in het Vlaams Parlement haar schaduwrapport voorgesteld over het VN-verdrag voor de Rechten van Personen met een Handicap (VRPH). In het rapport gaat GRIP na in welke mate de door het verdrag voorgeschreven rechten en principes in Vlaanderen en België worden gerespecteerd en toegepast. Het verdrag werd eind 2006 goedgekeurd door de Verenigde Naties (VN) en in 2009 werd het geratificeerd in België. Twee jaar na datum heeft GRIP de balans opgemaakt van de huidige situatie.
De rode draad van het VN-verdrag is ‘Niets over ons zonder ons’ en vraagt om inclusie in de hele samenleving van personen met een handicap. Belangrijk is dat dit document niet vrijblijvend is en de VN-lidstaten dus verplicht zijn het verdrag uit te voeren. Twee jaar na de ratificatie heeft België een verplicht officieel rapport opgestuurd naar het controlecomité van de VN. Parallel met dat rapport heeft GRIP aan een schaduwrapport gewerkt aan de hand waarvan het VN-comité het Belgische rapport zal beoordelen. GRIP werkte in haar rapport thema’s uit waar de Belgische overheid nog zeker werk van kan en moet maken. Zowel experts als ervaringsdeskundigen gaven bij enkele thema’s verduidelijking en voorbeelden uit het dagelijkse leven.
Inclusief onderwijs
Artikel 24 van het verdrag voorziet het recht op onderwijs, met inschrijvingsrecht in een school naar keuze en met het recht op redelijke aanpassingen. In haar rapport stelt GRIP vast dat inclusief onderwijs nog niet voldoende uitgebouwd is in Vlaanderen. Veel leerlingen met een handicap worden doorverwezen naar het buitengewoon onderwijs wanneer scholen vinden dat ze niet genoeg draagkracht hebben om hen op te vangen. In sommige gevallen worden kinderen zelfs vrijgesteld van de leerplicht waardoor zij geen enkele opleiding krijgen. Ook de vrees van onderwijsinstellingen dat een leerling later niet alle aspecten van een job zal kunnen uitvoeren, zorgt ervoor dat leerlingen nog vaak worden doorverwezen. “Tijdens het eerste oudercontact op de middelbare school kregen we de raad onze zoon naar een gespecialiseerd internaat te sturen. De school had zelfs al een internaat voor ons uitgezocht”, vertelt Annemie Anthonissen, wiens zoon autisme heeft. Annemie erkent wel dat veel leerkrachten die zich inzetten voor personen met een handicap, maar vraagt om meer ondersteuning door de overheid om inclusief onderwijs mogelijk te maken.
Een gewone job
De werkzaamheidsgraad van personen met een arbeidshandicap is in de periode 2007-2010 gedaald van 37,5% naar 33,5%. Het streefcijfer van de Vlaamse regering voor 2020 ligt echter dubbel zo hoog. Er gaan nog steeds zeer veel middelen naar de beschutte tewerkstelling in plaats van naar de gewone arbeidsplaatsen. Het VN-verdrag zegt echter dat elke persoon met een handicap het recht heeft om te werken in de gewone sector. GRIP vraagt zich af hoe de Vlaamse regering bedrijven kan opleggen die richtlijn te volgen wanneer ze er zelf niet in slaagt haar streefcijfers te halen. Patrick Luypaert vertelt over zijn ervaringen tijdens zijn zoektocht naar werk: “Omdat mijn school vreesde dat ik geen gewone job zou vinden, stelde ze voor dat ik zou werken in een beschutte werkplaats. Via Gespecialiseerde Trajectbegeleiding (GTB) begon ik toch met een zoektocht naar een kantoorjob in de reguliere sector. Negen maanden later kreeg ik een job aangeboden in mijn begeleidingscentrum en nu, tien jaar later, werk ik er voltijds als instructeur”. Patricks getuigenis bewijst dat de zoektocht naar een job niet altijd vruchteloos is, maar dat een gewone job vinden nog altijd niet evident is.
Te weinig ondersteuning
Het recht op ondersteuning en de financiering voor mensen met een handicap dreigt de verkeerde kant uit te gaan. Momenteel biedt de Vlaamse regering een PAB (Persoonlijk Assistentie Budget) aan, waarmee de persoon met een handicap persoonlijke assistenten kan aanwerven. In 2001 werd een decreet goedgekeurd voor het PGB (Persoonsgebonden Budget) dat de persoon toelaat ook gespecialiseerde of algemene voorzieningen aan te kopen. Dat decreet werd echter nog steeds niet uitgevoerd en dreigt vervangen te worden door het PVB (Persoonsvolgend budget). Het PVB maakt het voor de persoon met een handicap veel moeilijker om eigen voorzieningen op maat aan te kopen. De persoon in kwestie zal dan minder makkelijk zelf kunnen beslissen wie hij aanwerft of waar hij zijn voorzieningen aanschaft. Voornamelijk CD&V is voorstander van het PVB als vervanging voor het PGB. “Als ik een PGB had, zou ik een combinatie van hulp kunnen inkopen die precies past bij mijn noden. Zo zou ik kunnen verhuizen naar mijn geboortestreek. Dat dit niet kan, is een zware ontgoocheling. Zelfstandig leven is ook meer dan thuis zitten alleen”, zegt Eddy Herrebout, die een motorische beperking heeft. GRIP vraagt nadrukkelijk om de uitvoering van het PGB-decreet in plaats van het nieuwe PVB.
1106 geïnterneerden in gevangenissen
België werd in 2010 reeds op de vingers getikt voor zijn beleid inzake de behandeling van geïnterneerden. Geïnterneerden worden vaak in gevangenissen ondergebracht waar zij niet de behandeling krijgen die ze nodig hebben. Momenteel verblijven er 1106 geïnterneerden – 10% van de hele gevangenispopulatie – in de gevangenis. Dat cijfer komt niet terug in het Belgische rapport en daarom wil GRIP er de aandacht op vestigen. “Eens je in België als geïnterneerde in de gevangenis belandt, verdwijn je in de vergeetput”, zegt Femke Quagebeur, van de Liga voor Mensenrechten. GRIP vraagt onder andere een indijking van de instroom, een uitbreiding van de zorgteams en duidelijkheid over de twee psychiatrische forensische centra die in 2013 operationeel zouden moeten zijn.
Schaduwrapport als wapen
Bart van Malderen (sp.a) ziet in het schaduwrapport van GRIP een wapen om het huidige beleid te controleren en bij te schaven. Het rapport kan dienen als inspiratiebron voor het parlement omdat het verder gaat dan de “eeuwige discussie” over wachtlijsten. Bovendien vertrekt het rapport vanuit de personen met een handicap zelf en niet vanuit beleidsmakers of regeringen. Hij zegt ook dat bijvoorbeeld een arbeidsmarkt die vlotter mensen toelaat goed is voor iedereen. Een arbeidsmarkt die openstaat voor personen met een handicap werpt automatisch minder barrières op en kan ook de impact van de vergrijzing verzachten.
Meer informatie:
